برخی خبرها و شواهد حاکی از آنند که رهبران جمهوری اسلامی در انتظار انتخابات کنگره آمریکا در  ۶ نوامبر/ ۱۵ آبان- دو روز بعد از اجرایی شدن دور دوم تحریم های اصلی یک سویه آمریکا (نفتی و…)- هستند. آن ها امیدوارند با پیروزی دموکرات ها ، احتمالاً دونالد ترامپ به دلیل پرونده دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر ۲۰۱۶ آمریکا که به شکست هیلاری کلینتون منتهی شد، توسط کنگره ای با اکثریت دموکرات برکنار شود.

آیت الله خامنه ای در سخنرانی ۲۲ مرداد ۱۳۹۷ گفت ما اگر می خواستیم با دولت آمریکا مذاکره کنیم، هرگز با دولت ترامپ مذاکره نمی کردیم. تصویری که او از مذاکره با دولت آمریکا- خصوصاً دولت دونالد ترامپ- ساخته و به اقتفای او پیروانش آن را تئوریزه می کنند، تصویر این شعر مولوی است:

ای رفیقان راهها را بست یار/ آهوی لنگیم و او شیر شکار

جز که تسلیم و رضا کو چاره‌ای/ در کف شیر نر خون‌خواره‌ای

می گویند مذاکره از نظر ترامپ یعنی تسلیم مطلق کشور تحت تحریم های آمریکا. اما این آهوی لنگ کی از لنگی به در خواهد آمد و قوی خواهد شد و آن شیر خونخوار کی ضعیف خواهد شد؟

انتخابات نوامبر کنگره آمریکا

مجلس سنای آمریکا دارای ۱۰۰ سناتور و مجلس نمایندگان آمریکا دارای ۴۳۵ نماینده است. در حال حاضر اکثریت هر دو مجلس در اختیار جمهوری خواهان است. اینک ۵۱ سناتور از جمهوری خواهان، ۴۷ سناتور از دموکرات ها و ۲ سناتور جزو مستقل ها هستند که معمولاً همراه دموکرات ها رأی می دهند.

مطابق اصل اول ( بند ۲ و ۳) و اصل دوم (بند ۴) قانون اساسی امریکا، باید اکثریت- یعنی ۲۱۸ نفر- اعضای مجلس نمایندگان و دوسوم اعضای مجلس سنا- یعنی ۶۷ نفر-  به استیضاح رئیس جمهور رأی مثبت دهند تا او عزل شود.

کنگره به سه اتهام خیانت، رشوه و جنایات سنگین می تواند رئیس جمهور را استیضاح کند. در تاریخ آمریکا فقط دوبار از این حق استفاده شده است. بار اول در مورد اندرو جانسون- هفدهمین رئیس جمهور- و بار دوم درباره بیل کلینتون- چهل و دومین رئیس جمهور – که هیچ کدام هم به نتیجه نرسید.

اما در ماجرای ریچارد نیکسون- سی و هفتمین رئیس جمهور آمریکا- با توجه به این که او می دانست که استیضاحش با استناد به اسناد واترگیت قطعاً به نتیجه می رسد، با معاون خود، جرالد فورد، توافق کرد که شخصا کناره گیری کند و فورد مطابق قانون رئیس جمهور شود و همان روز هم وی را ببخشد(عفو رئیس جمهور). این توافق عملی شد.

آیا انتخابات نوامبر می تواند اکثریت لازم برای استیضاح را در اختیار دموکرات ها قرار دهد؟ خیر. چرا؟ برای این که در انتخابات ۶ نوامبر کل ۴۳۵ عضو نمایندگان مجلس نمایندگان باید از نو انتخاب شوند. اما از مجلس سنا فقط ۳۵ نفر باید دوباره انتخاب شوند. از این ۳۵ نفر، ۲۶ نفر از دموکرات ها و فقط ۹ نفر از جمهوری خواهان هستند. راه دموکرات ها برای کسب دوسوم مجلس سنا کاملاً بسته است. به فرض محال، حتی اگر دموکرات ها همه ۳۵ سناتور را برنده شوند، تعداد آنان به ۵۸ سناتور افزایش خواهد یافت، نه ۶۷ نفر مورد نیاز.

مطابق نظرسنجی ها تا به امروز، دموکرات ها در مجلس نمایندگان به اکثریت دست خواهند یافت. اما روشن نیست که آنان بتوانند تعداد سناتورهایشان را هم افزایش دهند.

استیضاح: انقلاب، سقوط بازارها، حمله نظامی به ایران

ترامپ با رؤسای جهمور پیشین تفاوت دارد و استیضاح او بدون پیامد نخواهد بود. ترامپ در ۲۳ اوت  گفت: «نمی‌دانم چطور می‌توانید کسی را که کار بزرگی انجام داده، استیضاح کنید؟ اگر من زمانی استیضاح شوم، به نظرم بازار سقوط خواهد و همه فقیر خواهند شد». در همان روز رودی جولیانی- وکیل ترامپ- گفت:”اگر ترامپ استیضاح شود، مردم انقلاب خواهند کرد“.

نوام چامسکی در مصاحبه ای که در ۱۷ اوت منتشر شد، گفت: “ترامپ فقط به خودش اهمیت می دهد و اعمالش از روز تحلیف تاکنون نشان می دهد که یک فرد خودشیفته قدرت پرست است که می خواهد همیشه در صدر باشد. خود را در هر زمینه ای موفق می داند و به خوبی طرفداران پرشورش را کنترل می کند. او به خوبی می داند که چگونه مردم خشمگین را دنباله رو خود نگاه دارد… اگر تحقیقات رابرت مولر به جایی برسد که پای ترامپ را وسط بکشد، همه به دردسر می افتند چون مانند دیوانه ها رفتار خواهد کرد. شاید جنگی را در آمریکا آغاز کند. شاید علیه مردم از سلاح های هسته ای استفاده کند. ممکن است هر کاری بکند. هر اقدامی که شخص وی را هدف قرار دهد بسیار خطرناک است. باز هم معتقدم که لیبرال ها در این مورد غیر عقلانی رفتار می کنند. آنها می خواهند که پای ترامپ را وسط بکشند و تهدید به استیضاحش می کنند. [ترامپ] قدرت فراوانی دارد و شاید ارتش از دستوراتش سرپیچی کند و شاید هم نکند.”

پل پیلار، عضو ارشد سابق سازمان “سی آی ای”،  در ۲۳ اوت نوشت که اگر پرونده تعقیب قانونی ترامپ موجب ریزش پایگاه اجتماعی وی شود، احتمالاً او برای ممانعت از دست دادن پایگاه اجتماعی و انحراف افکار عمومی، با تجاوز نظامی به ایران و راه انداختن جنگ، مسأله داخلی خود را حل کند.

جان برنان، رئیس پیشین “سی آی ای”، در مصاحبه‌ با بیل مار در ۲۴ اوت گفت: “من واقعا نگران هستم. اینطور که او[ترامپ] براساس خوشایند پایگاه حمایتی‌اش عمل می‌کند، هرچه بیشتر در ما اختلاف ایجاد می‌کند و من حقیقتا نگران هستم که این اختلافات به خیابان‌ها کشیده شود.”

عزل ترامپ و جانشین او

بیایید فرض کنیم که معجزه ای رخ دهد و اکثریت مجلس نمایندگان و دوسوم مجلس سنا به برکناری دونالد ترامپ رأی دهند. یعنی گزارش بازرس ویژه، رابرت مولر، از تخلفات ترامپ چنان مستند و قوی باشد که حتی جمهوری خواهان هم نتوانند از پذیرش آن ها خودداری ورزند و آنان هم به برکناری ترامپ رأی دهند. در این صورت چه رخ خواهد داد؟ مطابق قانون، معاون او- مایک پنس- رئیس جمهور خواهد شد و تا انتخابات سال ۲۰۲۰ رئیس جمهور خواهد بود.

مایک پنس، برخلاف دونالد ترامپ یک اونجلیست بنیادگراست. ترامپ او را به عنوان معاون خود انتخاب کرد، برای این که بتواند کل مذهبی‌های اونجلیست‌ را پشت سر خود جمع کند. آنان هم در برابر کابینه ای که ۸ تن از وزرایش از اونجلیست هاست، سفت و سخت از ترامپ، با تمامی سوابقش، دفاع کردند.

دونالد ترامپ هر روز از طریق توییتر و سخنرانی در حال جنگ داخلی و خارجی است و بسیاری را در داخل و خارج دشمن خود کرده است. مشروعیتی که اوباما پس از جرج بوش برای آمریکا تجدید کرده بود، با آمدن ترامپ صدمه شدیدی خورد. اکثر رسانه های آمریکا شبانه روز علیه ترامپ سخن گفته و افشاگری می کنند.

در مورد مایک پنس چنین نیست. او ساکت است و توییت‌باز نیست. اما مواضع رادیکال تری دارد که ریشه آن در خوانش خاصی از دین است. ترامپ کاسب و اهل معامله است. اگرچه به دنبال برد و شکست طرف مقابل است، ولی زندگی تجاریش حکایت از بارها شکست و اعلام ورشکستگی دارد.

از نظر داخلی، رئیس جمهور ماندن ترامپ به سود دموکرات است. ترامپ درست مانند محمود احمدی نژاد عمل کرده و می کند و در جامعه آزاد آمریکا دموکرات ها و مخالفان به خوبی از این به سود خود استفاده کرده و می کنند. به عنوان مثال در ۲۲ اوت در یک توییت براساس یک گزارش فاکس نیوز از وزیر خارجه خواست تا به مسأله تصرف زمین های سفید پوستان توسط سیاه پوستان آفریقای جنوبی رسیدگی کند. دولت افریقای جنوبی به شدت به این دروغ واکنش نشان داد. نیویورک تایمز ۲۳ اوت در گزارشی نشان داد که این دروغ ساخته سفیدپوستان نژادپرست آمریکایی است و رهبر کوکلاس کلان ها با تشکر، توییت ترامپ را بازنشر کرده است.

به تعبیر دیگر، شکست دادن دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ بسیار ساده‌تر از شکست دادن مایک پنس خواهد بود. اگر با برکناری ترامپ، پنس جانشین او شود، احتمال این که در انتخابات بعدی پنس برای یک دور ۴ ساله انتخاب شود، کم نخواهد بود.

مایک پنس نسبت به ترامپ بسیار ایدئولوژیک است و بنیادگرایی دینی او به شدت ضد ایرانی است. مواضع پنس دربار ایران بسیار تندتر از دونالد ترامپ است. با این تفاوت که وقار ظاهری را حفظ کرده و مانند ترامپ دیوانه بازی روزانه به راه نمی اندازد. بدین ترتیب، برکناری دونالد ترامپ به زیان جمهوری اسلامی است.

اگر دموکرات ها اکثریت مجلس نمایندگان یا هر دو مجلس را به دست آورند، موازنه قوایی برقرار خواهد شد که ضمن آن- از طریق بستن راه های قانونی عملی کردن امیال خودسرانه او- ترامپ تا حدودی کنترل خواهد شد.

البته دموکرات ها هم مخالف ایران بوده و هستند. آنان فقط مخالف خروج آمریکا از توافق هسته ای بودند. ولی در شرایط جدیدی که به وجود آمده است، روشن نیست که آنان چه سیاستی در این مورد در پیش خواهند گرفت.

پیروزی یک دموکرات در انتخابات ۲۰۲۰

فرض ها و واقعیت های زیر را در نظر بگیرید:

الف- فرض کنیم ترامپ تا پایان دوره ریاست جمهوری اش را طی خواهد کرد.

ب- فرض کنیم تا پایان این دوره جنگی با ایران رخ نخواهد داد.

پ- اما تحریم های فلج کننده در طی ۳ سال ۲۰۱۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ موجب تورم افسارگسیخته، بیکاری بسیار بالا، رکود اقتصادی، فقر و فلاکت میلیون ها انسان شده و کمر مردم ایران را می شکند.

ت- در سطح بین المللی هر دولتی به فکر منافع خویش است. بدین ترتیب باید نقش دیگر بازیگران را هم در نظر گرفت. دولت های اسرائیل، عربستان سعودی، امارات متحده و بحرین که از دشمنان ایران هستند، کوشش خواهند کرد که وضع ایران تا هر اندازه ای که جا دارد، بحرانی‌تر و ویران‌تر شود. دولت های روسیه، چین، ترکیه، عراق، پاکستان، و…هم می کوشند تا از این فرصت به وجود آمده برای منافع خود بهره برداری کنند.

ث- فرض کنیم در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر ۲۰۲۰ یک دموکرات پیروز شود و از ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ کار خود را شروع کند. در این صورت، یک رئیس جمهور دموکرات هم در آن زمان می کوشد تا از یک ایران ضعیف شده از نظر اقتصادی، بیشترین امتیازها را بگیرد.

سخنان آیت الله خامنه ای نشان می دهد که با بندهای سوم و چهارم چندان موافق نیست و ادعا می کند که در این مدت ایران تحت تحریم های فلج کننده می تواند با برنامه ریزی و سازماندهی قوی تر شود و در موقعیت بهتری برای مذاکره احتمالی قرار گیرد. دشمنان ایران هم اگر در داخل کشور وحدت کلمه- به خصوص میان کلیه مسئولان نظام- وجود داشته باشد و همه شبانه روز انقلابی و جهادی کار کنند، هیچ غلطی نمی توانند بکنند.

اما حجم فساد و رانت خواری سیستماتیک ، مبارزه بر سر جانشینی آیت الله خامنه ای، ناتوانی زمامداران نظام از تصمیم گیری در مورد حل مسائل ، یارانه‌گرایی و در طرف دیگر مصرف گرایی، رهبران پوپولیست، مسئولیت ناپذیری همگانی، و غیره و غیره، برساختن یک نظم آهنین توتالیتر/فاشیستی را ناممکن کرده است. در چنین سیاقی، پافشاری بر سیاست پرهیز از مذاکره، از نظر زمانی به زیان ایران تمام خواهد شد.

از همین نویسنده

جمهوری اسلامی در حال سرنگونی است یا ماندگار است؟
دولت ترامپ در ایران به دنبال تغییر رژیم است یا تغییر رفتار رژیم؟