حتی در عراق، کشوری که به خشونت عادت دارد، این تصویر بهت‌آور است. مردی موتورسوار، کنار پنجره ماشینی می‌ایستد و سه گلوله به صورت تارا الفارس شلیک می‌کند.

تارا در خیابانی در بغداد به قتل می‌رسد. قتلی در میانه روز که دوربین‌های مداربسته آن را ثبت کرده‌اند. این تصویر برای عراقی‌هایی که تجربه جنگ داخلی را در طول چند دهه داشته‌اند، غریب نیست.

تارا الفارس، در شبکه‌های اجتماعی محبوب بود

اما پیکری که روی صندلی ماشین خونین شد، متعلق به یک چهره سیاسی رسمی، جنگ‌طلب یا فرمانده جنگی نبود. او یک ملکه سابق زیبایی بود؛ زنی جوان، مشهور و زیبا. یکی از چهار زن مشهور عراقی که در سراسر کشور با یک شلیک ناگهانی و سریع کشته شدند.

این چهار زن یکدیگر را نمی‌شناختند اما زندگی آنها به هم شباهت‌هایی داشت. همه آنها حضور اجتماعی آشکاری داشتند: حضوری متفاوت با آنچه جامعه عراق درباره زنان می‌تواند تحمل کند.

قتل الفارس نقطه عطف قتل‌های پیش از او بود. توجه افکار عمومی را به خود جلب کرد و زمینه‌ساز بحث‌های عمومی در عراق شد. اینکه ۱۵ سال پس از حمله آمریکا به عراق، وضعیت زنان در این کشور چگونه است و اینکه آزادی‌های اجتماعی و شخصی چطور می‌تواند به نحوی باعث بحران در این جامعه شود.

مرگ الفارس ۲۲ ساله که روز جمعه ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸ اتفاق افتاد، دنباله مرگ سعاد العلی، فعال حقوق زنان بود که در بصره به قتل رسید. او را در حالی که داشت سوار ماشینش می‌شد کشتند. در ماه اوت، رشا الحسن و رفیف الیسیریُ دو زن عراقی دیگر نیز به فاصله یک هفته از هم کشته شدند. هر دوی آنها در کلینیک‌های زیبایی کار می‌کردند.

حیدر العبادی، نخست وزیر وقت عراق گفته بود که این قتل‌ها تصادفی نبوده و وعده داده بود که قاتلان دستگیر خواهند شد. زنان عراقی اما خواهان بیشتر از این هستند. زینب سلبی، مدیر موسسه زنان برای زنان در واشنگتن می‌گوید:‌ «زنان همه جا و از همه سمت تحت هجوم و فشارند. ما در یک فضای سحرآمیز مدرن زندگی می‌کنیم.»

الفارس با الگوهای کهنه سازگار نبود. مادر مجرد مطلقه‌ای بود که در ۱۶ سالگی ازدواج کرده بود. با دامن کوتاه و آرایش در شبکه‌های اجتماعی ظاهر می‌شد، ۲،۷ میلیون فالوئر اینستاگرامی داشت و در توییتر، فیس‌بوک و یوتیوب محبوب بود. همه این شبکه‌های اجتماعی در عراق محبوب‌اند اما شهرت، به خصوص برای زنان خطرناک است.

حدیا مظنر ۲۸ ساله می‌گوید: «در لبنان می‌توانی هر طور که می‌خواهی لباس بپوشی. حتی مردهای عراقی هم آنجا طور دیگری به زنان نگاه می‌کنند، اما همان کار را نمی‌توانی در بغداد بکنی، چون خجالت‌آور است. این دورویی است اما ما این طوری هستیم.»

الفارس که از یک مادر شیعه لبنانی و پدری مسیحی به دنیا آمده بود، در بسیاری از جنبه‌‌های زندگی‌اش، به هنجارهای عراق تن نداده بود. شهرت او چالشی بود در مقابل استانداردهای دوگانه‌ای که خیلی‌ها در عراق از آن شکایت می‌کنند اما نمی‌خواهند با آن مبارزه کنند.

واکنش‌ها به مرگ الفارس در شبکه‌های اجتماعی از یک سو همدلانه و از سوی دیگر همراه با ترس است. انعکاسی از اینکه سبک زندگی او چطور عراقی‌ها را قطبی کرده است. مثلا یکی از کارمندان یک رسانه‌ دولتی که او را فاحشه خوانده بود، به دلیل این اظهارنظرش اخراج شد.

در ماه اوت، مرگ رفیف الیسیری، جراح پلاستیک نیز چنین تنش‌هایی ایجاد کرد. این زن ۳۲ ساله را «عروس عراق» می‌خواندند و خودش همواره زنان را با تشویق به ایجاد تغییر ظاهری به کسب استقلال فرا می‌خواند. مقامات عراقی ادعا کردند که «اور دوز» کرده است. یک هفته بعد، جسد رشا الحسن، یک متخصص زیبایی مشهور دیگر، در داخل خانه‌اش پیدا شد. دلیل مرگ او مبهم باقی مانده است.

رشا الحسن، کلینیک زیبایی داشت

زینب سلبی، مدیر موسسه زنان برای زنان در واشنگتن که ۳۹ ساله است، می‌گوید: «پیام‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی دریافت کردم مرا دیوانه کرد. می‌نویسند آنها به سزای عمل‌شان رسیدند و حق‌شان بود که بمیرند. مردم این زنان را به سوءاستفاده از آزادی‌هایشان متهم می‌کنند. اما در واقع درک آنها از آزادی مخدوش است. خانواد‌ه‌های داغدار آنها به جای اینکه همدلی دریافت کنند، مجبور شده‌‌اند از خودشان دفاع کنند.»

رسول کامیل، یک فعال مدنی و متخصص جنسیت و خشونت هم می‌گوید: «من فکر می‌کنم آنچه برای این زنان اتفاق افتاد باید به عنوان تهدیدی علیه تمام زنان عراقی در نظر گرفته شود که می‌خواهند آزادانه و فارغ از مذهب، قومیت و نقش اجتماعی، به سبک خود زندگی کنند. تنوع و تفاوت، یک عامل خطر برای تمام زنان عراقی است.»

سورا احمد، دانشجویی در بغداد هم معتقد است این قتل‌ها نمی‌‌توانند رویکرد سنتی مردم به زنان را تغییر دهند: «ما قبلا هم شاهد چنین خشونت‌هایی بوده‌ایم. فاحشه‌خانه‌ها را بمباران کرده‌اند و به کلوپ‌های شبانه شلیک کرده‌اند. پیام‌شان این است: حد خود را بدانید. می‌ترسم مردم این پیام‌ها را همین‌طوری بشنوند. فکر نمی‌کنم این نوع جنایت‌ها متوقف شود.»

منبع:‌ گاردین