انتشار عکس پنج کودک دستفروش بروجردی که به عنوان متهمان آبنیات‎فروشی (دستفروشی) معرفی شدند، خشم و انتقاد کاربران شبکه‎های اجتماعی را برانگیخت. این انتقادات سبب شد شهرداری بروجرد از آنچه رخ داده عذرخواهی کند اما از سوی دیگر این کودکان به فردی تحویل داده شده‌اند که خود را از آشنایان آنها معرفی کرده و تنها مدرک گرو گذاشته است.

کودکان خیابان و کار: پدیده‌ای متداول در ایران (عکس: آرشیو)

خبرگزاری کار ایران (ایلنا) روز دوشنبه دوم بهمن ماه با اعلام این خبر نوشته است مدارک این فرد در سازمان میوه و تره‌بار شهرداری موجود است.

در گزارش ایلنا آمده است: «انتشار تصویر دستگیری کودکان دستفروشی که برای امرار معاش خود و به ناچار اقدام به فروش تنقلات می‌کردند، در کمتر از یک ساعت واکنش‌های بسیاری را به دنبال داشت که شهرداری بروجرد را وادار به عذرخواهی کرد و در ‌‌نهایت منجر به ورود سازمان بهزیستی کشور به این موضوع شد.»

مساله و موضوع اساسی و جدی در این ماجرا اما نحوه «جمع‌آوری» و همچنین تحویل این کودکان به فردی‎ست که خود را آشنای آنها معرفی کرده است.

گفته می‎شود هنوز اطلاعات دقیقی درباره فرد تحویل گیرنده اسن کودکان وجود ندارد و این در حالی است که طبق قانون آنچه «عملیات جذب» (نه دستگیری) این کودکان خوانده شده، باید توسط بهزیستی انجام شود و اگر هم این کار از سوی بهزیستی انجام نشد، این کودکان باید پس از «جمع‌آوری» به بهزیستی سپرده شوند تا در نهایت این سازمان با بررسی وضعیت آنان مشخص کند که آیا باید تحویل خانواده داده شوند یا خیر.

در آنچه در بروجرد رخ داده اما چنین روندی طی نشده و به نظر می‌رسد شهرداری بروجرد برای پاک کردن یک خطا مرتکب خطای بعدی شده است. شاید به همین خاطر هم باشد که مدیر روابط عمومی شهرداری بروجرد گفته است این مجموعه فکر نمی‌کرده ماجرا تا این حد سر و صدا به پا کند.

داود گودرزی به ایلنا گفته است: «عکس جمع‌آوری این کودکان توسط یکی از کارمندان شهرداری در خروجی سایت قرار می‌گیرد و یکی از کانال‌های تلگرامی سریعا آن را منتشر می‌کند، اما باید به این نکته اشاره کنم که این خبر سریعا از روی خروجی شهرداری حذف شد.»

به گفته گودرزی، این پنج کودک را از شهر ملایر به بروجرد می‌آورده‎اند، آن‌ها را در نقاط مختلف شهر توزیع می‌کرده‌اند و غروب هم به دنبال آن‌ها می‌آمده‎اند: «به مدت دو هفته دنبال سردسته این گروه بودیم که در ‌‌نهایت قادر به دستگیری این شخص نشدیم. قصد ما دستگیری این کودکان نبود، بلکه می‌خواستیم به سرمنشأ این گروه دست پیدا کنیم.»

نحوه «جمع‌آوری» این کودکان اما از سوی مدیر روابط عمومی شهرداری بروجرد توام با احترام خوانده شده. این مقام مسئولان حتی هدف از گرفته شدن عکس از این کودکان را «تلاش برای یافتن خانواده آنها از این طریق» دانسته و گفته است: «از آن‌ها عکس‌هایی گرفتیم تا از این طریق بتوانیم خانواده آن‌ها را پیدا کنیم تا مشخص شود این افراد متعلق به چه خانواده‌هایی هستند. آیا بی‌سرپرست یا بدسرپرست هستند یا خیر؟»

این اظهارات در حالی که کودکان در ‌‌نهایت به شخصی تحویل داده شده‌اند که به شهرداری مراجعه کرده، سوال برانگیز و محل پرسش‌اند. سوال این است که چرا این کودکان با وجود سابقه‎ای که مدیر روابط عمومی شهرداری بروجرد به آن اشاره کرده، به بهزیستی تحویل داده نشده‌اند؟

ایلنا همین سوال را از گودرزی پرسیده و او در پاسخ گفته است: «این فرد مدارک خود را گرو گذاشت و خود را از آشنایان این کودکان معرفی کرد و ما این پنج کودک را تحویل فرد دادیم. مدارک این فرد در سازمان میوه و تره‌بار شهرداری موجود است.»

گودرزی تاکید کرده که «این بچه‌ها در هیچ جایی زندانی نشدند». به گفته او حتی در سازمان (میوه و تره‌باز) باز بوده و آنها می‌توانسته‎اند از سازمان خارج شوند، «اما از ترس‌‌ همان فرد که موفق به دستگیری او نشدیم در سازمان ماندند.»

مدیر روابط عمومی شهرداری بروجرد: «کوچک‌ترین فرد در بین این کودکان ۱۲ ساله بود. برخی نسبت به عکس‌هایی که گرفته شد واکنش نشان دادند، اما مساله این است که باید برای شناسایی از این کودکان عکس گرفته می‌شد و چاره‌ای نداشتیم.»

ورود سازمان بهزیستی به ماجرا

پس از انتشار خبر و عکس‎های کودکان کار «جمع‎آوری شده» از سوی شهرداری بروجرد، سازمان بهزیستی کل کشور با این مجموعه تماس گرفته و موضع را پیگیری کرده. این در حالی است که به گفته مدیر روابط عمومی شهرداری بروجرد این گمان وجود نداشته که این موضوع تا این حد سر و صدا به پا کند.

به گفته داود گودرزی اگر آنها فکر می‎کردند که چنین جنجالی به پا خواهد شد، بچه‎ها را تحویل بهزیستی می‌دادند: «متاسفم که فضای مجازی این خبر را تا این حد بحرانی کرده است. ما قبول داریم که اشتباه کردیم و با فرد خاطی نیز برخورد شده است.»

مدیر روابط عمومی شهرداری بروجرد: «مدتی طولانی است که متکدیان و کودکان کار با سن پایین در شهر هستند و ما این را به سازمان‌های مختلف اطلاع می‌دهیم اما متاسفانه هیچ اقدامی صورت نگرفته است. در گذشته یک مکانی را به صورت اشتراکی با بهزیستی داشتیم و در حال حاضر این مکان وجود ندارد. اصل کار اشتباه نبوده است، اما در حقیقت انتشار این عکس‌ها در خروجی شهرداری اشتباه بوده است که با آن برخورد شد.»

از سوی دیگر اما فریبا درخشان‌نیا، مدیر کل دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، درباره آنچه در بروجرد رخ داده، گفته است: «سازمان بهزیستی همواره ضمن تاکید بر لزوم نگاه انسانی نسبت به مسائل و آسیب‌های اجتماعی به ویژه در خصوص گروه‌های آسیب‎پذیر (کودکان)، با هر گونه برخورد قهری که کرامت انسانی افراد را خدشه دار کند مخالف است.»

این مقام مسئول همچنین تاکید کرده که هر گونه سوء استفاده و بهره کشی از کودکان نیز محکوم است.

با وجود این در شهرهای مختلف ایران کودکان بسیاری به گدایی کردن و دستفروشی مشغولند و به شرایط و وضعیت آنان توجهی نمی‎شود. قانون در این زمینه ساکت مانده و اگر هم بندی برای حمایت از حقوق کودکان وجود دارد، اجرا نمی‎شود. هر چند وقت یک بار هم پای این کودکان – به طور کلی دستفروشان- با تاکید یک مقام مسئول بر «جلوه دیداری شهر» به رسانه‎ها باز می‎شود. زاویه و رویکردی که در آن بر «جمع‌آوری» این افراد تاکید می‎شود: پاک کردن صورت مساله به جای توجه به حقوق انسانی این شهروندان.


  • در همین زمینه