جواد ظریف با آغاز توری دیپلماتیک از چین تا بروکسل به دنبال گرفتن تضمین از طرف‌های قرارداد هسته‌ای برای حفظ برجام است. فرمانده سپاه،در مقابل اما خود برجام را بستر نهادینه‌سازی تحریم‌‌ها می‌داند.

محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران (راست) و محمد‌علی جعفری، فرمانده کل سپاه

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، سه‌شنبه ۱۸ اردیبهشت، با اعلام خروج کشورش از توافق هسته‌ای، دستور به بازگرداندن تحریم‌هایی داد که در سایه برجام متوقف شده بود. ایران اما درصدد است با گرفتن تضمین پایبندی به تعهدات از پنج کشور روسیه، چین، بریتانیا و فرانسه و آلمان، همچنان در برجام باقی بماند. طرف‌های توافق هسته‌ای با ایران اگرچه بر حفظ برجام تاکید کرده‌اند، اما باید دید در عمل چه قدر قادر به انجام تعهدات‌شان خواهد بود.

ایران در جستجوی ضمانت‌هایی برای برجام

یکشنبه ۱۳ مه/ ۲۳ اردیبهشت ماه، حسن روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران، در نشست خبری با رئیس‌جمهور سریلانکا، ضمن بیان اینکه خروج آمریکا از برجام، نقض آشکار اخلاق، سیاست و دیپلماسی است، بار دیگر تأکید کرد: «در صورتی که پنج کشور دیگری که در این توافق با ما همراه بودند به تعهدات خودشان عمل کنند و به طرف ایرانی تضمین دهند که منافع جمهوری اسلامی ایران با ادامه برجام محقق خواهد شد، این توافق علی رغم میل آمریکا و رژیم صهیونیستی باقی خواهد ماند.»

همزمان جواد ظریف، همراه با هیئتی سیاسی و اقتصادی برای گفتگو با مقام‌های چینی در مورد برجام به پکن سفر کرده است. وزیر امور خارجه ایران، پس از ورود به پکن گفت: «ما سفرمان را با چین و روسیه که همواره در کنار مردم ایران قبل و بعد از تحریم‌ها بودند شروع کردیم».

ظریف، همچون روحانی تصریح کرد: «باید کشورهای اروپایی به من تضمین بدهند که به رغم خروج امریکا از برجام منافع ملت ایران همچنان حفظ می‌شود.»

در ادامه تور دیپلماتیکش برای گرفتن تضمین از پنج کشور مورد اشاره روحانی، ظریف دوشنبه به مسکو و سپس به بروکسل سفر خواهد کرد.

امروز محمدعلی جعفری، فرمانده سپاه پاسداران ایران اما در سخنانی اعلام کرد چندان به طرف اروپایی خوشبین نیست.

فرمانده سپاه گفت : «اخیراً اروپایی‌ها هم زمزمه‌هایی را طرح کرده‌اند مبنی براین‌که ما به آنها تکیه نکیم. سخنان اخیر خانم مرکل، صدراعظم آلمان نیز به روشنی به همین نکته اشاره دارد؛ اما به هر حال فرصتی از سوی مقام معظم رهبری برای مذاکره و البته تضمین صددرصدی از سوی آنان داده شده است که اگر به جایی نرسد باید همان مسیر پنج سال پیش را ادامه دهیم.»

جعفری همچنین اضافه کرد: «نتیجه بحث‌ها و مذاکرات چند سال اخیر شد برجام؛ و این برجام به جای اینکه مانع تحریم‌ها شود بستری شد برای نهادینه‌سازی تحریم‌ها علیه کشورمان.»

اروپا و سایه‌ مشکلات تحریم بر  منافع برجام

خسارت خروج آمریکا از برجام تنها متوجه ایران نیست، بلکه دامن شرکت‌هایی اروپایی‌ای  را نیز خواهد گرفت که پس از توافق هسته‌ای در وین، با طرف‌های ایرانی قرارداد تجاری امضا کردند.

جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا، روز یکشنبه در گفتگو با سی ان ان اعمال تخریم بر این شرکت‌های اروپایی را منتفی ندانست و گفت: «ممکن است این شرکت‌ها تحریم شوند. هرچند، بستگی به رفتار حکومت‌ها دارد.»

هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، در مصاحبه‌ای با روزنامه بیلد که امروز منتشر شده، گفته است: محافظت از این شرکت‌ها در برابر تحریم‌های آمریکا کار آسانی نیست.

شرکت‌های آلمانی از بازنده‌های اصلی خروج آمریکا از برجام هستند. پس از توافق هسته‌ای در وین در سال ۲۰۱۵، حجم مبادلات اقتصادی میان ایران و آلمان به طرز چشمگیری افزایش یافت.

در سال ۲۰۱۶، آلمان چیزی در حدود ۲,۵۷ میلیارد یورو کالا به ایران صادر کرد. در سال ۲۰۱۷، این رقم با ۱۵,۵ درصد افزایش نسبت به سال قبل، به ۲,۹۷ میلیون یورو رسید. ماشین‌آلات، مواد غذایی و دارویی عمده‌ترین محصولات صادراتی آلمان به ایران‌ اند.

زیمنس، مرسدس بنز، فولکس واگن و بوش از جمله شرکت‌های بزرگ آلمانی‌ای هستند که پس از توافق هسته‌ای، قراردادهایی را با ایران منعقد کردند.

شرکتهای فرانسوی نیز همچون همتاهای آلمانی‌شان نگران تحریم‌های آمریکا هستند. تفاهم‌نامه ۲۰ میلیارد دلاری تحویل ۱۰۰ فروند هواپیمای ایرباس، قرارداد ۴,۸ میلیارد دلاری توسعه فاز یازدهم میدان گازی پارس جنوبی با شرکت توتال، قرارداد ۶۶۰ میلیون یورویی با رنو و قرارداد ۴۰۰ میلیون یورویی پژو بخشی از قراردادهای تجاری‌ است که پس از برجام میان طرف‌های ایرانی و فرانسوی بسته شده است.

نگرانی‌ها اما فقط اقتصادی نیست. شنبه ۱۲ مه/ ۲۲ اردیبهشت، امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، در تماسی تلفنی به رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ در روز گفته است که «عمیقا نگران برهم خوردن ثبات در خاورمیانه است.»

پیش از اعلام خروج آمریکا از برجام، رئیس‌جمهور فرانسه شخصاً به واشنگتن سفر کرد تا رئیس‌جمهور آمریکا را قانع کند به توافق هسته‌ای وفادر بماند؛ تلاشی که البته نافرجام ماند.


بیشتر بخوانید: