دهم دسامبر روز جهانی حقوق بشر است. ۶۹ سال پس از تصویب قطعنامه حقوق بشر در سازمان ملل متحد اما جهان همچنان صحنه وقوع اتفاق‌هایی است که در آنها حقوق اولیه و اساسی انسان‌ها گاهی به بدترین شکل نقض می‌شود. حوادثی که برخی از آنها نام جنایت علیه بشریت به خود می‌گیرند.
از جنوب شرق آسیا گرفته تا آفریقا، آمریکا، اروپا و…، «انسان» در وضعیتی دشوار است. گاه کرامت او زیر پا گذاشته می‌شود و گاه آزادی‌اش نقض می‌شود. این دو نمونه شاهدی هستند بر این ادعا:
- کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل: «برده‌داری واقعیتی ننگین در لیبی‌ست»
- «گزارشگران وضعیت اقلیت روهینگیا در میانمار ناپدید شده‌اند»
در میانه بحران‌ها اما ایران که نام «جزیره ثبات» بر خود نهاده، از اعلامیه جهانی حقوق بشر به منشور حقوق شهروندی رسیده است. متنی که در جریان انتخابات دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران، حسن روحانی در مقام رییس دولت یازدهم و امضا کننده این منشور، هر روز به آن ارجاع می‌داد و خواهان اجرایش می‌شد (روشن نشد با کدام ضمانت اجرا؟)
او در مراسم تنفیذ و تحلیف هم نام این منشور را به میان آورد و از آن به عنوان دستاورد خود در دولت یازدهم یاد کرد، اما پس از آن و در طول ماه‌های گذشته نامی از آن به میان نیامده؛ چنان که گرد فراموشی بر آن نشسته.
در منشور حقوق شهروندی که ۱۲۰ ماده دارد، بر حقوق اولیه شهروندان از جمله «حق زندگی شایسته» (برخورداری از آب بهداشتی، غذای مناسب، خدمات درمانی، آزادی بیان، دسترسی به اطلاعات و فضای مجازی و حق تشکل و راهپیمایی) تاکید شده است.
علاوه بر این، طبق موادی از این منشور، اقدامات غیرقانونی به نام تأمین امنیت عمومی به‌ویژه تعرض به حریم خصوصی مردم ممنوع است. شهروندان از حق آزادی اندیشه برخوردارند. تفتیش عقاید ممنوع است و هیچ‌کس را نمی‌توان به صرف داشتن عقیده‌ای مورد تعرض و مؤاخذه قرار داد، تفتیش، گردآوری، پردازش، به‌کارگیری و افشای نامه‌ها اعم از الکترونیکی و غیر الکترونیکی، اطلاعات و داده‌های شخصی و نیز سایر مراسلات پستی و ارتباطات از راه دور نظیر ارتباطات تلفنی و مانند این‌ها ممنوع است مگر به موجب قانون.
علاوه بر این: حق کودکان است که صرف‌نظر از جنسیت به‌طور خاص از هر گونه تبعیض، آزار و بهره‌کشی مصون و از حمایت‌های اجتماعی متناسب برخوردار باشند.
همچنین: شهروندان در انتخاب نوع پوشش خود متناسب با عرف و فرهنگ اجتماعی و در چارچوب موازین قانونی آزاد هستند.
در حالی که حداقل ۹ وزارتخانه به طور مستقیم با این بحث‌ها و موضوع حقوق شهروندی درگیر هستند، آیا در طول ماه‌های گذشته تغییری در احترام به حق و حقوق بشر در ایران (تنها در عملکرد دولت) به وجود آمده است؟
پرسشی دیگر: آیا رویکرد وزارت دادگستری به اعدام شهروندان عوض شده است؟
- اجرای حداقل ۴۲ حکم اعدام در ایران در ماه گذشته میلادی
- اعدام در جرایم مرتبط با مواد مخدر: راه حل یا گریز از راه حل؟
این پرونده به مناسبت روز جهانی حقوق بشر، به وضعیت حقوق بشر در ایران می‌پردازد:
کمیته سوم مجمع عمومی در این قطعنامه پنج صفحه‌ای نسبت به طیف وسیعی از موارد نقض حقوق بشر در ایران ابراز نگرانی کرده است. دوستان نزدیک ایران به این قطعنامه رأی منفی دادند.
سخنگوی وزارت خارجه ایران درباره قطعنامه حقوق بشری علیه این کشور در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل گفته که ناقضان حقوق بشر و جنایتکاران جنگی آن را تصویب کرده‌اند.
گزارشگر ویژه سازمان ملل، از نقض آزادی بیان و حقوق زنان و وضع اقلیت‌ها و اعدام نوجوانان در ایران اظهار نگرانی کرده. نماینده ایران می‌گوید این گزارش تحریف شده و پر از خطاست.
محمد اولیایی‌فرد- اگر وزارتخانه‌ها به وظایف خود در جهت حفظ حقوق شهروندان به درستی عمل کنند، ضمن کاهش موارد نقض حقوق شهروندان، موجب توسعه و ارتقای این حوزه می‌شوند اما در حال حاضر و در شرایطی که بسیاری از حقوق شهروندی در قلمرو دولت نقض می‌شود، به نظر می‌رسد وجود منشوری فراگیر از حقوق شهروندی بدون پشتوانه قانونی و همسویی دو قوه دیگر، به حفظ حقوق شهروندان منجر نخواهد شد.
محمدرضا سرداری- پس از طرح موضوع منشور حقوق شهروندی از سوی حسن روحانی، ستادی در وزارت کشور تشکیل شد با عنوان ستاد «صیانت از امنیت عمومی و حقوق شهروندی». یکی از وظایف این ستاد ترویج فرهنگ عفاف و حجاب و برخورد قانونی با مظاهر بدحجابی‌ست.
معین خزائلی- منشور حقوق شهروندی دولت روحانی اگر چه خود برگرفته از قوانین موضوعه در ایران است اما به هیچ رو از حمایت و ضمانت اجرا برخوردار نیست.
بیایید به یک مثال خیالی فکر کنیم که در کودکی، متوجه شد بدنش با جنس درونی‌اش تطبیق نمی‌کند: حسن روحانیِ تراجنسی، در مقابله با منشور حقوق بشر آقای رییس‌جمهور چه می‌گوید؟
- پرونده پیشین زمانه در روز جهانی حقوق بشر سال ۲۰۱۶