مجتبا یوسفی‌پور – از روز جمعه ۹ مارس ۲۰۱۲ نمایش عمومی تازه‌ترین محصول کمپانی والت‌دیزنی، فیلم علمی تخیلی «جان کارتر» ساخته اندرو استنتون در سینماهای آمریکا و اروپا آغاز شد. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.
«جان کارتر» از فیلم‌هایی است که کمپانی دیزنی با اکران گسترده و تبلیغات بسیار سعی دارد آن را به یکی از پرفروش‌های امسال تبدیل نماید. فیلم هم‌اکنون در حدود ۴۰ کشور دنیا به روی پرده رفته است و در نخستین هفته اکران خود در آمریکا توانست با فروشی حدود ۳۰ میلیون دلار پرفروش‌ترین فیلم هفته شود.
داستان فیلم درباره کاپیتان جان کارتر، یک سرباز سابق جنگ‌های داخلی آمریکا است که به شکل مرموزی 
به سیاره مریخ منتقل می‌شود. در آنجا او با گرو‌ه‌های مختلفی روبرو می‌شود که درگیر جنگ با یکدیگر هستند. او توسط گروهی از موجودات سه متری زندانی می‌شود، اما می‌گریزد و بعد از آن آشنایی او با شاهزاده خانمی از مریخ او را بر‌انگیزد تا در دفاع از ساکنان این سیاره وارد نبرد شود.
فیلمنامه فیلم را اندرو استنتون به همراه مارک اندروز و مایکل چابون بر اساس کتاب «شاهزاده خانم مریخ» نوشته ادگار رایس بوروز نوشته‌اند. رایس بوروز نویسنده‌ای است که بسیاری او را به خاطر خلق شخصیت معروف «تارزان» می‌شناسند، شخصیتی که در حدود ۲۵ داستان رایس بوروز قهرمان اصلی بود و بار‌ها و بار‌ها بر پرده سینما و صفحه تلویزیون نیز ظاهر شد. شخصیت جان کارتر نیز چون تارزان، یکی از قهرمانان رایس بوروز است که در مجموعه داستان‌های «بار سوم» ماجراهای متفاوتی را از سر می‌گذراند.
«جان کارتر» مراحل زیادی را طی کرد تا به پرده سینما‌ها راه یابد. از نخستین روزهای پس از انتشار کتاب در سال ۱۹۱۲ میلادی، هالیوود تصمیم به استفاده از این شخصیت و نمایش داستان‌هایش بر روی پرده عظیم سینما‌ها گرفت. در آخرین مورد در سال ۲۰۰۴ روبرتو رودریگوئز در قراردادی با استودیوی پارامونت مقدمات تولید فیلم را آغاز کرد، اما پروژه به سرانجامی نرسید. در نهایت در سال ۲۰۰۷ استودیوی والت دیزنی بار دیگر حقوق ساخت کتاب را خریداری کرد و کارگردانی فیلم به اندرو استنتون سپرده شد. در سال ۲۰۰۸ نخستین نسخه از فیلمنامه آماده شد و سرانجام فیلمبرداری فیلم در ژانویه ۲۰۱۰ با بودجه‌ای ۲۵۰ میلیون دلاری در لندن آغاز شد. والت دیزنی نخست قصد داشت تا فیلم را در سال ۲۰۱۱ روانه سینما‌ها کند، اما سرانجام تصمیم بر آن شد تا فیلم در مارس ۲۰۱۲ و همزمان با صدمین سال انتشار کتاب به نمایش عمومی درآید.
اندرو استنتون، یکی از نویسندگان فیلمنامه فیلم و کارگردان آن پیش از این در ساخت آثار انیمیشن فعال 
بوده است. او فیلمنامه برخی از موفق‌ترین آثار سال‌های اخیر «کمپانی پیکسار» یعنی انیمیشن‌هایی چون مجموعه «داستان اسباب‌بازی»، «یافتن نیمو» و «وال‌ئی» را نوشته است. او «یافتن نیمو» و «وال‌ئی» را خود نیز کارگردانی کرد و برای آن‌ها دو بار موفق به بردن جایزه اسکار بهترین انیمیشن سال شد. او همچنین چهار بار برای فیلمنامه‌هایش نامزد دریافت این جایزه شده است. این سابقه طولانی و موفق در ساخت انیمیشن باعث شد تا کمپانی والت‌دیزنی کارگردانی این پروژه عظیم را به او بسپرد، فیلمی که به علت داشتن حجم بالای جلوه‌های ویژه کامپیوتری و استفاده از شخصیت‌های ساخته‌شده توسط کامپیو‌تر، به نوعی ترکیبی از انیمیشن و صحنه‌های زنده است.
از نکاتی که در تبلیغات فیلم بر روی آن تأکید شده است وفاداری فیلم به داستان اصلی است. استنتون در ارتباط با رفتنش به سوی این داستان و انجام این اقتباس سینمایی از رمانی شناخته‌شده می‌گوید: «در دوران کودکی و نوجوانی از طرفداران کتاب بودم. بعد‌ها در سی‌سالگی دوباره به آن بازگشتم اما این‌بار 
نگاهم فرق داشت، کسی بودم که می‌خواست فیلمنامه بنویسد و فیلم بسازد. بعد از این دوباره‌خوانی نه تنها کتاب را به خاطر مصالح عالی‌اش تحسین کردم، بلکه به این فکر کردم که چه اندازه نیاز به یک بازنویسی و یا بازنگری دارد، نه برای اینکه بخواهیم داستان یا فیلم بهتری بسازیم، بلکه برای اینکه بتوانیم حس کتاب را با فیلمنامه و فیلم به تماشاگر منتقل کنیم. به نظر من عمده مسئولیت یک فیلمساز وقتی اقتباس ادبی انجام می‌دهد این است که این حس را پیدا و منتقل کند، حسی که خواننده بعد از خواندن کتاب به آن دست می‌یابد. برای من اگر بیننده این حس را از فیلم دریافت کند، نشانه یک اقتباس خوب است.»
نقش اصلی فیلم یعنی شخصیت جان کارتر را تیلور کیتچ بازی کرده است. گفته شده است که کمپانی والت‌دیزنی قصد دارد تا در صورت موفقیت فیلم دنباله‌هایی برای آن بسازد. انتخاب کیتچ برای این نقش از مواردی بود که چالش‌های بسیاری برانگیخت و بسیاری عقیده داشتند که پروژه‌ای با هزینه تولید بالا چون 
این، نیاز به بازیگر شناخته‌شده‌تری برای نقش اصلی دارد. اما استنتون اعتقاد دارد که نکته اصلی برای موفقیت یک فیلم، داشتن فیلمنامه خوب و انتخاب بازیگر درست است، برای همین او خطر سپردن نقش اصلی فیلمش به یک بازیگر نه چندان سر‌شناس را پذیرفت و نقش را به کیتچ سپرد.
دیگر نقش اصلی فیلم را ویلم دفو بازی کرده است. او درباره کار کردن با اندرو استنتون در این پروژه می‌گوید: «من قبلاً هم با او کار کرده بودم، در انیمیشن «یافتن نیمو» صحبت کردم. آنجا کمی با شیوه کاری‌اش آشنا شدم. آدم‌هایی که در کمپانی پیکسار کار می‌کنند فوق‌العاده‌اند. درباره همه چیز تحقیق می‌کنند، می‌دانند چگونه باید ایده‌ها را پرورش دهند، برای کارشان زحمت زیادی می‌کشند. در یک کلام ایده‌آل‌گرا هستند. قبلاً در کار‌هایشان بسیار موفق بوده‌اند. آن‌ها به روشی دست یافته‌اند که علاوه بر رعایت استانداردهای هنری، در جذب مخاطب هم موفق باشند. آدم‌های خیلی ویژه‌ای هستند.»
فیلم اگرچه تا اینجا توانسته تماشاگران را جذب کرده و به سینما‌ها بکشاند، اما نتوانسته است رضایت منتقدان را آن‌چنان که باید جلب کند. راجر ایبرت، منتقد شیکاگو سان‌تایمز با دادن دو و نیم ستاره از چهار ستاره خود به فیلم، در قیاس با ساخته‌های قبلی استنتون، مشکل فیلم را عدم پرداخت کافی و دقیق طرح داستانی فیلمنامه آن می‌داند. جرمی لیبنز، منتقد «دیلی روتیشن» نیز در نظری مشابه آشفتگی فیلم در نیمه اول و معرفی شخصیت‌های متعدد در زمانی محدود را از نقاط ضعف فیلم می‌شمارد. جاناتان کراکر منتقد «توتال فیلم» نیز با دادن سه ستاره از پنج ستاره به فیلم، اعتقاد دارد که بعد از دیدن فیلم‌هایی چون «جنگ ستاگران» و «آواتار»، «جان کارتر» چیز تازه‌ای برای عرضه کردن ندارد.
«جان کارتر» با زمان ۱۳۲ دقیقه محصول سال ۲۰۱۲ کمپانی والت‌دیزنی کشور آمریکا است.
مشخصات فیلم
جان کارتر
John Carter
فیلمنامه: اندرو استنتون، مارک اندروز، مایکل چابون بر اساس داستان “شاهزاده خانم مریخ” نوشته ادگار رایس بوروز
Andrew Stanton, Mark Andrews, Michael Chabon, Edgar Rice Burroughs (story “A Princess of Mars”)
کارگردان: اندرو استنتون
Andrew Stanton
بازیگران: تیلور کیتچ، لین کالینز، ویلم دفو، سامانتا مورتون
Taylor Kitsch, Lynn Collins, Willem Dafoe, Samantha Morton
در همین زمینه:
::برنامه رادیویی «اکران» از مجتبا یوسفی‌پور::
::وب‌سایت فیلم «جان کارتر» ساخته اندرو استنتون::
پیش‌پرده فیلم «جان کارتر»