قلعه اسپهبد مازندران به دليل اينکه هنوز حريم آن تعيين نشده در معرض تخريب قرار گرفته است.
محمد عظيمی، يکشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۰ به خبرگزاری ميراث فرهنگی گفت: “مدت‌هاست که در حال مذاکره و مکاتبه تعيين حريم قلعه اسپهبد خورشيد هستيم اما هنوز هيچ اتفاقی نيافتاده است.”
به گفته وی، در حال حاضر دخل و تصرف به حريم قلعه اسپهبد خورشيد از يک سو و نزديکی پادگان نظامی و تيراندازی‌های مداوم از سوی ديگر باعث شده اين قلعه در معرض تخريب قرار بگيرد.
اين گزارش افزوده است: “بلدوزرهايی که برای حفاری شن و ماسه اطراف قلعه اسپهبد مازندران فعاليت می‌کنند يک تهديد جدی برای اين اثر تاريخی شده‌اند.”
یک فعال میراث فرهنگی: در حال حاضر دخل و تصرف به حريم قلعه اسپهبد خورشيد از يک سو و نزديکی پادگان نظامی و تيراندازی‌های مداوم از سوی ديگر باعث شده اين قلعه در معرض تخريب قرار بگيرد
غار اسپهبد خورشيد در ابتدای مسير منتهی به خطيرکوه و در دو کيلومتری روستای رواتسر سوادکوه واقع شده است.
دهانه ورودی غار در حدود ۵۰ در ۱۰۰ متر است که از آن به عنوان “بزرگترين طاق طبيعی جهان” نام برده می‌شود.
اسم اين غار همانند نام آخرين فرمانروای پارسی مازندران (طبرستان) يعنی اسپهبد خورشيد فرزند دادمهر از خاندان گاوبارگان و برگرفته از نام وی است.
فرمانروايان ايرانی مازندران از دهانه اين غار طبيعی استفاده می‌کرده‌اند و از آن دژ مستحکمی شامل آتشکده، برج، حمام و آب انبار ساختند.
در سمت چپ داخل غار، قلعه‌ای مستحکم از سنگ و ساروج در چهار طبقه وجود دارد. در سمت راست آن نيز سنگرها وامکانات دفاعی قرار دارد.
همچنين در بخش بيرونی دهانه غار، بقايای آب انبار، سيلوها و سازه‌های دفاعی وجود دارد.
خبرگزاری ميراث فرهنگی نوشته است اين غار با احتمال ساخت در اواخر عصر ساسانی، در قرون اوليه اسلامی به عنوان پناهگاه مهم تبرستان مورد استفاده قرار می‌گرفته و آخرين پناهگاه خورشيد از آخرين اسپهبدان طبرستان بوده‌است.