سارا روشن – آلبوم جدید “بازگشت به تکامل” کاری از امید شیرازی، با نام هنری “مستر شیرازی”، به تازگی به بازار آمده است.
امید شیرازی، هنرمند موسیقی الکترونیک ساکن کلن آلمان است. به گفته این هنرمند، طراحی روی جلد آلبوم “بازگشت به تکامل”، کتابچه و همه ترانههای آن یک فلسفه دارد.
آقای شیرازی میگوید: “اگر به تاریخ بشریت نگاه کنید، میبینید که انسان زمانی قدم بزرگی به جلو برداشته که به خودآگاهی رسیده است. تا قبل از آن، کم و بیش مانند حیوان کنار هم زندگی میکردیم. تا اینکه زمانی به این نتیجه رسیدیم که: من، من هستم؛ به عنوان جزئی از یک اجتماع بزرگتر. درست است که ما تک هستیم، ولی در عین حال، جزئی از یک مجموعه بزرگتر هستیم. به نظر من، ما الان به زمانی رسیدهایم که آمادهایم قدم دیگری به جلو برداریم که گذشته از اینکه خودآگاهی داشته باشیم، باز به یاد بیاوریم که ما جزئی از طبیعت هستیم.
امید شیرازی: اگر ما همدیگر را از بین ببریم و هیچ آدم دیگری روی زمین نباشد، تا چندهزار سال دیگر زمین انسان را فراموش کرده است. پس این ما هستیم که به زمین احتیاج داریم تا بتوانیم زنده بمانیم.
اغلب آدمها با این اعتقاد زندگی میکنند که من از طبیعت جدا هستم، من بیرون طبیعت هستم. در حالیکه اینجوری نیست. اگر ما همدیگر را از بین ببریم و هیچ آدم دیگری روی زمین نباشد، تا چندهزار سال دیگر زمین انسان را فراموش کرده است. پس این ما هستیم که به زمین احتیاج داریم تا بتوانیم زنده بمانیم.”
امید شیرازی اواسط دهه شصت خورشیدی، دوران جنگ ایران و عراق، در ۱۶ سالگی و بدون خانوادهاش به آلمان مهاجرت میکند. در سالهای اول مدرسه، با کامپیوتر آغاز به ساخت موسیقی الکترونیک میکند.
امید شیرازی: زمانی که موسیقی الکترونیک هنوز خیلی جا نیفتاده بود، من به عنوان دانشآموز کار با این موسیقی را شروع کردم. یک کامپیوتر خیلی کوچک داشتم و یکی از اولین نرمافزارهایی که روی کامپیوتر بود، یک برنامه موسیقی بود که من شروع کردم با آن سروکله زدن. همان زمان هم که ۱۷ ساله بودم، تازه شروع کردم به ویلون زدن.
خیلی برایم جالب بود که اصلاً چه امکاناتی توی کامپیوتر هست که میشود با آن موسیقی زد. امکانات اجرای موسیقی با کامپیوتر در آن زمان خیلی پیش پا افتاده بود، ولی برای من خیلی جالب بود. طوری که تقریباً همه زمانی را که من پای کامپیوتر میگذراندم، صرف آن میشد که با این نرمافزارهای موسیقی سروکار داشته باشم. واقعیت این است که آن زمان ما تازه به این کشور آمده بودیم و اصلاً موقعیت خوبی نداشتیم. به همین خاطر هر قطرهای از امکانات که در اختیارمان قرار میگرفت، آن را یکجوری میبلعیدیم و سعی میکردیم حداکثر استفاده را از آن بکنیم.
چرا موزیک الکترونیک؟
آن زمانی که از ایران آمدم، خیلی به موسیقی برکدانس و هیپپاپ علاقه داشتم. برای خودم هم خیلی جالب بود که اصلاً این موسیقیها را چگونه میسازند. چون طیف صوتی، چیزی است که در موسیقی ایرانی خیلی جایی ندارد. متأسفانه امروز هم همینطور است و ما موسیقی ایرانی را همیشه با ملودی و ریتم یا اگر خیلی مدرن باشد، با جنبههای هارمونی میشناسیم.
طیف صوتی در موسیقی ایرانی چندان شناخته شده نیست و موسیقی الکترونیکی، موسیقیای است که توانسته طیف صوتی را به مرحله دیگری در موسیقی تمام دنیا برساند. چون شما میتوانید اصواتی را درست کنید که تا به حال هیچوقت نبودهاند.
تلاش و مطالعه فردی
امید شیرازی بعد از دوران مدرسه، در رشته آهنگسازی جاز و الکترونیک در هلند و آلمان تحصیل میکند. ولی تاکید میکند که از کار و مطالعه فردی بیشترین چیزها را یاد گرفته است.
او میگوید: “از مجلات، از کتاب و از روی دست این و آن نگاه کردن و سروکله زدن خودم با دستگاههای مختلف، توانستم خیلی چیزها را یاد بگیرم. دستگاههای الکترونیکی آن زمان خیلی گران بودند و مثلاً من برای خرید اولین سینتیسایزر (کیبورد)، شش هفته توی کارخانه به عنوان دانشآموز کار کردم و مقداری هم از پولهایی را که از قبل پسانداز کرده بودم، روی آن گذاشتم.
ولی اگر کیت (قطعات الکترونیکی) دستگاهی را که آن وقت ۴۰۰ مارک بود میگرفتم، شاید یکدهم قیمت درمیآمد. این خیلی تشویق بزرگی بود و هرکسی میدید، میگفت این چیست؟ من تا بهحال چنین چیزی ندیدهام. اولین دستگاههای استودیویی من اینطوری بود.”
امید شیرازی: اگر ما دنبال آزادی هستیم، میتوانیم به آزادی دست پیدا کنیم. اگر دنبال بالانس و تعادل روحی هستیم، میتوانیم به آن دست پیدا کنیم. ولی باید در درجه اول خودمان را تغییر بدهیم که بتوانیم دنیای بیرونی را تغییر بدهیم.
این آهنگساز با همین روش یک ساز ساخته به نام “فریک” (Freek) که در زبان انگلیسی به معنای عجیب و غریب است، ولی اسم این ساز با دوتا ee نوشته میشود که به معنای آزادی هم هست. ساز فریک مانند یک گیتار است با تعداد زیادی دکمه که نوازنده میتواند با فشار یا چرخش آنها نواهای مختلفی را اینجا کند.
وی درباره ساز فریک اینگونه توضیح میدهد: “انگیزهام برای ساخت این ساز در درجه اول برطرف کردن یکی از نقصها یا نقاط ضعفی بود که به نظر من موسیقی الکترونیک در اجرای زنده دارد و آن این است که وقتی کسی موسیقی الکترونیک میزند، همیشه دستگاهاش روی میز، جلوی اوست و دارد کارهایی میکند. ولی هیچکس نمیداند دارد چه میکند.
در حالیکه اگر یک گیتاریست را روی صحنه ببینید و خودتان هم با آن ناآشنا باشید، میبینید که حرکتهای دست نوازنده با اصواتی که از توی بلندگوها درمیآید، ربط دارد. موسیقی الکترونیکی این را ندارد. من میخواستم این جنبه اجرایی را به موسیقی الکترونیک منتقل کنم.
برقرار کردن ارتباط با تماشاچیها و شنوندگانی که توی سالن ایستادهاند و دارند اجرای یک کار موسیقیایی را نگاه و به آن گوش میکنند، همیشه برای خود من خیلی جالب بوده است. بهخاطر اینکه آدم انرژی میفرستد و انرژی میگیرد.
در درجه دوم، این ساز به من آزادیای را میدهد که یکسری ایدهها را اجرا کنم که با هیچ ساز دیگری نمیتوانم.
علاوه بر آن، یک جنبه فلسفی هم پشت این ساز است و آن اینکه این فقط یک ساز است، ولی نماد آن است که من توانستهام، چیزی را که به آن معتقد بودهام، اجرا کنم. من معتقدم ما توی تمام جنبههای زندگیمان میتوانیم این جریان را اجرا کنیم. اگر ما دنبال آزادی هستیم، میتوانیم به آزادی دست پیدا کنیم. اگر دنبال بالانس و تعادل روحی هستیم، میتوانیم به آن دست پیدا کنیم. ولی باید در درجه اول خودمان را تغییر بدهیم که بتوانیم دنیای بیرونی را تغییر بدهیم.
حالا واقعاً این یک ساز تک است؟
بله، در واقع، این ساز توی دنیا تک است. چنین چیزی را هیچکس ندارد و هیچکس نساخته و اصلاً به نظر من، جالبیاش هم این است که آدم کاری را بکند که دیگری نکرده است. اینکه کسانی برای خودشان ساز بسازند، فرهنگ خیلی قدیمیای در موسیقی الکترونیک دارد. فکر میکنم یکی از اولین کسانی که این کار را کرده، آقای اسکار سالا باشد که میتوان گفت پدربزرگ موسیقی الکترونیک است و تا چندسال پیش هم زنده بود و فکر میکنم در سن ۹۲ سالگی فوت کرد. او یکی از اولین کسانی بود که گفته بود وسایلی که برای ساخت موسیقی، در اختیار من است، کافی نیست و من باید ساز خودم را بسازم.
من معتقدم که این حرف کاملا درست است. بهخاطر اینکه وقتی شما خودت چیزی را میسازی، رابطه دیگری با آن برقرار میکنی. بهخاطر اینکه ایده خودت را به آن منتقل کردهای و وقتی با آن ساز کار میکنی، به ایدههای دیگری میرسی که هیچوقت به آن فکر نکرده بودی.
در همین زمینه:
تارنمای مستر شیرازی: اینجا.