رژیم بشار اسد به پناهجویان سوری که قصد بازگشت به سرزمین‌شان را دارند وعده زندگی امن داده است اما در هفته‌های اخیر صدها نفر از مردمی که به خانه‌های خود بازگشته‌اند توسط نیروهای امنیتی دستگیر شده‌اند.
اشپیگل آنلاین در گزارشی از تدارکات رژیم سوریه برای بازگشت پناهجویان سوری به کشورشان و وعده‌های زندگی امن برای آن‌ها نوشته است در حالی‌که سوری‌های آواره اعتمادی به رژیم ندارند.
این گزارش از همه تدابیر ویژه برای بازگشت آوارگان به درعا، استانی که نیروهای دولتی سوریه در ماه ژوئیه آن را تصرف کردند، نوشته و افزوده است در هفته‌های گذشته مرز با اردن گشوده شد تا ۱۵۰ خانواده پناهجو به کشور بازگردند اما در روز نخست هیچ کس بازنگشت.
در این گزارش دلایل این امر متفاوت ارزیابی شده است؛ از جمله این‌که پناهجویان با بازگشت انتظار آینده نامشخصی را می‌کشند. آن‌ها به کشوری ویران بازمی‌گردند؛ خانه‌هایی که در آن زندگی می‌کردند اغلب دیگر وجود ندارند و ساکنان آن تغییر کرده‌اند. افزون بر این، کمبود بیمارستان‌ها و مدارس نیز وجود دارد.
از سوی دیگر کسانی که به کشور بازمی‌گردند و همچنان مخالف رژیم اسد هستند، باید خود را با حکومت هماهنگ کنند. رژیم به‌شکل رسمی در درعا که چند سال در دست شورشیان بود، با مخالفان پیمان مصالحه بسته است با این حال مصالحه‌ای در کار نیست.
در تمام مناطقی که رژیم اسد آن‌ها را بازپس گرفته چنین توافقنامه‌هایی صورت گرفته اما این حکومت است که شرایط را دیکته می‌کند.
کسانی که بازمی‌گردند باید خود را به سازمان‌های دولتی معرفی کرده و اغلب اسنادی را امضا کنند که براساس آن‌ها اعتراف می‌کنند که در شورش علیه دولت شرکت داشته‌اند. بدین ترتیب، رژیم برای سال‌ها ابزار فشار بر این‌گونه افراد را در دست خواهد داشت و هر زمان که بخواهد می‌تواند از این ابزار استفاده کند.
گزارش اشپیگل آنلاین می‌افزاید که در هفته‌های اخیر نیروهای امنیتی سوریه در سراسر کشور صدها سوری را که به‌تازگی به مناطق بازپس‌گرفته‌شده بازگشته‌اند بازداشت کرده‌اند. این بازداشت‌ها به‌ویژه در غوطه شرقی در نزدیکی دمشق و درعا بیشتر بوده است. تنها در منطقه «کفر بطنا» در اطراف دمشق دست‌کم ۳۰ نفر بازداشت شده‌اند. گفته شده که آن‌ها در جریان حاکمیت شورشیان در این منطقه فعال بوده‌اند. در واقع رژیم متعهد شده که تنها کسانی را که با سلاح با دولت جنگیده‌اند، محاکمه کند، اما به این وعده پایبند نبوده و دیگرانی را که سلاح به دست نگرفته‌اند نیز بازداشت کرده است.
حتی پزشکان نیز از امنیت برخوردار نیستند. گزارش اشپیگل آنلاین از یک پزشک در غوطه شرقی مثال آورده که در زمان محاصره دولتی این منطقه فعالیت می‌کرده است. زمانی که نظامیان سوری و روسی در ماه مارس به غیرنظامیان وعده خروج امن از این منطقه را دادند این پزشک از این امکان استفاده می‌کند اما توسط نیروهای امنیتی بازداشت می‌شود و در ماه اوت جاری رژیم به خانواده او خبر می‌دهد که این پزشک چند روز پیش درگذشته است.
تقریباً در همان زمان، مقامات اطلاعاتی سوریه در غوطه شرقی ده‌ها نفر از مردانی را که تازه به زادگاه خود بازگشته بودند دستگیر کرده است. این افراد از جمله کسانی بودند که پس از تصرف غوطه شرقی توسط نیروهای سوری و متحدانش با اتوبوس به استان ادلب منتقل شده بودند اما از آن‌جا که وضعیت زندگی در آن‌جا غیرقابل تحمل بود به غوطه شرقی بازگشتند. با این حال، ظاهراً مدت اقامت آن‌ها در ادلب برای دستگاه اطلاعاتی رژیم مشکوک بوده و آن‌ها را دستگیر کرده است. از دو هفته پیش این افراد ناپدید شده‌اند.
گاهی اوقات نیز تماس تلفنی با بستگان در ادلب یا ترکیه بهانه‌ای برای بازداشت افراد است. در ماه ژوئیه گذشته مقامات اطلاعاتی چندین زن را که با اعضای آواره خانواده خود تلفنی تماس گرفته بودند، دستگیر کردند.
در واقع، این ارتش روسیه است که باید بر اجرای توافقنامه‌های آشتی نظارت و آن‌ها را کنترل کند اما ساکنان حومه دمشق گزارش می‌دهند که پلیس نظامی روسیه به‌طور عمده از منطقه رفته‌اند و تنها گاهی دست به گشت‌زنی‌های کوتاه‌مدت می‌زنند. بنابراین، دستگاه اطلاعاتی و نیروهای امنیتی سوریه اکنون می‌توانند به راحتی ساکنان منطقه را آزار دهد.
روز گذشته، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در دیدار با جبران باسیل، وزیر خارجه لبنان در مسکو اعلام کرد که آمریکا با خودداری از مشارکت در بازسازی زیرساخت‌های سوریه در واقع به طور ضمنی در روند بازگشت پناهجویان سوری به کشورشان خلل ایجاد می‌کند.
لاوروف گفت انتظار ندارد که شورای امنیت سازمان ملل هم بتواند تصمیمات مؤثری در مورد بازگشت پناهجویان سوری بگیرد.
وزیر خارجه روسیه همچنین تاکید کرد که شرایط برای بازگشت پناهجویان سوری از لبنان به کشورشان فراهم شده و تنها طی ماه گذشته حدود ۷ هزار پناهجوی سوری به کشور خود بازگشته‌اند.
بیشتر بخوانید: