آن‌گونه که از اظهارات مسوولان ارشد نظام جمهوری اسلامی برمیآید، انتخابات مجلس نهم، “مهم‌ترین انتخابات” جمهوری اسلامی است.
رهبر جمهوری اسلامی در دیدار روز چهارشنبه خود با گروهی از خانواده شهدا، یک بار دیگر بر اهمیت انتخابات تأکید کرده و گفته است: آنچه در انتخابات بسیار مهم است، حضور گسترده مردم است.
حساسیت این دوره از انتخابات به این علت است که جبهه استکبار همه تیرهای خود را بر ضد ملت ایران، خرج کرده و به تیرهای آخر رسیده است، بنابراین مردم باید بایستند و عزم و اراده خود را به رخ دشمن بکشند تا جبهه استکبار بداند که در مقابل این ملت نمی‌تواند مقاومت کند.
آقای خامنه‌ای همچنین رأی دادن به نامزد صالح را از دیگر مسائل مهم این انتخابات برشمرده و گفته است: احساس می‌کنم و احتمال قوی می‌دهم، که ملت ایران در انتخابات روز جمعه، سیلی سخت تری به چهره استکبار خواهد زد. رهبر جمهوری اسلامی پیش از این نیز از دست اندرکاران انتخابات خواسته بود که اجازه ندهند انتخابات به یک چالش امنیتی برای نظام تبدیل شود.
میزان اهمیت انتخابات مجلس نهم برای جمهوری اسلامی تا آنجا افزایش یافته است که رسانه‌های رسمی حکومت به نقل از آقای خامنه‌ای اعلام کرده‌اند که رأی دادن در انتخابات واجب و تکلیف دینی است.
سؤال این است که دلیل اهمیت ویژه انتخابات مجلس نهم برای رهبر جمهوری اسلامی و دیگر مسوولان نظام چیست که از یک سال قبل تهدید کرده‌اند که اگر نتیجه انتخابات مطابق میل آن‌ها نباشد، وقایع خونباری در کشور رخ خواهد داد؟
تحریم گسترده و هراس حاکمیت
جمهوری اسلامی بر این باور است که آرای مردم در انتخابات یک بیعت مجدد با حکومت جمهوری اسلامی و ولی فقیه است. در همه انتخابات گذشته، آرای شرکت کنندگان در انتخابات فارغ از اینکه به کدام گروه یا شخصیت رأی داده‌اند، به نفع کلیت نظام مصادره شده است.
به گونه‌ای که در انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶، مجلس ششم و انتخابات سال ۸۸ که بسیاری از گروه‌های تحریم کننده نیز به میدان آمدند، جمهوری اسلامی مشارکت گسترده مردم را نشانگر مقبولیت نظام و البته معیار دموکراسی در کشور دانست.
مسوولان جمهوری اسلامی تعداد انتخابات برگزار شده و میزان مشارکت بالای مردم در انتخابات را نشانه وضعیت بهتر دموکراسی در ایران می‌دانند
مسوولان جمهوری اسلامی تعداد انتخابات برگزار شده و میزان مشارکت بالای مردم در انتخابات را نشانه وضعیت بهتر دموکراسی در ایران می‌دانند. آقای خامنه‌ای در دیدارش با گروهی از خانواده شهدا و ایثارگران جنگ یک بار دیگر بر این نکته تأکید کرده و گفته است: میزان مشارکت مردم آمریکا در انتخابات ریاست جمهوری به هیچ وجه قابل مقایسه با میزان مشارکت مردم ایران در انتخابات سال ۸۸ نیست.
این بار اما مسوولان نظام از عدم شرکت گروه‌های اصلاح طلب در انتخابات نگران هستند. به گونه‌ای که “صبح صادق”، ارگان رسمی سپاه پاسداران ایران، تحریم انتخابات و کاهش مشارکت در انتخابات را یکی از تهدیدهایی دانسته است که باید با حضور گسترده مردم در انتخابات آن را خنثی و بی‌اثر کرد. ۱
چنانچه میزان شرکت کنندگان در انتخابات به نسبت دوره‌های قبل کاهش یابد، کاهش مقبولیت و مشروعیت نظام سیاسی و بی‌اعتمادی مردم به مسوولان نظام عیان‌تر خواهد شد. همچنین کاهش معنا دار مشارکت در انتخابات مجلس نهم این پیام را به همراه دارد که مخالفان و منتقدان نظام دارای مقبولیت در میان شهروندان هستند.
همچنین انتخابات ۱۲ اسفند، نخستین انتخابات بعد از خرداد ۱۳۸۸ است که معترضان مدعی تقلب گسترده حاکمیت در آن شدند و برخلاف گذشت بیش از دو سال از آن حاکمیت هنوز نتوانسته است، پاسخ روشن و مشخصی به ادعای نامزدهای معترض بدهد. حال حاکمیت تلاش می‌کند تا برای خنثی کردن این اعتراض‌ها این بار مردم بیشتری را به پای صندوق‌های رای بیاورد.
پسر نافرمان و تضاد منافع
تصور حاکمیت جمهوری اسلامی این بود که پس از دولت اصلاحات و قرار گرفتن احمدی‌نژاد در راس قوه مجریه، به حاکمیت دوگانه پایان خواهند داد و همه ارکان قدرت را در اختیار خواهند گرفت. اما رفتار و عملکرد دولت احمدی‌نژاد به ویژه پس از انتخابات ۸۸ نشان داد که او فرمانبردار خوبی نیست. چرا که نه به حذف اسفندیار رحیم مشایی از هیات دولت تن داد و نه حکم حکومتی ابقای مصلحی در وزارت اطلاعات را پذیرفت.
کاهش معنا دار مشارکت در انتخابات مجلس نهم این پیام را به همراه دارد که مخالفان و منتقدان نظام دارای مقبولیت در میان شهروندان هستند
خانه‌نشینی یازده روزه احمدی‌نژاد پس از برکناری مصلحی آن قدر سخت بود که نمایندگان مجلس تهدید کردند که رئیس جمهوری را به مجلس خواهند کشاند و پس از آن نیز این زمزمه در میان نمایندگان مجلس و برخی از شخصیت‌های سیاسی به وجود آمد که احمدی‌نژاد از دایره ولایت‌مداری خارج شده و باید در سال‌های باقی‌مانده او را تحمل کرد.
اختلاف میان جناح نظامی نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی و اطرافیان احمدی‌نژاد، در یک سال گذشته روز به روز افزایش یافته است.
به‌گونه‌ای که نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی و افراد نزدیک به سپاه پاسداران هشدار داده‌اند که در انتخابات مجلس باید مراقب بود تا “افراد نزدیک به فتنه و جریان انحرافی” به مجلس راه نیابند. آن گونه که از اظهارات افراد نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی و برخی از نظامیان برمیآید، یکی از نگرانی‌های شدید این جناح پیروزی نزدیکان احمدی‌نژاد و مشایی در انتخابات مجلس است. چرا که به اعتقاد این گروه راه ریاست جمهوری یازدهم بعد از مجلس نهم می‌گذرد.
شرایط ویژه بین المللی
حکومت جمهوری اسلامی ایران، سی و سه سال است که در شرایط ویژه به سر می‌برد. چه در ابتدای انقلاب که جنگ هشت ساله این فرصت را برای حاکمیت جمهوری اسلامی فراهم آورد که به بهانه جنگ، شرایط را ویژه و خاص اعلام کند و چه در سال‌های بعد از آن، اعمال تحریم‌های اقتصادی و بن بست در مذاکرات بین‌المللی، هر انتخابات را شرایط خاص و ویژه اعلام کرده است.
این بار اما ایران به خاطر ماجراجویی در سیاست خارجی و نقض گسترده حقوق بشر و سرکوب گسترده روزنامه‌نگاران، فعالان سیاسی و مدنی و شهروندان بیش از گذشته تحت فشار سازمان‌های بین المللی قرار دارد. اعمال تحریم‌های اقتصادی و نفتی علیه ایران، شرایط را برای حاکمیت جمهوری اسلامی دشوار کرده است. به گونه‌ای که متحدان همیشگی جمهوری اسلامی نیز به دنبال کاهش مبادلات تجاری خود با ایران هستند.
همچنین، سلسله گزارش‌هایی از اقدام‌های مداخله جویانه و تروریستی افراد وابسته به حکومت جمهوری اسلامی در امریکا، تایلند، هند، آذربایجان و حتی ترکیه، یک اجماع نسبی در جهان علیه ایران را به وجود آورده است.
حال حاکمیت جمهوری اسلامی، امیدوار است که با افزایش تعداد مشارکت کنندگان در انتخابات سال ۸۸، در رایزنی‌های بین‌المللی خود از این آمار برای نشان دادن میزان مقبولیت حکومت جمهوری اسلامی بهره تبلیغی بگیرد.
مهندسی آراء و افزایش دستی مشارکت آرا
در چنین شرایطی حکومت تلاش می‌کند تا انتخاباتی برگزار کند که هم نمایندگان مورد وثوق جناح نظامی نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی به مجلس راه یابند و هم تعداد رای دهندگان در انتخابات افزایش یابد.
این جناح برای حل مساله نخست، اقدام به معرفی نامزدهای مورد اعتماد در حوزه انتخابیه کرده است. بسیاری از فرماندهان سپاه یا سپاهیان بازنشسته نامزد این دوره از انتخابات مجلس هستند. بررسی سوابق نامزدهای نمایندگی مجلس در حوزه‌های انتخاباتی سراسر کشور حکایت از حضور بیش از ۱۶۰ فرمانده نظامی و یا افراد نزدیک به سپاه پاسداران در این دوره انتخابات دارد.
غیبت اصلاح طلبان در انتخابات هم این فرصت را به نهادهای نظارتی داده است که دغدغه کمتری در بررسی صلاحیت نامزد‌ها داشته باشد. به گونه‌ای که مسوولان هیات نظارت مدعی شده‌اند که نسبت تائید صلاحیت شدگان در این دوره به نسبت دوره قبلی، افزایش یافته است.
بررسی سوابق نامزدهای نمایندگی مجلس در حوزه‌های انتخاباتی سراسر کشور حکایت از حضور بیش از ۱۶۰ فرمانده نظامی و یا افراد نزدیک به سپاه پاسداران در این دوره انتخابات دارد
اما حل مساله دوم انتخابات برای حاکمیت جمهوری اسلامی، دشوار‌تر از پیش به نظر می‌رسد. اگر چه رسانه‌های نزدیک به حاکمیت از مشارکت ۶۰ درصدی مردم در انتخابات خبر داده و مدعی شده‌اند که میزان مشارکت مردم در انتخابات به نسبت دوره‌های پیش افزایش خواهد یافت اما نظرسنجی‌های مستقل که در رسانه‌های نزدیک به جنبش سبز ایران انتشار یافته است، میزان مشارکت مردم را کمتر از ۵۰ درصد برآورد کرده است.
حکومت برای اینکه میزان مشارکت کنندگان در انتخابات را افزایش دهد، علاوه بر شیوه‌های تبلیغاتی غیر متعارف و تبدیل شدن میدان انتخاباتی به کارزار جنگ، تعداد واجدین شرایط رای را کاهش داده است. به گفته رئیس ستاد انتخابات سازمان ثبت و احوال کشور، ۴۸ میلیون و۴۸۸ هزار و ۷۹۹ ایرانی واجد شرایط رای دادن در انتخابات روز ۱۲ اسفند هستند.
تعداد افراد دارای حق رای در ایران همواره مساله‌ساز بوده است. مسوولان آماری کشور برای هر شاخصی چندین آمار مختلف اعلام می‌کنند. در انتخابات خرداد ماه سال ۱۳۸۸، کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان افراد دارای حق رای را ۴۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر اعلام کرد. اعلام این آمار در دو سال پیش اعتراض تارنمای اینترنتی تابناک، که توسط نزدیکان محسن رضایی اداره می‌شود را در پی داشت.
تابناک در گزارشی تعداد واجدین شرایط رای در انتخابات سال ۸۸ را ۴۸ میلیون و ۲۸۸ هزار و ۴۱۸ نفر اعلام کرد که نزدیک به ۵. ۱ میلیون نفر بیشتر از آمار ارائه شده از سوی ستاد انتخابات کشور بود. اما همین آمار تعداد واجدین شرایط رای هم کمتر از تعداد واقعی افراد دارای حق رای بود.
برای اینکه به تعداد واقعی افراد دارای حق رای در ایران پی ببریم، باید از نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵ استفاده کنیم. بنا برسرشماری سال ۸۵ جمعیت کل ایران ۷۰ میلیون و ۴۹۵ هزار و ۷۸۲ نفربوده است. ازاین میان ۲۱ میلیون و ۶۴ هزار و ۵۳۷ نفر زیر۱۷ سال سن داشته و یک میلیون و ۷۹۰ هزار و ۶۵۶ نفر نیز ۱۷ ساله بوده‌اند که درپایان سال ۸۶ و هنگام رای‌گیری ۱۸ ساله شده‌اند.
حاکمیت، پیش از شروع انتخابات در دوره‌های قبلی دو میلیون نفر از تعداد افراد دارای حق رای را حذف کرده است و این دوره نیز همین شیوه را به کار گرفته است تا در صورت کاهش مشارکت مردم، امکان این را داشته باشد که میانگین مشارکت کنندگان در انتخابات را افزایش دهد
براین اساس افراد ۱۸ سال به بالای واجدشرائط برای رای درکشور۴۹ میلیون و ۴۳۱ هزار و ۲۴۵ نفربوده است. چنانچه نرخ مرگ ومیردرکشوربطورمتوسط حدود ۶/۰ درصد باشد نزدیک به ۲۹۷۷۶۴ نفر از افراد واجد رای دادن فوت شده‌اند که با کسر آن از تعداد جمعیت بالای ۱۸ سال درکشور، حدود ۴۹ میلیون و ۳۳ هزار و ۴۸۱ نفر واجد شرائط رای دادن در کل کشورباقی می‌مانند.
با توجه به اینکه بر‌اساس سرشماری انجام گرفته حدود یک میلیون و ۵۲۴ هزار و ۲۶۸ نفر از کل جمعیت ایران، ازاتباع خارجی بوده و نمی‌توانند درانتخابات شرکت کنند (با فرض اینکه همه آن‌ها بالاتر از ۱۸ سال سن داشته‌اند)، جمعیت بالای ۱۸ سال و واجد شرایط رای ایران در انتخابات سال ۱۳۸۶، ۴۸ میلیون و ۸۳۵ هزار و ۷۱۷ نفر بوده است.
این در حالی است که ستاد انتخابات کشور، تعداد افراد دارای حق رای در انتخابات سال ۸۶ را ۴۷ میلیون و ۷۳۳ هزار و ۲۷۳ نفر اعلام کرده است که یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر کمتر از میزان واقعی افراد حق رای بوده است.
حال نتایج سرشماری سال ۸۵ و برآوردهای آماری آن برای انتخابات پرمساله ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، فاصله بیشتری میان آمار اعلام شده از سوی دولت و جمعیت واقعی دارای حق رای نشان می‌دهد.
بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵، ۵۲ میلیون نفر از جمعیت کشور بالای ۱۵ سال سن داشته‌اند که همه این افراد در سال ۱۳۸۸ دارای حق رای بوده‌اند. چنانچه نرخ مرگ و میر در کشور را همان شش دهم درصد در نظر بگیریم، پنجاه میلیون و یکصد هزار نفر در انتخابات سال ۸۸ دارای حق رای بوده‌اند در حالی که دولت، آمار واجدین شرایط رای را ۴۶ میلیون و ۱۹۹ هزار و ۹۹۷ نفر اعلام کرده که نشان دهنده اختلاف نزدیک به پنج میلیون نفری در آمار افراد دارای حق رای است.
ستاد انتخابات وزارت کشور این بار نیز تعداد افراد واجد حق رای را ۴۸ میلیون و ۴۸۸ هزار و ۷۹۹ نفر اعلام کرده است. نتایج سرشماری سال ۸۵ نشان می‌دهد که جمعیت بالای ۱۳ سال کشور که امسال دارای حق رای است، ۵۵ میلیون و ۵۰ هزار و ۵۰۰ نفر بوده است.
نتایج سرشماری سال ۸۵ و برآوردهای آماری آن برای انتخابات پرمساله ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، فاصله بیشتری میان آمار اعلام شده از سوی دولت و جمعیت واقعی دارای حق رای نشان می‌دهد
همچنین بر اساس اعلام پزشکی قانونی کشور تعداد متوفیان کشور در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۸، دو میلیون و ۷۳ هزار و ۶۵۶ نفر بوده است. چنانچه متوفیان امسال را نیز ۴۵۰ هزار نفر در نظر بگیریم، جمع کل متوفیان کشور تا زمان انتخابات به دو میلیون و ۵۲۳ هزار و ۶۵۶ نفر خواهد رسید.
حال کسر آمار متوفیان و اتباع خارجی کشور (با فرض یک میلیون و ۵۲۴ هزار و ۲۶۸ نفر) از تعداد افراد بالای ۱۳ سال در سال ۸۵، جمعیت دارای حق رای کشور ۵۱ میلیون و دو هزار و ۵۷۶ هزار نفر خواهد بود که حداقل دو میلیون و ۵۱۳ هزار و ۷۳۳ نفر با آمار اعلام شده از سوی ستاد انتخابات کشور تفاوت دارد.
همچنین چنانچه جمعیت رای اولی کشور را بر اساس اعلام مسوولان ستاد انتخابات کشور، سه میلیون و ۹۶۰ هزار نفر در نظر بگیریم و نرخ مرگ و میر در کشور را همچنان شش دهم درصد فرض کنیم در دو سال گذشته ۵۴۴ هزار و ۳۸۴ نفر از جمعیت دارای حق رای کشور فوت شده‌اند در حالی که سه میلیون و۹۶۰ هزار نفر به افراد داری حق رای در کشور افزوده شده و جمعیت حق رای کشور به ۴۹ میلیون و ۶۱۵ هزار و ۶۱۳ نفر می‌رسد که یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بیشتر از آمار ارائه شده از سوی دولت است.
در واقع حاکمیت، پیش از شروع انتخابات به صورت میانگین و خوشبینانه در دوره‌های قبلی دو میلیون نفر از تعداد افراد دارای حق رای را حذف کرده است و این دوره نیز همین شیوه را به کار گرفته است تا در صورت کاهش مشارکت مردم، امکان این را داشته باشد که میانگین مشارکت کنندگان در انتخابات را افزایش دهد و با دست‌کاری آمار رای دهندگان همچنان برای خود مشروعیت سازی کند.
۱- هفته نامه صبح صادق، ارگان رسمی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران در شماره‌های ۵۳۸، ۵۳۹ و ۵۴۰