مجتبا یوسفی‌پور – از روز جمعه ۲ دسامبر ۲۰۱۱ (۱۱ آذر ۱۳۹۰) نمایش عمومی فیلم “شرم” تازه‌ترین ساخته استیو مک کوئین، فیلمساز انگلیسی در سینماهای آمریکا آغاز شد. این فیلم از روز چهارشنبه ۷ دسامبر در سینماهای فرانسه نیز به روی پرده خواهد رفت و از هفته دوم ماه ژانویه سال ۲۰۱۲ نیز نمایش عمومی خود را در دیگر کشورهای اروپایی آغاز خواهد کرد. به همین مناسبت، در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.
“شرم” موضوع اعتیاد جنسی را دستمایه خود قرار داده است. فیلم داستان براندون، مردی حدوداً ۳۰ ساله از طبقه متوسط را به تصویر می‌کشد. براندون در شهر نیویورک کار و زندگی می‌کند. او که به رابطه جنسی و پورنوگرافی معتاد است، زندگی جنسی پیچیده‌ای دارد و با زنان بسیاری در رابطه است، 
رابطه‌هایی که سعی می‌کند آن‌ها را مخفی نگاه دارد. در همین زمان، خواهرش سیسی به نیویورک و نزد او می‌آید. آمدن سیسی، نظم زندگی براندون را به هم می‌ریزد و او را در شرایط تازه‌ای قرار می‌دهد.
“شرم” دومین فیلم استیو مک‌کوئین کارگردان بریتانیایی است. او پیشتر در سال ۲۰۰۸ فیلم “گرسنگی” را ساخت و توانست به موفقیت‌های جهانی دست یابد. این فیلم که داستان اعتصاب غذای بابی ساندز، مبارز سیاسی شناخته‌شده ایرلندی را به تصویر کشیده بود، دوربین طلایی جشنواره فیلم کن فرانسه را برای این فیلمساز به ارمغان آورد.
مک‌کوئین، تحصیلات خود را در زمینه هنر و طراحی انجام داده است و کارش را با ساختن ویدئو‌آرت آغاز کرد. کارهای او در گالری‌های هنری بسیاری به نمایش گذاشته شده و مورد استقبال قرار گرفته‌اند. او در سال ۱۹۹۹ موفق شد جایزه “ترنر” را به دست آورد.
در “شرم” چون فیلم قبل، مک‌کوئین خود یکی از نویسندگان فیلمنامه است. او فیلمنامه این فیلم را به همراه اَبی مورگان نوشته است.
فیلم در نیویورک فیلمبرداری شده است. استیو مک‌کوئین به همراه فیلمنامه‌نویس همکارش ابی مورگان، برای نوشتن فیلمنامه به این شهر سفر کردند و فیلمنامه فیلم در هنگام اقامت آن‌ها در هتلی در نیویورک نوشته شد. مک‌کوئین در ارتباط با داستان فیلم می‌گوید: “فکر می‌کنم اتفاقاتی که براندون از سر می‌گذارند، به نوعی مثل گم شدن و پیدا شدن است. اغلب اوقات ما نمی‌خواهیم واقعیت را در ارتباط با خودمان بپذیریم. ترجیح می‌دهیم با آن چیزهایی که می‌دانیم و به آن عادت داریم سر کنیم و همان‌گونه بمانیم. اما گاهی نیاز داریم تا به خودمان نگاهی بیاندازیم، این کاری است که براندون در فیلم می‌کند. او از بیرون خود را می‌بیند. در موقعیتی چنین، او شروع به تغییر دادن خود می‌کند.”
فیلم نخستین‌بار در شصت و هشتمین دوره از جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد و توانست جایزه بهترین بازیگر مرد را نصیب بازیگر اصلی فیلم، مایکل فاسبندر کند. بعد از آن، فیلم در جشنواره‌هایی چون جشنواره فیلم تورنتو، جشنواره فیلم نیویورک و جشنواره فیلم لندن نیز به نمایش درآمد و توانست در بخش‌های مختلف نامزد دریافت جایزه از این جشنواره‌ها شود.
بعد از اولین نمایش جهانی، کمپانی “فوکس سرچ‌لایت” حقوق پخش فیلم در آمریکا را به قیمت ۴۰۰ هزار دلار خریداری کرد. فیلم به علت داشتن صحنه‌های جنسی، برای تماشای افراد زیر ۱۷سال ممنوع اعلام شد، با این حال کمپانی فوکس تلاشی برای تغییر این درجه‌بندی نمایش و یا سانسور فیلم نکرد و فیلم با همین درجه‌بندی سنی روانه سینماها شد.
این دومین همکاری مک‌کوئین با مایکل فاسبیندر، بازیگر نقش اصلی فیلم است. این‌دو در فیلم قبلی مک‌کوئین، یعنی فیلم “گرسنگی” نیز با هم همکاری کرده بودند که در آنجا نیز، فاسبیندر برای بازی در نقش بابی ساندز موفق شد از جشنواره‌هایی چون جشنواره فیلم استکهلم و جشنواره سینمای نو تورنتو جایزه بهترین بازیگری را به دست آورد. مک‌کوئین در ارتباط با همکاری دوباره با فاسبیندر می‌گوید: “کار کردن با مایکل فاسبیندر از فیلم «گرسنگی» شروع شد. ما آنجا همدیگر را یافتیم و کار کردن با او خیلی لذت‌بخش بود. او بازیگر بسیار خوبی است. ما خیلی راحت با هم ارتباط برقرار کردیم که من اصلاً انتظارش را نداشتم. یکجورایی مثل عاشق شدن بود! من از کار کردن با او خیلی خوشوقت هستم.”
فاسبندر، این بازیگر آلمانی‌الاصل ساکن انگلیس که موفقیت خود در دنیای بازیگری را مدیون اعتماد مک‌کوئین برای سپردن نقش اصلی فیلم “گرسنگی” به خود می‌داند، بدون خواندن فیلمنامه، پیشنهاد مک‌کوئین برای بازی در این فیلم را پذیرفت. فاسبندر گفته است که در هفته‌های پیش از آغاز فیلمبرداری برای نزدیک شدن به نقش، روزی ده بار فیلمنامه را می‌خوانده است. او در ارتباط با تحقیق درباره نقش‌اش می‌افزاید: “چیزی که برایم جالب بود، فهمیدن این مسئله بود که بسیاری از آدم‌ها دچار مشکل اعتیاد جنسی هستند، اما به عنوان یک بیماری روانی آن را درمان نمی‌کنند. یکی از ویژگی‌های این شخصیت که در فیلمنامه وجود داشت، مشکل او برای برقراری رابطه احساسی و صمیمی است. فکر می‌کنم تلاش برای درآوردن این بخش از شخصیت سخت‌ترین قسمت کار بود. من این شانس را داشتم تا با کسی دیدار کنم که دقیقاً این مشکل را داشت. فکر می‌کنم برخورد با این‌گونه آدم‌ها کمی مشکل است، به‌خصوص وقتی که می‌خواهی از آن‌ها اطلاعات بگیری. برای همین سعی کردم سوال‌هایی بپرسم که او در پاسخ دادن به آن‌ها موضع نگیرد. از او خواستم داستان‌هایش را برایم تعریف کند و از طریق آن داستان‌ها، سعی کردم انگیزه این مسئله را پیدا کنم و بفهمم که انسانی در این موقعیت، چگونه با این شرایط برخورد می‌کند. این کمک کرد تا بتوانم به ذهنیت این شخصیت نزدیک شوم و به آن عینیت ببخشم و این دیدار خیلی مفید بود.”
این نخستین همکاری مک‌کوئین با کری مولیگان، بازیگر انگلیسی است. مک‌کوئین در ارتباط با انتخاب مولیگان برای بازی در نقش سیسی، خواهر براندون می‌گوید: “کری‌مولیگان نقش سیسی، خواهر براندون را بازی می‌کند. من بسیار شنیده و می‌شنوم که می‌گویند او یک انتخاب غیر معمولی برای این نقش بود. اما اینطور نیست. کری فیلمنامه را خوانده بود و بسیار مشتاق بود این نقش را بازی کند. اولین روزی که با هم دیدار کردیم، چیزی در او دیدم که احساس کردم او مناسب این نقش است. علاقه و اشتیاق او به بازی در این نقش چیزی بود که من را به یاد کاراکتر سیسی می‌انداخت. برای همین فکر کردم که این شانس را به او بدهم تا این نقش را آن‌طور که می‌بیند اجرا کند.”
“شرم” در برخورد با منتقدان نیز موفق ظاهر شده است و توانسته نقدهای مثبتی دریافت کند. تاد مک‌کارتی، منتقد هالیوود ریپورتر، ضمن درخشان خواندن بازی فاسبندر، کارگردانی مک‌کوئین را نیز عالی توصیف می‌کند. به نظر این منتقد، سابقه کار استیو مک‌کوئین در هنرهای تصویری در این فیلم به یاری او آمده است و فیلم می‌تواند توجه منتقدان و تماشاگران جدی سینما را به خود جلب کند. جاستین چانگ، منتقد ورایتی نیز “شرم” را فیلمی خوش‌ساخت و یکی از عمیق‌ترین آثار سینمایی در پرداخت به موضوع اعتیاد جنسی توصیف می‌کند.
شرم با زمان ۱۰۱ دقیقه، محصول سال ۲۰۱۱ انگلستان است.
شناسنامه فیلم:
شرم
Shame
نویسندگان: ابی مورگان، استیو مک‌کوئین
Abi Morgan, Steve McQueen
کارگردان: استیو مک‌کوئین
بازیگران: مایکل فاسبیندر، کری مولیگان، نیکول بهارای، جیمز بج‌دیل
Michael Fassbender, Carey Mulligan, Nicole Beharie, James Badge Dale
در همین زمینه:
::برنامه رادیویی “اکران” از مجتبا یوسفی‌پور در رادیو زمانه::
پیش‌پرده فیلم “شرم” ساخته استیو مک کوئین