گسترده‌تر شدن دامنه تحریم‌های ایران، قدرت‌های بزرگ اقتصادی آسیا را ناگزیر از یافتن گزینه‌ای دیگر برای تامین نفت مصرفی خود کرده‌است.
نشریه پرتیراژ نیویورک تایمز در گزارشی از عقب‌نشینی شرکای آسیایی ایران در برابر خواست آمریکا و اتحادیه اروپا و همراهی آنان با تحریم‌های جدید علیه ایران می‌نویسد.
بر اساس این گزارش، کشورهای ژاپن، کره‌جنوبی و هند در جست‌وجوی راهکاری برای کاهش خرید نفت از ایران هستند. حتی چین که در این سال‌ها روابط سیاسی و تجاری خوبی با ایران داشته، مدتی است که کمتر از گذشته نفت ایران را وارد می‌کند.
این چهار کشور روی هم رفته خریدار شصت درصد از نفت صادراتی ایران هستند و همگی نیز به خاطر واردات کلان نفت و گاز طبیعی، به ایران و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس وابستگی دارند. از این رو تنش‌های اخیر در خلیج فارس و تهدیدهای ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز نیز انگیزه مضاعفی به آنان بخشیده‌است که بخواهند بیشتر نفت مورد نیاز خود را از سرزمین‌هایی دیگر چون روسیه، ویتنام، آفریقای غربی و خاصه عربستان سعودی وارد کنند.
چین نسبت به اقدامات غرب در قبال ایران، انتقادهایی دارد و نگران آن است که مبادا در جریان انتقال نفت از تنگه هرمز اختلالی ایجاد شود
به نوشته نیویورک تایمز، رخ‌دادها حکایت از یک فشار همه جانبه اقتصادی بر ایران دارد که غرب درصدد اعمال آن است، چنان‌چه اتحادیه اروپا گام به گام به سمت تحریم نفت ایران حرکت می‌کند. از سویی قانون تحریم بانک مرکزی ایران نیز اواخر دسامبر گذشته در کنگره آمریکا به تصویب رسید که کار را برای دولت‌ها و کمپانی‌هایی که خواهان خرید نفت ایران هستند، بسیار دشوار می‌کند.
در ادامه، نویسنده نیویورک تایمز به سفر قریب‌الوقوع تیموتی گایتنر، وزیر خزانه‌داری آمریکا به شرق آسیا اشاره می‌کند که با هدف تشویق توکیو و پکن برای همراهی بیشتر با تحریم‌ها علیه ایران انجام می‌گیرد. مقامات رسمی ایالات متحده اعلام کرده‌اند که آقای گایتنر در این سفر میزبانان خود را قانع خواهد کرد که خرید نفت از ایران را کم و کمتر کنند.
دغدغه‌های نفتی آسیا
اما در مجموع، این ماجرا نگرانی‌هایی را برای برخی از دولت‌های آسیایی به همراه داشته‌است، مانند ژاپن و کره‌جنوبی. آنها با آن‌که موافقت خود را با طرح‌های غرب علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران اعلام کرده‌اند، باز می‌ترسند که تحریم نفت ایران به اقتصاد آنان نیز لطمه بزند.
ژاپن دومین خریدار عمده نفت ایران است. آنها به نفت کشورهای خلیج فارس وابسته هستند، به طوری که چهار پنجم از نفت وارداتی ژاپن از تنگه هرمز می‌گذرد.
ژاپن و کره‌جنوبی با آن‌که موافقت خود را با طرح‌های غرب علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران اعلام کرده‌اند، باز می‌ترسند که تحریم نفت ایران به اقتصاد آنان نیز لطمه بزند
پیش از این اوسامو فوجیمورا، وزیر کابینه ژاپن نگرانی‌های کشور خود را در این مورد با آمریکا در میان گذاشته بود. به گفته فوجیمورا، محدود کردن صادرات نفت ایران برای اقتصاد جهانی و بالطبع اقتصاد ژاپن زیان‌بار خواهد بود.
کارشناسان نفت نیز هشدار داده‌اند که هرگونه اختلالی در امور خاورمیانه می‌تواند به افزایش شدید قیمت نفت منجر شود که در حکم آسیبی جدی به اقتصاد جهانی خواهد بود.
اما دولت‌مردان عربستان سعودی جور دیگری فکر می‌کنند. آنها سخت در تلاش هستند تا نگرانی‌ها را در این مورد از میان ببرند و وعده‌های بسیاری نیز می‌دهند. عربستان بارها تاکید کرده‌است که اگر کاهش صادرات نفت ایران تاثیری منفی بر اقتصاد جهانی داشته باشد، آنها حاضر هستند که تولید نفت خود را افزایش دهند.سعداد ابراهیم الحسینی، رئیس سابق شرکت تحقیقاتی و تولیدی نفت آرامکو در عربستان می‌گوید: “عربستان سعودی و اپک، همیشه تقاضای بازار را اجابت کرده‌اند. کشورهای عضو اپک آن‌قدر ذخیره نفتی دارند که کاهش صادرات نفت ایران را جبران کنند.”
او معتقد است که بازار نفت خاورمیانه فعلا از بحران به دور است و نرخ بیمه نفت‌کش‌ها هنوز هیچ افزایشی پیدا نکرده، چرا که حداقل یک ماه زمان لازم است تا تحریم‌های اروپا تاثیر خود را نشان دهد و از سوی دیگر، بستن تنگه هرمز نیز امری نامحتمل به نظر می‌آید.
بازی دوگانه چین
گزارش‌گر نیویورک تایمز اما چین را هم در این میان از نظر دورنمی‌دارد که با ایران مشغول بازی است. چین در این سال‌ها یازده درصد از نفت موردنیاز خود را از ایران وارد کرده، اما اکنون خرید روزانه نفت خام ایران را کاهش داده‌است، اگرچه این کاهش خرید تنها به اندازه پانزده هزار بشکه در روز است که چیزی معادل سه درصد از صادرات نفت ایران به چین می‌شود. دشوار بتوان فهمید که چین از این کار مقصودی سیاسی دارد یا این که تنها می‌خواهد نفت مورد نیاز خود را با شرایط بهتری خریداری کند.
کارشناسان نفت هشدار داده‌اند که هرگونه اختلالی در امور خاورمیانه می‌تواند به افزایش شدید قیمت نفت منجر شود که در حکم آسیبی جدی به اقتصاد جهانی خواهد بود.اما دولت‌مردان عربستان سعودی سخت در تلاش هستند تا نگرانی‌ها را در این مورد از میان ببرند
اندی لیپو، کارشناس پالایشگاه هوستون و از تحلیل‌گران بازار می‌گوید: “چین به طور قطعی قراردادهای طولانی مدت خود با ایران را کاهش داده، ولی ما دقیقا نمی‌دانیم که به چه علت چنین کاری کرده‌است. آنها شاید احساس می‌کنند که اگر ایران مشتری‌های اروپایی خود را از دست بدهد، بتوانند در کوتاه مدت نفت ایران را به قیمت ارزان‌تر بخرند.”
در عین حال چین نسبت به اقدامات غرب در قبال ایران، انتقادهایی دارد. در هفته‌ای که گذشت، وزارت امور خارجه چین بار دیگر به تحریم‌ها علیه ایران اعتراض کرد و تاکید کرد که این تحریم‌ها هنوز به تصویب سازمان ملل متحد نرسیده‌است. آنها همچنین اظهار امیدواری کردند که کار به تقابل نظامی نیانجامد. هانگ لی، سخنگوی وزارت امور خارجه چین گفت: “ما امیدوارم که صلح و ثبات در منطقه خلیج فارس همچنان حفظ شود.”
در واقع چین نگران آن است که مبادا در جریان انتقال نفت از تنگه هرمز اختلالی ایجاد شود، چنان‌چه پاتریک هو، مدیر اجرایی و دبیر کل صندوق سرمایه‌گذاری انرژی چین می‌گوید: “تامین انرژی دغدغه همیشگی چین است.”
منبع عکس: “پرس تی وی”