یک سال از آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو در تهران می‌گذرد. نهادهای مسئول در این حادثه هنوز تقصیرها را به یکدیگر حواله می‌دهند و در این میان به گفته مسئولان و کارشناسان، قربانیان اصلی یعنی کارگران و آتش‌نشان‌ها و مغازه‌داران خسارت‌دیده چیزی از وعده‌های داده‌شده عایدشان نشده است.
ساختمان پلاسکو ۳۰ دی‌ماه ۱۳۹۵ آتش گرفت و پس از چهار ساعت فروریخت. در این حادثه ۲۲ تن کشته و ۲۳۵ تن مجروح شدند. هیأت ویژه بررسی علل این حادثه علت اصلی را «اتصال برق و نشست همزمان گاز از کپسول» اعلام کرد.
روزنامه «شهروند» در گزارشی به نقل از اتاق اصناف تهران ادعا کرده است که با از بین‌رفتن تولیدی‌های پوشاک بزرگ در پس فروریختن پلاسکو، بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تن از کار بیکار شده‌اند. با این حال، تنها برای ۵۲۴ کارگر این ساختمان بیمه بیکاری مقرر شده است.
شهروند در این گزارش پلاسکو را «نمونه مدیریت ناموفق بحران» در ایران دانسته است.
وام پرداخت‌نشده
پس از حادثه پلاسکو، مقام‌های دولتی وعده دادند که به کارگران و صنعت‌گران خسارت‌دیده کمک‌های مالی اعطاء کنند. این کمک‌های مالی شامل اعطای وام و بخشودگی بدهی‌های پیشین می‌شد. وام وعده‌داده‌شده به کسبه پلاسکو ۳۰۰ میلیون تومان تعیین شد و از تصویب دولت نیز گذشت. این وام قرار بود در ۳۶ قسط و با احتساب یک‌سال تنفس به خسارت‌دیدگان پلاسکو تعلق گیرد.
با این حال، تا کنون تنها برای ۲۹ تن معرفی‌نامه این وام صادر شده است و رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان تهران نیز در جمع خبرنگاران اعلام کرده که تا کنون تنها یک تن واقعاً این وام را دریافت کرده است. در مورد بخشیدن بدهی‌ها نیز تنها ۷۴ تن تا کنون از سوی اتاق اصناف به دبیرخانه شورای هماهنگی بانک‌ها معرفی شده‌اند.
بانک رفاه کارگران مسئول اصلی اعطای این وامها معرفی شده است. هرچند به گزارش شهروند عامل پیشین اعطای وامها بانک تجارت بوده اما از خردادماه امسال تمام بانک‌ها موظف به پرداخت وام شده‌اند. بانک رفاه از معرفی تنها چهارتن به این بانک برای دریافت وام خبر داده و گفته که به یکی از آن چهارتن وام داده است.
آتش‌نشان‌ها و مسئله «شهادت»
یکی دیگر از مسائل حل‌نشده به جان‌باختگان آتش‌نشان پلاسکو باز می‌گردد. پس از یک‌سال هنوز آتش‌نشان‌های کشته‌شده حین عملیات اطفای حریق و نجات و امداد علی‌رغم تلاش بازماندگان به عنوان «شهید» شناخته نشده‌اند.
سعید عندلیبی، معاون حقوقی و امور مجلس بنیاد شهید و امور ایثارگران به خبرگزاری دولتی کار ایران (ایلنا) توضیح داده است که «بنابر قانون، شهید کسی است که جان خود را در راه شکوفایی و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و کیان جمهوری اسلامی، استقلال و تمامیت ارضی کشور از دست داده» و بر این اساس، جان‌باختگان مشاغل پرخطر دولتی همچون آتش‌نشان‌ها شهید محسوب نمی‌شوند.
به رسمیت‌شناختن آتش‌نشان‌های کشته‌شده به عنوان «شهید» باعث می‌شود که بنیاد شهدا و جانبازان ایران به خانواده‌های آنان خدمات و تسهیلات مشخصی اعطاء کند.
به علاوه، نادر مرادی، عضو شورای اسلامی کار سازمان آتش‌نشانی به ایلنا شنبه گفت که تمام وعده‌های داده‌شده به آتش‌نشان‌ها «یکجا فراموش شده‌اند». یکی از این وعده‌ها بازنشستگی زودهنگام آنها بود.
بنیاد مستضعفان و پلاسکو ۲
بنیاد مستضعفان مالک پلاسکو بود و پس از فروریختن این ساختمان، انتقادها از این سازمان و شهرداری تهران افزایش یافت.
بازرسان وزارت کار و وزارت بهداشت و آتش‌نشانی از اخطاردادن به شهرداری تهران درباره این ساختمان گفته بودند. شهرداری مدعی شده بود که به بنیاد مستضعفان درباره ناامن‌بودن پلاسکو اخطار داده و محمدباقر قالیباف، شهردار وقت تهران در شورای شهر گفت بارها به مالکان اخطار داده شده بود اما «زور شهرداری به پلمپ این ساختمان نمی‌رسید».
اما محمد سعیدی‌کیا، رئیس بنیاد مستضعفان شنبه به روزنامه شهروند گفت که شهرداری هیچ اخطاری به این بنیاد نداده بود.
این بنیاد جمعه در آستانه سالگرد پلاسکو نیز بیانیه‌ای منتشر کرد و در آن ادعا کرد که تا ۱۳۸۲ مدیریت ساختمان برعهده بنیاد بوده و پس از آن به شورای ساختمان واگذار شده است. این بیانیه از توافق بنیاد، شهرداری تهران و قوه قضائیه برای ساختن پلاسکو شماره ۲ در ۱۳ طبقه خبر داده است.
محمدعلی نجفی، شهردار تهران نیز شنبه صبح در اتاق اصناف در نشستی خبری از نهایی‌شدن این توافق خبر داد. قرار شده است تا این پروژه در بهمن‌ماه آغاز شود.
شهرداری تهران پس از فاجعه پلاسکو به دلیل کمبود تجهیزات آتش‌نشانی نیز مورد انتقاد قرار گرفته بود. سازمان آتش‌نشانی نیز به دلیل نحوه مدیریت عملیات امداد و نجات پلاسکو به انتقاد کشیده شد. مهدی داوری، مدیرعامل فعلی سازمان آتش‌نشانی و فرمانده عملیات اطفاء حریق پلاسکو به ایلنا گفته است که این نهاد در برابر حادثه پلاسکو «غافلگیر» شده اما با دفاع از نحوه عملکرد آتش‌نشانی گفته است که «بعد از حادثه پلاسکو تمرکز بیشتری در بعضی آموزش‌ها داشتیم و در حال رایزنی با کشورهای صاحب‌نام در این زمینه هستیم تا از آموزش‌های آنان هم استفاده کنیم و به استاندارد بین‌المللی برسیم.»
ساختمان‌های ناامن تعطیل نمی‌شوند
ساختمان‌های دیگر همچون پلاسکو همچنان وجود دارند و کار چندانی برای آنها انجام نشده است. بهمن کشاورز، وکیل دادگستری در این زمینه شنبه به ایلنا گفت که « بعید است در کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت در خصوص کارگاه‌های ناایمن، تصمیم جدی اتخاذ و اجرا شود.»
حاتم شاکری، رئیس اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همین زمینه به ایلنا خبر داد که ساختمان‌های فرسوده دیگر تعطیل نخواهند شد و حکم تعطیلی آنها به «نصب سیستم اطفاء حریق» فروکاسته شده است.
شهردار تهران نیز گفته که درباره برخی ساختمان‌های ناامن تهران همچون برج آلومینیوم بارها تذکر کتبی به مالکان ارسال شده اما هنوز کار خاصی از سوی آنها انجام نشده است. به گفته او، «اینکه مالکان اقدامی کنند یا نه، بستگی به خودشان دارد و مسئولیت هم طبیعتا با خود آن ها است.»