بر اساس تصمیم دولت از این پس وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی موظف هستند که یورو را به‌عنوان ارز مبنای گزارشگری و انتشار آمار، اطلاعات و داده‌های مالی خود مورد استفاده قرار دهند.

این تصمیم در جلسه چهارشنبه ۲۹ فروردین هیئت وزیران به ریاست حسن روحانی، رئیس‌جمهور گرفته شد.

همچنین بانک مرکزی موظف شد از تاریخ ابلاغ این مصوبه، نرخ برابری ریال در مقابل یورو را به شکل مستمر اعلام و مدیریت کند.

ولی‌الله سیف، رئیس بانک مرکزی ایران ۲۱ فروردین در مجلس از ارائه پیشنهاد جایگزینی یورو به‌جای دلار به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی خبر داد و گفت او از این موضوع استقبال کرده است.

سیف دلیل این اقدام را نقش نداشتن دلار در تجارت خارجی کشور دانسته بود.

در معاملات تجاری و گزارش‌های اقتصادی دو ارز مورد استفاده قرار می‌گیرد «ارز عملیاتی» و «ارز گزارشگری». «ارز عملیاتی» به ارزی گفته می‌شود که داد‌و‌ستدها و معاملات براساس آن صورت می‌گیرد، اما «ارز گزارشگری»، ارزی است که مبنای محاسبات و انتشار گزارش‌های اقتصادی قرار می‌گیرد. برای نمونه در سال‌های اخیر بخش قابل توجهی از نفت ایران به اروپا یا کشورهای شرق آسیا صادر می‌شد که «ارز عملیاتی» آن غیر از دلار بود، اما گزارش‌ها از صادرات نفت ایران همواره براساس دلار صورت می‌گرفت.

در ایران درآمدهای ارزی ناشی از صادرات کالاها و خدمات و نیز ارز مورد نیاز برای واردات، به ارزهای مختلف بوده است، بر این اساس «ارز گزارشگری» باید ارزی باشد که عمده مبادلات خارجی با آن صورت گرفته و سهم قابل‌‌ملاحظه‌ای در ذخایر ارزی کشور داشته باشد.

این اقدام در پی بحران ارزی روزهای اخیر در ایران صورت می‌گیرد. قیمت دلار از ۱۸ فروردین به‌طور ناگهانی افزایش یافت و در کمتر از سه روز ۹۰۰ تومان گران شد و به ۶ هزار تومان رسید. در این مدت دولت روحانی متهم به کم‌کاری در کنترل بازار ارز شد و سرانجام ستاد اقتصادی دولت با تشکیل جلسه فوق‌العاده اعلام کرد که دلار تک نرخی می‌شود و قیمت آن ۴۲۰۰ تومان خواهد شد. علاوه بر این بر اساس بخشنامه بانک مرکزی نگهداری بیش از ۱۰ هزار یورو جرم است.

علاء میرمحمد صادقی، نایب رییس اتاق بازرگانی ایران ۲۳ فروردین با اشاره به احتمال جایگزین شدن یورو به جای دلار گفته بود: «این اقدام چندان تفاوتی در اصل معاملات به‌وجود نمی‌آورد و فقط فروشندگان باید در این‌باره توجیه شوند.»

احسان دشتیانه، معاون بازاریابی و فروش ذوب آهن اصفهان نیز در گفت‌وگو با سایت «صمت» درباره این جایگزینی گفته است: «استفاده از یورو به‌جای دلار تأثیری در ارزش ریال ندارد و آن‌چه امروز شاهد آن هستیم، کاهش ارزش ریال است. به عبارت دیگر این ریال است که ارزش خود را در برابر ارزهای مختلف از دست داده است. بنابراین کاهش ارزش پول داخلی ما در برابر هر نرخ ارز دیگری هم می‌تواند اتفاق بیفتد.»

او همچنین هر گونه سرکوب کردن نرخ ارز به‌طور دستوری را موجب به‌هم‌ریختگی بازار و در نهایت کاهش صادرات دانست.

محمد دین‌محمدی، فعال حوزه کاشی و سرامیک نیز در این‌باره می‌گوید: «حوزه کاشی و سرامیک با یوروی اروپا کار می‌کند و با کشورهایی چون ایتالیا در ارتباط است. نرخ یورو تا حدود ۶ ماه پیش حدود ۴۱۵۰ تا ۴۳۰۰ تومان بود اما از حدود ۶ ماه پیش با افزایش نرخ دلار وارد مرحله بحرانی شده و کار بسیاری از کارخانه‌های این صنعت خوابیده است.»

به‌گفته دین‌محمدی «نرخ یورو، نسبتی از دلار می‌گیرد و تحت تأثیر آن قرار دارد. وقتی نرخ دلار افزایش پیدا می‌کند نرخ یورو نیز به همان نسبت افزایش پیدا می‌کند. (…) موضوع این نیست که یورو به جای دلار قرار گیرد بلکه موضوع این است که در جهان دلار مبنای معاملات است و نوسان آن بر نرخ‌های دیگر اثرگذار خواهد بود.»

برخی از صاحب‌نظران نیز گفته‌اند که در جایگزینی یورو به جای دلار باید دید آیا در بازار معاملات، طرف‌های تجاری ایران نیز حاضرند با یورو معامله کنند و آیا این ارز جایگزین، در برخورهای تبادلات ارزی قرار نیست با ارز دلار معاوضه شود؟

تغییر «ارز گزارشگری» برای نخستین بار نیست که در ایران مطرح می‌شود. اولین بار در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۵ بود که رئیس‌کل بانک مرکزی از تغییر واحد «ارز گزارشگری» خبر داده بود.

بییژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران نیز خردادماه ۱۳۹۵ گفته بود، از این پس فروش نفت ایران به هر کشوری تنها با ارز یورو صورت می‌گیرد.

او گفته بود به محض خارج کردن دلار از پرداخت‌ها، ایران آزادی بیشتری برای استفاده از درآمدهای حاصل از فروش نفت خام خود و نیز استفاده از این پرداخت‌ها در سیستم بانکداری بین المللی خواهد داشت.

در سال‌های اخیر و به‌واسطه تحریم‌های دلاری که به اقتصاد ایران تحمیل شد، وزن مبادلات بین‌المللی از وضعیت دلارمحور به سمت سایر ارز‌های شرکای تجاری ایران تغییر کرده است. با این حال همچنان مبنای گزارشگری اقتصادی، دلار باقی مانده است.

از سوی دیگر اکثر خرید کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای ایران غالباً از کشورهای آسیایی و امارات متحده عربی و از طریق دلار انجام می‌گیرد که گفته می‌شود در صورت تغییر و جایگزینی یورو به ضرر ایران تمام خواهد شد.

بیشتر بخوانید: