مجتبا یوسفی‌پور – از روز چهارشنبه گذشته،۲۳ نوامبر ۲۰۱۱ (۲ آذر ۱۳۹۰)، نمایش عمومی فیلم “هوگو” تازه‌ترین ساخته مارتین اسکورسیزی، فیلمساز سرشناس آمریکایی در سینماهای آمریکا و کانادا آغاز شد. به همین مناسبت، در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.
“هوگو” از روز جمعه دوم دسامبر در انگلستان نیز به روی پرده خواهد رفت و از نیمه‌های ماه دسامبر نمایش عمومی خود در دیگر کشورهای اروپایی را آغاز می‌کند.
داستان فیلم در سال‌های اوایل دهه ۳۰ میلادی روی می‌دهد. هوگو، پسربچه یتیمی است که به شکل مخفیانه در میان دیوارهای ایستگاه راه‌آهن پاریس زندگی می‌کند. پدر او، یک ساعت‌ساز بوده که همیشه 
هوگو را همراه خود به سینما و به‌ویژه به تماشای فیلمهای ژرژ مه‌لیس می‌برده است. او آدمکی کوکی را از یک موزه به دست آورده و آرزو داشته آن را تکمیل کند. اما پیش از به سرانجام رساندن این آرزو می‌میرد و از خود تنها دفترچه یادداشتی باقی می‌گذارد که در آن طرح‌هایش برای تکمیل آدمک را توضیح داده است. بعد از مرگ او، هوگو در ایستگاه قطار پاریس به زندگی مخفی‌اش ادامه می‌دهد و سعی می‌کند ساعت‌ها را در ایستگاه قطار تنظیم نگاه دارد. این میان او با ژرژ مه‌لیس، از پیشگامان سینمای تخیلی و جلوه‌های ویژه در سینما و دخترخوانده‌اش ایزابل آشنا می‌شود. این آشنایی هوگو را به دنیای تازه‌ای وارد می‌کند.
فیلم بر اساس کتاب “اختراع هوگو کاباره” نوشته و تصویرسازی شده توسط برایان سلزنیک ساخته شده است. کتاب نخستین بار در ژانویه سال ۲۰۰۷ منتشر شد. از ۵۳۳ صفحه کتاب، حدود نیمی از آن به 
نقاشی‌های سلزنیک بر اساس داستان اختصاص داشت و داستان با استفاده از تصویرها و نوشته‌ها بیان می‌شد. سلزنیک در این کتاب، داستان واقعی ژورژ مه‌لیس، یکی از پیشگامان صنعت سینمای تخیلی در فرانسه را دستمایه کار خود قرار داده است. مه‌لیس که از شعبده‌بازی به سینما کشیده شده بود، در اواخر عمر و بعد از جنگ جهانی، وضعیت معیشتی دشواری داشت. او به اجبار به کار در یک مغازه اسباب‌بازی فروشی در ایستگاه قطار پاریس کشانده شد. او همچنین علاقه بسیاری به جمع‌آوری آدمک‌های کوکی داشت. سلزنیک با افزودن شخصیت هوگو به این داستان واقعی، داستانی نیمه‌تاریخی ساخت که بخشی از تاریخ سینما را در دل خود روایت می‌کرد.
کمی بعد از انتشار کتاب، کمپانی فیلمسازی گراهام کینگ، حقوق اقتباس سینمایی آن را خریداری کرد. این تهیه‌کننده انگلیسی که پیشتر کارهای چون “دار و دسته نیویورکی” و “هوانورد” را به کارگردانی مارتین اسکورسیزی تهیه کرده بود، ساخت این پروژه را به مارتین اسکورسیزی پیشنهاد کرد.
اسکورسیزی که علاقه‌اش به سینما و تاریخ آن باعث شده تا در سال‌های اخیر زمان و هزینه بسیاری برای ترمیم و حفظ آثار قدیمی سینما بگذارد و چندین فیلم مستند نیز ساخته است، با اشتیاق از این پیشنهاد استقبال کرد.
اسکورسیزی خود در این ارتباط می‌گوید: “چهار سال پیش کتاب به من داده شد. یکی از آن تجربه‌هایی بود که وقتی شروع به خواندن می‌کنی، بی وقفه تا آخر آن پیش می‌روی. از همان آغاز با داستان ارتباط برقرار کردم. دیدن ماجرا از زاویه دید یک کودک جالب بود. کودکی که به تنهایی در این ایستگاه قطار بزرگ زندگی می‌کند و سعی می‌کند تا با کسی ارتباط برقرار کند. وقتی کتاب را می‌خواندم، دیدم که پیرمرد اسباب‌بازی‌فروش همان مه‌لیس است. این یک داستان واقعی است. او ورشکست شده بود و در ایستگاه قطار مونپارناس، اسباب‌بازی‌فروشی داشت، البته دیگه این ایستگاه قطار در پاریس وجود ندارد.”
“هوگو” از بسیاری جهات یک تجربه تازه و اثری متفاوت در کارنامه مارتین اسکورسیزی محسوب می‌شود. به قول برخی از منتقدان، این نخستین‌بار است که اسکورسیزی به جای ساختن فیلم درباره خانواده‌ها، فیلمی برای خانواده‌ها ساخته است. اسکورسیزی این تغییر در کارنامه فیلمسازی خود را اینگونه توضیح می‌دهد: “من یک آمریکایی ایتالیایی‌تبار هستم و خانواده چیزی است که خوب می‌شناسمش. فکر می‌کنم میل به داشتن یک خانواده و عضو یک خانواده بودن همیشه در من وجود داشته است. دختر من وقتی من حدود ۵۶ و یا ۵۷ ساله بودم متولد شد. امروز، داشتن یک بچه ۱۲ ساله در این سن، درک آدم را از زندگی و مفهوم خانواده تغییر می‌دهد. همه اینها باعث شد که وقتی کتاب را خواندم، فکر کنم می‌توانم این فیلم را بسازم، چرا که می‌دانم در این سن، احساس مشخص و تازه‌ای از خانواده و بچه‌ها دارم.”
از سوی دیگر، این نخستین فیلم سه‌بعدی مارتین اسکورسیزی است که از جلوه‌های ویژه کامپیوتری، بسیار در آن استفاده شده است. اسکورسیزی، نخستین تجربه ساخت فیلم سه‌بعدی خود را اینگونه توصیف می‌کند: “چیزی که من در کار کردن به شیوه سه‌بعدی کشف کردم این بود که بسیار به بازیگران کمک می‌کند. برای اینکه تصویر دیگر تخت و عکس نیست و مانند این است که پیکره‌ها حرکت می‌کنند. اگر بازیگر درستی در فیلم درستی به این شیوه ظاهر شود، مانند ترکیبی از فیلم و تئاتر خواهد بود. این شیوه چیزی بود که من همیشه علاقمند بودم تجربه‌اش کنم، هرچند فکر نمی‌کردم هیچوقت این‌کار را بکنم.”
نقش ژرژ مه‌لیس را بن کینگزلی، بازیگر قدرتمند بریتانیایی بازی کرده است. او پیشتر نیز در فیلم “شاتر آیلند” همکاری با اسکورسیزی را تجربه کرده بود. کینگزلی گفته است برای رسیدن به نقش مه‌لیس در این 
فیلم، علاوه بر تحقیق زیاد، تا حدودی از خود شخصیت اسکورسیزی الهام گرفته است. او در ارتباط با همکاری‌اش با اسکورسیزی می‌افزاید: “کارگردانی شدن مثل مارتین اسکورسیزی، کسی که هر فریم از فیلمهای مه‌لیس و دیگر فیلمهای خوب دنیا را در ذهنش دارد یک چالش بزرگ است. برای اینکه من باید نقش یک کارگردان بزرگ را در برابر یک کارگردان بزرگ دیگر جان می‌بخشیدم. همچنین باید سهم خودم را در این شوق زیاد مارتین به تاریخ سینما و سینما، این جادوی زندگی ما، ادا می‌کردم. وقتی روی صحنه در کنار اسکورسیزی قرار می‌گیری، احساس می‌کنی در آغوش بزرگ و قدرتمند و پر اعتماد به نفس او قرار داری. احساس می‌کنی کسی با قدرت تو را نگه داشته است و اجازه نمی‌دهد سقوط کنی. برای همین می‌توانی خودت باشی و کارت را به بهترین شکل ارائه بدهی، چرا که مطمئن هستی او هیچوقت نمی‌گذارد تو سقوط کنی.”
در کنار کینگزلی، بازیگرانی چون ساشا بارون کوهن، جود لاو، کریستفر لی و آسا باترفیلد، بازیگر نوجوان بریتانیایی نقش‌های اصلی فیلم را بازی کرده‌اند.
“هوگو” با بودجه‌ای ۱۷۰ میلیون دلاری ساخته شده است و بیشتر صحنه‌های فیلم در انگلستان و فرانسه فیلمبرداری شده‌اند.
فیلم در برخورد با منتقدان بسیار موفق ظاهر شده است و توانسته نظر مثبت اکثریت منتقدان را به دست آورد. راجر ایبرت با دادن چهار ستاره به فیلم، آن را فیلمی متفاوت با دیگر آثار اسکورسیزی و بسیار نزدیک به فیلم ایده‌آل او معرفی می‌کند. جان هزلتون، منتقد “اسکرین دیلی” فیلم را اثری گرم و لذت‌بخش می‌داند که در جذب خانواده‌ها موفق خواهد بود. و بالاخره تاد مک‌کارتی، منتقد “هالیوود ریپورتر” نیز، ضمن تحسین فیلم، جنبه‌های تکنیکی و فنی آن را بسیار ستوده است و به قول این منتقد، عوامل فیلم توانسته‌اند تمام خواسته‌های اسکورسیزی کمال‌گرا را در این فیلم، به اجرا در آورند.
“هوگو” با زمان ۱۲۷ دقیقه، محصول سال ۲۰۱۱ کشور آمریکا است.
مشخصات فیلم
هوگو
Hugo
نویسندگان: جان لوگان (فیلمنامه)، برایان سلزنیک (کتاب)
John Logan, Brian Selznick
کارگردان: مارتین اسکورسیزی
Martin Scorsese
بازیگران: بن کینگزلی، ساشا بارون کوهن، آسا باترفیلد، جود لاو، کریستوفر لی
Ben Kingsley, Sacha Baron Cohen, Asa Butterfield, Jud Law, Christopher Lee
در همین زمینه:
::وب‌سایت فیلم “هوگو” ساخته مارتین اسکورسیزی::
::پیش پرده فیلم “هوگو”::
::برنامه رادیویی “اکران” در رادیو زمانه::