هفتادمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت به‌عنوان بزرگترین رویداد نشر در جهان از چهارشنبه ۱۰ اکتبر (۱۸ مهر) آغاز می‌شود اما مشکلات اقتصادی و ارزی هزینه‌های ناشران مستقل ایران را چنان بالا برده که امسال نمی‌توانند در نمایشگاه فرانکفورت حضور یابند. در چنین شرایطی ناشران حکومتی ایران به‌راحتی در این رویداد فرهنگی شرکت می‌کنند.
هفتادمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت از چهارشنبه ۱۰ اکتبر / ۱۸ مهر با حضور فرانک والتر اشتاین‌مایر رئیس‌جمهور آلمان آغاز می‌شود و تا یکشنبه ۱۴ اکتبر / ۲۲ مهر ادامه خواهد داشت. این نمایشگاه که از سال ۱۹۸۸ هر سال یک کشور را موضوع اصلی خود قرار می‌دهد، امسال نیز ادبیات گرجستان را با شعار «گرجستان؛ ساخته شخصیت‌ها» موضوع اصلی قرار داده است.
۷۰ نویسنده گرجستانی در نمایشگاه فرانکفورت شرکت خواهند داشت و در ماه‌های آینده در ۳۴ شهر آلمان، اتریش و سوئیس در مراسم مختلف به کتاب‌خوانی خواهند پرداخت.
امسال در نمایشگاه کتاب فرانکفورت بیش از ۷۳۰۰ غرفه از ۱۰۲ کشور جهان برپا می‌شود و انتظار می‌رود بیش از ۲۸۶ هزار نفر از آن بازدید کنند.
اما ناشران مستقل ایران امسال به دلیل مشکلات اقتصادی موجود در کشور توانایی حضور در این رویداد فرهنگی را ندارند. مشکلات ارزی و افزایش چشمگیر هزینه‌های حضور در مجامع بین‌المللی فرهنگی، برخی از ناشران ایرانی را مجبور به انصراف از حضور در نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سال جاری کرده است.
افشین شحنه‌تبار، مدیر انتشارات «شمع و مه»، از پرکارترین ناشر ایرانی حاضر در رویدادهای بین‌المللی نشر در سال‌های گذشته که امسال نمی‌تواند در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شرکت کند، در این‌باره به خبرگزاری مهر گفت: «افزایش تورم حتی در صورتی که در همین وضعیت تأسف‌بار حال حاضر نیز بماند برای بسیاری از فعالان خصوصی نشر بین‌الملل سنگین و دور از منطق خواهد بود. در شرایط حاضر برای ادامه فعالیت بخش خصوصی راهی نخواهد ماند جز استفاده از سیاست‌های انقباضی و کم کردن خیلی از حضورها در نمایشگاه‌های مهم کتاب در دنیا، این سونامی وخیم اقتصادی و تورم غیرقابل مهار در اولین لایه به بخش فرهنگی ضربه خواهد زد.»
در همین حال ناشران حکومتی در ایران، از آن‌جا که با مشکلات اقتصادی موجود دست به گریبان نیستند امسال نیز می‌توانند در نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت شرکت داشته باشند. «سازمان حفظ و نشر آثار دفاع مقدس» و مؤسسات انتشاراتی وابسته به آن‌ها، «مجمع ناشران انقلاب اسلامی» و انتشار «سوره مهر»، از جمله ناشرانی هستند که در نمایشگاه امسال شرکت خواهند کرد.
در این دوره از نمایشگاه کتاب فرانکفورت موضوعات سیاسی و اجتماعی همچون جنبش‌های دفاع از حقوق زنان #MeToo، زندگی آمریکایی در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، آزادی بیان در روسیه در دوران ولادیمیر پوتین، سانسور در رسانه‌های ترکیه، قوانین و آزادی بیان در لهستان، برجسته هستند.
یورگن بوس، مدیر نمایشگاه کتاب فرانکفورت نیز می‌گوید «نمایشگاه امسال سیاسی می‌شود.» پس از حوادث سال گذشته که در آن انتشارات «آنتایوس» متعلق به بیورن هُکه، سیاستمدار دست راستی از حزب «آلترناتیو برای آلمان» شرکت کرده بود و مخالفان او دست به تظاهرات زدند، این بار تمامی ناشران راست‌گرا در یک بخش از نمایشگاه معرفی می‌شوند. همچنین برنامه ویژه‌ای درباره جهانی بودن حقوق بشر، به‌ویژه آزادی بیان و نشر، و همچنین حق تحصیل، مالکیت معنوی و حق برگزاری تجمع برگزار خواهد شد.
یورگن بوس می‌گوید: «نمایشگاه کتاب آینه تنوع است». تا کنون تنها دو ناشر راست‌گرا به نام‌های «مانوسکریپتون» و «آزادی جوان» ثبت نام کرده‌اند، بیورن هُکه نیز بازمی‌گردد، اما تنها در یکی از روزهای بازدید کارشناسان. همچنین تیلو زاراتسین، از نویسندگان راست‌گرا در آلمان که پیشینه سوسیال دموکرات دارد، کتاب جدید خود را معرفی خواهد کرد.
افزون بر فرانک والتر اشتاین‌مایر، رئیس‌جمهور آلمان در مراسم گشایش نمایشگاه، فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این مراسم سخنرانی خواهد کرد.
اشتاین‌مایر همچنین روز چهارشنبه در میزگردی با عنوان «چگونه در دوران طوفانی از آزادی دفاع کنیم» با ایوانا سایکو، نویسنده کروات و استفان هرتمانس، نویسنده بلژیکی بحث و گفت‌وگو خواهد کرد.
در کنار نویسندگان و ناشران جهان؛ مترجمان، روزنامه‌نگاران و بلاگ‌نویسان معروف نیز در این نمایشگاه شرکت خواهند داشت و ۴۰۰۰ مراسم مختلف جنبی نیز برگزار خواهد شد.
از چهارشنبه تا جمعه، نمایشگاه فقط برای کارشناسان و روزنامه‌نگاران باز است و در روزهای شنبه و یکشنبه آینده نیز بازدیدکنندگان دیگر به آن دسترسی خواهند داشت.
بیشتر بخوانید: