عراق تصمیم دارد میزان تولید روزانه نفت را تا سال ۲۰۲۲ به ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه برساند. ایران به دنبال جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای افزایش تولید روزانه تا ۵ میلیون بشکه است. امارات، کویت و دیگر کشورهای نفتی نیز خواستار بازنگری در سهمیه تولید روزانه شده‌اند. با این حال اوپک همچنان به تداوم توافق کاهش تولید اصرار می‌ورزد. این توافق تا چه زمان پابرجا می‌ماند؟
الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه سه‌شنبه ۱۴ فروردین سازوکارهای کنونی همکاری کشورهای اوپک و غیراوپک را «ناکارآمد» خواند و گفت که کاهش تولید نمی‌تواند راهکار همیشگی تولیدکنندگان نفت باشد.
اوپک و چند کشور غیراوپک از یک سال و نیم قبل پیمان کاهش تولید روزانه را به منظور افزایش قیمت نفت در بازار جهانی امضاء کردند. این توافق تا پایان امسال ادامه خواهد داشت. با این حال تردیدهایی در باره تداوم آن وجود دارد.
بازگشت لیبی به بازار نفت، برنامه دونالد ترامپ برای افزایش تولید روزانه و رقابت اعضای اوپک برای افزایش سهم در بازار جهانی هر از گاهی توافق کاهش تولید نفت را تهدید می‌کند.
براساس آخرین گزارش کمیته نظارت بر کاهش تولید که از ماه‌های پایانی ۲۰۱۶ آغاز شد، برخی از اعضای اوپک به توافق پایبند نیستند. امارات متحده عربی و کویت چندی پیش خواستار بازنگری در سهمیه تولید روزانه شدند. کشورهای اوپک و غیراوپک در پیمان کاهش تولید، ایران و لیبی را از کاهش تولید روزانه معاف کرده‌اند.
حال اما روابط سیاسی تهران و ریاض پرتنش‌تر از هز زمان دیگری است. جانشین پادشاه سعودی ایران را به حمایت از مخالفان ریاض در یمن و بحرین متهم می‌کند و تهران نیز ریاض را حامی سرسخت دولت اسلامی – داعش- و مخالفان جمهوری اسلامی می‌خواند. هر دو اما همچنان به افزایش قیمت نفت در بازار جهانی نیاز دارند و می‌گویند: پیمان کاهش تولید باید ادامه یابد.
در چنین شرایطی تحلیلگران بازار انرژی و اعضای اوپک به دنبال راهکاری برای توافق پایدار و بلندمدت هستند، راهکاری که علاوه بر اعضای اوپک، تولیدکنندگان نفت غیراوپک، و به‌ویژه روسیه را نیز را در بگیرد.
روسیه اگرچه عضو اوپک نیست اما یکی از تاثیرگذارترین تولیدکنندگان نفت به شمار می‌رود، چه به لحاظ سهمی که در بازار جهانی دارد و چه رابطه سیاسی و اقتصادی با دیگر تولیدکنندگان نفت در آسیای میانه، ایران و حتی عراق.
تهران به تازگی توسعه چند میدان نفتی را به روسیه واگذار کرده است. سهم روسیه از این میادین ۸۰ درصد و سهم ایران ۲۰ درصد است. برنامه بعدی روسیه برای ایران همزمان با افزایش تهدیدهای لفظی ترامپ و احتمال بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران تا ۵۰ میلیارد دلار است؛ یک سوم سرمایه مورد نیاز صنعت نفت ایران برای ماندن در جایگاه کنونی. این وضعیت توافق اوپک بدون روسیه را تهدید می‌کند.
از همین رو کشورهای نفتی به دنبال تشکیل سازمانی تازه هستند؛ ایده‌ای که هم حمایت مقام‌های جمهوری اسلامی را به همراه دارد و هم همراهی ریاض را.
در همین رابطه وزیر انرژی روسیه از دیدار و مذاکره طولانی با همتای سعودی خود برای یافتن ساز و کارهای همکاری بلندمدت خبر داده است.
به گفته نواک هنوز برنامه قطعی برای همکاری بلندمدت تعیین نشده اما «پیشنهادهای جدید در نشست آینده کمیته وزارتی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در جده عربستان، بررسی می‌شود».
اسدالله قره‌خانی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ایران هم گفته است که تهران از تشکیل یک سازمان جدید برای ایجاد هماهنگی بیشتر میان کشورهای تولید کننده نفت حمایت می‌کند.
او بدون بیان جزئیات بیشتر گفته که این سازمان احتمالا از ۲۸ کشور عضو پیمان کاهش تولید تشکیل خواهد شد.
پیش از این نیز فریدون حسنوند رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از مذاکره ایران و چند کشور دیگر برای تشکیل یک سازمان نفتی جدید خبر داده بود.
پایگاه خبری «عرب‌نیوز» هم در یک مقاله تحلیلی تشکیل سازمان جدید متشکل از کشورهای صادرکننده نفت را «ضروری» خوانده و از رایزنی مقام‌های چند کشور برای تشکیل این سازما خبر داده است.
وزیر انرژی امارات که ریاست دوره‌ای اوپک را عهده‌دار است، چندی قبل گفته بود که اوپک در تلاش است با ایجاد گروهی متشکل از کشورهای تولیدکننده نفت، همکاری بین ۲۴ کشور عضو و غیرعضو اوپک را که به احیای قیمت نفت کمک کرد، استحکام بخشد.
به گفته او پیش‌نویس چارچوب همکاری و اتحاد بلند مدت این کشورها تدوین شده و در نشست‌های بعدی در دستور کار قرار خواهد گرفت.