نمایشگاهی از دوران سیاه دهه ۶۰

منیره کاظمی – هربار که در سفرهایم به بازدید نمایشگاه‌ها و مراکز یادبود جنایت‌هایی چون دوران نازی‌های آلمان و دیگر حکومت‌های فاشیستی می‌رفتم، با دیدن تنها گوشه‌های کوچکی از خشونت‌ها و دردهایی که یهودیان، دگراندیشان، همجنسگرایان، کولیان و معلولان متحمل شده بودند، حس اندوهی در وجودم شدت می‌گرفت که ای کاش در نقطه‌ای از این جهان، مرکزی نیز برای یادبود قربانبان جنایت‌های حکومت اسلامی ایران نیز برپا می‌شد.

با نگاهی به ویترین‌هایی که مختص این نمایشگاه طراحی شده‌اند و با دقیق شدن در یادگاری‌هایی که با سلیقه هنرمندانه‌ای درون ویترین‌ها قرار گرفته‌اند، بیننده درمی‌یابد که ماه‌ها پشتکار و تحمل دشواری‌های بسیار پیش زمینه‌‌های شکل‌گیری این نمایشگاه هستند. یادگارهایی که از دور و نزدیک جمع‌آوری شده‌اند، ازجمله نقش‌هایی هستند که روی کاغذی یا تکه پارچه‌ای ترسیم شده‌اند و یا وسایلی هستند که با سکه‌های پول و هسته های خرما با عشق هدیه به دلدار، فرزند، دوست و در نهایت زندگی در زندان شکل گرفته‌اند. در این میان گاه عکس عروسی پدر ومادری هم به چشم می‌خورد که لابد مرهمی برای یکی از زندانیان سیاسی بوده است.

 تلاش نمایشگاه بر آن است که برای یادگارهای فردی به جامانده از آن دوران سرکوب بی‌رحمانه فضایی درخور بگشاید؛ فضایی توأمان از یادبود عمومی و سوگ شخصی که یادآوری را به عملی روشنگرانه بدل می‌کند و همزمان درک بی‌واسطۀ‌ تراژدی را ممکن می‌سازد.

هیاهوی گروهی از بچه‌های دبستانی در ورودی ساختمان مرا به خود می‌آورد. آنها با مربیان خود به دیدن خانه آنا فرانک آمده‌اند. مطمئناً نه فقط به خاطر آنچه اتفاق افتاده است، بلکه برای آموختن چگونگی مقاومت در مقابل رخ دادن دوباره چنین وقایعی. از محل نمایشگاه خارج می‌شوم و فکر می‌کنم: ای کاش زمانی فرا برسد که یک محل دائمی برای جنات‌های دهه ۶۰ حکومت اسلامی مهیا شود و البته نه فقط برای یادآوری، بلکه برای درس گرفتن و ساختن آینده‌ای به دور از هرگونه خشونت. از گذشته باید برای حال و آینده درس‌ها گرفت.