مسکو، تهران و دمشق، از حمله ارتش ترکیه و متحدانش به مبارزان کرد عفرین در سوریه، هر یک سود قابل توجهی می‌برند. و بدون موافقت ضمنی روسیه، عملیات نظامی موسوم به شاخه زیتون، در منطقه نسبتاً آرام عفرین، نمی‌توانست صورت بگیرد.

دود بر فراز عفرین، ۲۸ ژانویه ۲۰۱۸، پس از حمله هوایی ترکیه

درست در آستانه حمله گسترده هوایی ترکیه که نه تنها از نظامیان که از غیرنظامیان نیز قربانی گرفت، ارتش روسیه به دلیل «پیشگیری از تحرکات احتمالی و رفع هر گونه تهدید جان و سلامت نظامیان روسی»، نیروهایش را از استان خارج کرده بود.

وزیر دفاع روسیه برای توجیه «عملیات اجرایی ویژه ارتش ترکیه»، اعلام کرد که «تشدید وضعیت در منطقه» به تحریک نیروهای آمریکایی بوده است. در واقع، «ارسال هماهنگ‌نشده تسلیحات مدرن از پنتاگون به گروه‌های طرفدار آمریکا در شمال سوریه»، به علاوه «تحریکات آمریکایی‌ها برای جدا کردن مناطق اکثریت کردنشین، موجب مداخله در روند صلح می‌شود و به مذاکرات بین-سوریه‌ای ژنو که کردها باید بتوانند در آنها شرکت داشته باشند، صدمه می‌زند».

منظقی به نظر می‌رسد، اما فرمانده مبارزان کرد (یگان‌های مدافع خلق،‌ی. پ. گ) روسیه را به خیانت متهم کرده و «همدست رسمیِ ترکیه در قتل غیرنظامیان» خوانده است. وزرای دفاع و امور خارجه روسیه هنوز دلیل روشنی مبنی بر ترک یا در واقع خروج صلح‌بانان روسی از عفرین ارائه نداده‌اند؛ همان منطقه امنی که در سپتامبر ۲۰۱۷ ایجاد شد و وزیر دفاع به تازگی از «موج بازگشت غیرنظامیان» به آنجا سخن گفته بود. مردم به این منطقه بازمی‌گشتند، چرا که حضور پلیس نظامی روسیه را احتمالاً تضمین‌کننده نظم و ثبات می‌دانستند.

در کمتر از چهار ماه همه چیز تغییر کرده و بدتر شده است. اما اگر همانطور که وزیر دفاع روسیه تأکید دارد، «تسلیحات مدرن» به گروه‌های طرفدار آمریکا در عفرین فرستاده شده، پس در این مدت پلیس نظامی روسیه چه می‌کرده و چرا به این نقل و انتقال «هماهنگ‌نشده» اجازه داده است؟ این تسلیحات چطور به مقصد رسیده‌اند، در حالی که این استان تحت محاصره میان مناطق تحت کنترل ارتش ترکیه و گروه‌های مسلح وفادار به آن است؟

خبرگزاری ترکی آناتولی گزارش داده است که ۲۰ ژانویه، هفتاد و دو هواپیمای جنگی ترکی، عفرین و به طور خاص، فرودگاه مَنغ را هدف حمله‌های خود قرار داده‌اند. این فرودگاه همان جایی‌ست که نیروی هوایی آمریکا تسلیحات و نیز ضدهوایی‌ها را به‌ی. پ. گ تحویل داده‌اند. اما آمریکایی‌ها فقط از طریق قلمروهای تحت کنترل دمشق یا آنکارا می‌توانستند به عفرین بروند. آیا سوریه و ترکیه به هواپیماهای آمریکایی چراغ سبز نشان داده بوده‌اند؟

اگر همانطور که مسکو و آنکارا می‌گویند، مبارزان‌ی. پ. گ مجهز به موشک‌های قابل حمل شلیک‌کننده از زمین به هوا هستند، چرا پاسخ حملات نیروی هوایی ترکیه را نداده‌اند؟ فیصل مقداد نایب وزیر امور خارجه سوریه اخیراً اعلام کرد: «نیروهای ضدهوایی سوری مجدداً آماده عملیات هستند و می‌توانند به کوچک‌ترین حمله هوایی از طرف ترکیه جواب بدهند». پس چرا هیچ هواپیمایی سرنگون نشده است؟!

 مداخله‌ای به نفع ایران

به نظر می‌رسد مسکو به متحدش [سوریه] توصیه کرده که به ترک‌ها شلیک نکند. اتفاقی نیست که بینعلی ییلدیریم نخست وزیر ترکیه روز ۲۱ ژانویه اعلام کرد عملیات «شاخه زیتون» با پشتیبانی و تأیید روسیه و دمشق آغاز شده بود. ییلدیریم گفت: «ما نگرانی‌های ایران را برطرف خواهمی کرد و روسیه هیچ مخالفتی با این موضوع ندارد.» ویکتور موراخوفسکی کارشناس نظامی معتقد است که جزئیات عملیات «شاخه زیتون» هفته پیش از عملیات، در طی بازدید رئیس کل سرویس امنیت و اطلاعات ترکیه از مسکو به بحث گذاشته و تدقیق شده بود.
ژنرال یوری نتکاتچف توضیح می‌دهد: «منفعت دمشق در پاک کردن مسئله جدایی‌طلبی کردهاست. این منفعت ایران هم است، چون با کردها مشکل دارد. ممکن است روسیه بشار اسد را متقاعد کرده باشد که فعلاً در عملیات ترکیه علیه‌ی. پ. گ دخالت نکند و به اعتراض دیپلماتیک بسنده کند.» ژنرال خاطرنشان می‌کند که کنگره‌ای برای گفتگوی ملی سوریه در سوچی [سی ژانویه و تحت نظارت روسیه، ترکیه و ایران] در حال تدارک است. نمایندگان‌ی. پ. گ [که سرانجام ۲۲ ژانویه از آنها دعوت به عمل آمد]، بر خلاف گرو‌های مسلح طرفدار ترکیه از اپوزیسیون سوریه، در کنگره شرکت نخواهند کرد.

کارشناس نظامی با اشاره به ملاقات ۲۰ ژانویه در سوچی که طی آن روسیه، ترکیه و ایران در مورد شرکت اپوزیسیون سوریه در کنگره گفتگو کردند، اظهار می‌کند: «به نظر می‌رسد که مسکو و آنکارا در مورد این مسئله به توافق رسیده‌اند»…

یوری نتکاتچف معتقد است رئیس جمهور ترکیه جنگ جدیدی علیه کردها آغاز کرده و برای این کار از حمایت مسکو مطمئن بوده است: «با علم به این که در میانه کارزار انتخاباتی، لغو کنگره سوچی به نفع تصویر ولادیمیر پوتین، مبتکر آن، نخواهد بود»، آنکارا می‌توانست با اعمال فشار بر گروه‌های مسلح طرفدار ترکیه در جنگ علیه اسد و کردها، موجب لغو کنگره شود.

 خط لوله گاز در کمین

ولادیمیر پوپوف کارشناس نظامی به نوبه خود گمان می‌کند که مسکو دلیل دیگری برای «برادری» با آنکارا دارد. در واقع، روز قبل از آغاز عملیات ترکیه علیه‌ی. پ. گ، یعنی ۱۹ ژانویه، آنکارا «ساخت دومین خط لوله زیردریایی گاز ترکیش استریم توسط گازپروم [شرکت نفت و گاز روسی] را تصوب کرد، خط لوله‌ای که گازپروم را به سواحل ترکیه متصل می‌کند.»

ستوان-سرهنگ الکساندر اوچینیکف، مجروح جنگ دونباس، موقعیت عفرین را یادآور موقعیت دونباس در تابستان ۲۰۱۴ می‌داند:«در حال حاضر، اگر نیروهای هوایی را حذف کنیم، جنگ در شمال سوریه را اساساً گروه‌های مسلح طرفدار ترکیه رهبری می‌کنند که ترکیه به آنها تجهیزات نظامی داده است؛ این به آنکارا و ارتشش اجازه می‌دهد خودشان را [مستقیماً] درگیر نکنند. ترکیه تلاش می‌کند با تروریست خواندن کردهای‌ ی. پ. گ، به این تهاجم، ظاهر یک جنگ داخلی بدهد و نه یک حمله خارجی. مبارزان طرفدار ترکیه به همان شکلی درصدد تصرف عفرین هستند که مبارزان طرفدار روسیه دونباس را گرفتند.»

از نظر او، جنگ در عفرین به طور کامل ادامه خواهد داشت، مگر اینکه «در صحنه بین‌المللی به طور گسترده محکوم شود و تحریم‌هایی علیه آنکارا و شاید هم مسکو صورت پذیرد.»

منبع: Nezavisimaya Gazeta

در همین زمینه