عباس امیر انتظام، سخنگوی دولت مهندس مهدی بازرگان و یکی از اعضای جبهه ملی که بیش از ۲۰ سال از عمرش را در زندان جمهوری اسلامی به سر برد و تا پایان عمر هم در حصر خانگی و تحت نظر بود، صبح پنجشنبه ۲۱ تیر در اثر سکته قلبی در ۸۶ سالگی درگذشت.

عباس امیر انتظام، سیاستمدار فقید ایرانی و یکی از چهره‌های اثرگذار در دادخواهی از جمهوری اسلامی ایران

عباس امیر انتظام پیش از پیروزی انقلاب بهمن ۵۷ از طرف مهندس مهدی بازرگان مأموریت پیدا کرد که با شاپور بختیار، آخرین نخست‌وزیر دوران پهلوی دوم مذاکره کند. او بختیار را متقاعد کرد که استعفا دهد و به این ترتیب زمینه‌ساز پیروزی انقلاب شد.

او در دولت موقت، معاون مهدی بازرگان و سخنگوی دولت بود.

امیر انتظام که با اصل ولایت فقیه در جمهوری اسلامی مخالف بود، طرح انحلال مجلس خبرگان را ارائه داد. بازرگان و اعضای هیأت دولت او از این طرح استقبال کردند اما با مخالفت آیت‌الله خمینی، این طرح به جایی نرسید و چنین بود که اصل ولایت فقیه در قانون اساسی گنجانده شد. طرفداران خمینی اما مخالفت او با ولایت فقیه را فراموش نکردند.

عباس امیر انتظام در مقام سفیر ایران در اسکاندیناوی و به عنوان نماینده ویژه دولت بازرگان مذاکراتی را درباره قراردادهای دوران پهلوی دوم، با کشورهای اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا انجام داد. این مذاکرات زمینه‌ساز پرونده‌سازی طرفداران ولایت فقیه علیه او شد. او را به ایران احضار و به اتهام همدستی با آمریکا محاکمه کردند. یکی از شواهدی که ولایتمداران در دادگاه علیه او ارائه دادند، نامه سفیر وقت آمریکا در ایران بود که در آن نامه عباس امیر انتظام را به عنوان «عزیز» خطاب کرده بود. دادگاه انقلاب او را به اعدام محکوم کرد اما با تلاش‌های مهندس مهدی بازرگان، حکم اعدام به حبس ابد تقلیل پیدا کرد. عباس امیر انتظام در خاطراتش نوشته است که قبل از محاکمه او را ۴۵۴ روز در زندان انفرادی حبس کرده بودند.

به عباس امیر انتظام در سال‌های دهه ۱۳۷۰ پیشنهاد داده بودند درخواست عفو کند اما او زیر بار نرفته بود تا اینکه سرانجام به تعبیر خودش او را از زندان اوین اخراج کردند.

عباس امیر انتظام تا پایان عمر در حصر و تحت نظر بود. او اما همواره خواهان برگزاری دادگاه تجدید نظر و اعاده حیثیت سیاسی خود بود و به همین سبب هم نام او با جنبش دادخواهی در ایران درآمیخته است.

عباس امیر انتظام ۲۸ اوت ۲۰۰۸، نامه‌ای به بان کی‌مون دبیرکل وقت سازمان ملل ‌متحد نوشت و خواستار دخالت سازمان ملل‌ و کمک آن‌ها در برقراری حقوق بشر و آزادی در ایران شد.

امیر انتظام در اردیبهشت ۹۶ اعلام کرد که برخلاف آنچه که شایعه کرده بودند، از حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری ایران حمایت نمی‌کند.

کتاب خاطرات عباس امیر انتظام را نشر نی با عنوان «آن سوی اتهام» منتشر کرده است. امیر انتظام، عباس عبدی را متهم کرده بود که در سال‌های نخست انقلاب بازجوی او بوده و به او با نفرت ناسزا می‌گفته. عباس عبدی که در آن سال‌ها جزو دانشجویان پیرو خط امام و یکی از اشغالگران سفارت آمریکا در تهران بود اما این اتهام را تکذیب کرده و گفته است که امیر انتظام او را با شخص دیگری اشتباه گرفته.

عباس امیر انتظام  جایزه بین‌المللی حقوق بشر «برونو کرایسکی»، جایزه بین‌المللی شهامت اخلاقی «کرانسکی» و جایزه بین‌المللی حقوق بشر (لوح سپاس) از سازمان حقوق بشر ایران به ریاست  شیرین عبادی را دریافت کرده است.

در همین زمینه