چهارشنه ۱۰ مراد، طیبه سیاوشی، نماینده تهران و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در گفتگو با ایلنا به وضعیت وخیم «کودکان زباله‌گرد» اشاره کرد و گفت: «شرایط کودکان زباله‌گرد بسیار حاد گزارش می‌شود، این کودکان مریض شده، ایدز می‌گیرند و همان جا (در محل‌های تفکیک زباله) دفنشان می‌کنند. روستائیان اطراف گود محمودآباد مدام از شرایط منطقه شکایت می‌کنند و اذعان می‌کنند که حداقل انتقال ایدز از گودال‌ها را کنترل کنید تا به ما سرایت نکند.»

کودکان مهاجر افغانستانی در حال جمع‌آوزی زباله-عکس: آرشیو

هر روز برگ جدیدی به پرونده کودکان زباله‌گرد اضافه می‌شود امروز بار اصلی تفکیک زباله‌ها در تهران، وکرج و برخی نقاط دیگر کشور بر دوش کودکانی که به عنوان نیروی کار ارزان مورد استثمار قرار می‌گیرند. بیش از ۵۰ درصد این کودکان زباله‌گرد افغانستانی‌اند.

اخیراً گزارشاتی منتشر شد از بهره‌کشی شرکت‌های پیمانکاری طرف قرارداد شهرداری از کودکان در مراکز بازیافت زباله.

شهرداری بدواً این گزارش‌ها را تکذیب کرد، اما پس از انتشار عکس کودکانی که با لباس فرم شهرداری و بدون دستکش در کرج، تهران، اصفهان، مشهد، شهرهای استان لرستان، مشغول جمع‌آوری و بازیافت زباله بودند، مقصر را شرکت‌های پیمانکاری دانست.

طیبه سیاوشی، نماینده تهران اما معتقد است مشکل بدواً متوجه شهرداری است؛ و این نهاد خود یک پایه این آسیب‌های اجتماعی محسوب می‌شود.

پیشتر احمدرضا پرنده سرپرست دفتر امور آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده بود که در بررسی وزارت کار در مورد پیمانکاران بازیافت زباله شهرداری تهران، مشخص شده تمامی ۲۶ پیمانکار شهرداری تهران فاقد صلاحیت ایمنی و بهداشت بوده‌اند. و از این بابت، شهرداری تخلف کرده است.

فعالان حقوق کودک می‌گویند کودکان زباله‌گرد بیش از ۱۰ ساعت در روز و گاهی حتی ۲۰ ساعت برای پیمانکارانی که با شهرداری طرف قراردادند، کار می‌کنند.

راه‌حل‌های دولتی: از طرح ساماندهی کودکان کار تا بستن مرز

به گفته طیبه سیاوشی، کودکان ۹ تا ۱۰ ساله از طریق یکسری جریان‌های «سازمان یافته» از مرز به تهران آورده شده و زیر دست پیمانکاران شهرداری زباله‌گردی کرده یا در کارگاه‌های تفکیک زباله کار می‌کنند.

از این بابت، مشکل به رغم این نماینده مجلس از لب مرز شروع می‌شود، و راه‌حل کنترل مرزهای کشور است؛ راه‌حلی درون‌گرایانه و بیگانه‌ستیز که البته مورد انتقاد بسیاری از فعالان مدنی قرار گرفته است.

راه‌حل اصلی نهادها و سازمان دولتی برای حل این مشکل البته اجرای «طرح ساماندهی کودکان کار» است.

اواخر تیر ماه، احمد فاضلیان رئیس کل دادگستری استان البرز خبر داد که در این استان بیش از ۲۷ هزار کودک تحت پوشش «طرح ساماندهی کودکان کار» قرار گرفته‌اند. این طرح، آئین‌نامه مصوب هیئت وزیران در سال ۱۳۸۴ است که اکنون برای اولین بار از سوم تیر ماه در استان البرز به اجرا در آمده است. این طرح به دلیل شیوه برخورد مأمورین با کودکان، دستگیری و ضرب و شتم آنها، و بازگرداندن کودکان کار افغانستانی به مرزها برای اخراج از ایران، انتقاد تند فعالان حقوق کودکان و حتی برخی اعضای شورای شهر تهران را برانگیخته است.

در همین راستا، هفته پیش محمدعلی افشانی، شهردار تهران در اولین نشست خبری خود وعده داد که تا یک سال دیگر چهره پایتخت را از گداپروری پاک خواهد کرد. در واکنش به این وعده شهردار، طیبه سیاوشی می‌گوید: «اینگونه اقدامات قهری جواب نمی‌دهد.»

درحالیکه تعداد کودکان کار در جهان از سال ۲۰۰۰ میلادی تاکنون یک سوم کاهش یافته، در ایران مشاهدات حاکی از افزایش نرخ کودکان کار است.

آمار دقیقی از کودکان کار در ایران وجود ندارد. مقامات و مسئولان حکومتی، تعداد کودکان کار را دو میلیون نفر تخمین می‌زنند. اما فعالان حقوق کودک از وجود ۵ تا ۷ میلیون کودک کار در ایران خبر می‌دهند.

 در همین زمینه