بیست‌وسومین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد نوامبر با شرکت ۲۰۰ کشور جهان کار خود را در شهر بن آلمان آغاز کرد. این کنفرانس که تا ۱۷ نوامبر ادامه دارد بر مبنای پیمان‌نامه سازمان ملل در تغییرات اقلیمی (UNFCCC) برگزار می‌شود. هدف این اجلاس به عنوان اولین گردهمایی جهانی تغییرات اقلیمی پس از خروج آمریکا از توافق پاریس «جلوگیری از دخالت انسان‌ها در برابر تهدیدات خطرناک در سیستم آب و هوایی» و به یک معنا: توقف گرمایش زمین است.

۶ نوامبر ۲۰۱۷ُ بن/ آلمان: نشست مقابله با تغییرات اقلیمی سازمان ملل معروف به کاپ ٢٣

چرا این کنفرانس اهمیت دارد؟

تغییرات روزافزون آب و هوایی در جهان در حال افزایش است، از طوفان‌های گرم گرفته تا سیل. بدون کاهش انتشار گاز دی‌اکسید کربن در سطح جهانی نمی‌توان انتظار داشت که اثرات مخرب، گسترده و بازگشت‌ناپذیر آن بر میلیاردها انسان و طبیعت متوقف شود. علاوه بر توافق‌نامه بیست و یکمین کنفرانس اقلیمی پاریس در سال  ۲۰۱۵ به عنوان نخستین پیمان جهانی برای مهار کردن تغییرات آب و هوایی بسته شد، به اقدامات محکم ملی نیز نیاز است تا درجه حرارت کره زمین به زیر ۲ درجه سانتیگراد و در صورت امکان به ۱.۵ درجه برسد.

دانش موجود و خسارت‌هایی که تغییرات شدید آب و هوایی در سال جاری به همراه داشته‌اند مانند سیل در هند و نیجریه و طوفان‌های جزایر کارائیب و آتشفشان در ایالات متحده آمریکا و همچنین تغییرات آب و هوایی در اروپا نشان می‌دهند که انتشار گازهای گلخانه‌ای باید تا چند سال آینده کاهش یابد. توافق پاریس اصول را مشخص کرده اما جزئیات روشن نیست. کنفرانس بن از این منظر حیاتی خواهد بود زیرا قواعدی را مشخص خواهد کرد که توافق اقلیمی پاریس عملی شود.

کنفرانس‌های تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد همیشه توسط کشوری که انتخاب شده برگزار می‌شوند. ریاست این کنفرانس را جمهوری جزایر فیجی، که یک کشور جزیره‌ای در منطقه ملانزی در اقیانوس آرام جنوبی است، بر عهده دارد.

جمهوری جزایر فیجی به علت تغییرات آب و هوایی در معرض خطر افزایش سطح دریا و طوفان‌های شدید قرار دارد. نخست وزیر فیجی، فرانک بایناماراما، رئیس این کنفرانس اقلیمی است. اما به دلایل عملی این اجلاس در آلمان برگزار می‌شود. فیجی در سال ۲۰۱۶ در اثر پیامدهای گرمایش زمین متحمل بیش از یک میلیارد دلار خسارت شد. در کنفرانس اقلیمی بن احتمالا توجه بسیاری به مسئله جبران خسارت برای آسیب‌های زیست محیطی و سازگاری با تهدیدات آینده و همزمان کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای معطوف خواهد شد.

خروج آمریکا بر نشست بُن چه تأثیری دارد؟

آیا خروج آمریکا از توافق اقلیمی پاریس توسط دونالد ترامپ امید برای عملی شدن پیمان اقلیمی را از بین برده است؟

آمریکا به عنوان دومین آلاینده و ثروتمندترین کشور جهان اهمیت دارد، اما زمانی که ترامپ در ماه ژوئن اعلام کرد که ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ از توافق‌نامه پاریس عملاً خارج خواهد شد، مذاکره کننده ارشد سازمان ملل متحد که باعث شکل‌گیری توافق‌نامه پاریس شد از ترامپ تشکر کرد. کریستینا فیگوئرز گفت: «این تصمیم آمریکا یک موج بی‌نظیر حمایت از معاهده اقلیمی را برانگیخت.» به گفته این مذاکره‌کننده «رئیس جمهور آمریکا عزم جهانی در رابطه با اقدامات اقلیمی را تقویت کرد و به همین دلیل همه ما می‌توانیم از او سپاسگزار باشیم».

پرونده ویژه: جدال با آخر الزمان زمین در غیاب آمریکا

در حال حاضر تنها سوریه و آمریکا که در توافق‌نامه اقلیمی پاریس حضور ندارند. اینکه آمریکا چه نقشی در کنفرانس اقلیمی بن خواهد داشت روشن نیست اما در طرحی که نمایندگان آمریکا به اجلاس بن ارائه داده‌اند استفاده بیشتر از زغال سنگ و گاز به عنوان راه حل‌های تغییرات آب و هوایی درج شده است. با این‌حال، یکی از اعضای کنفرانس بن معتقد است که آمریکا احتمالاً در فرآیند مذاکرات مشکل ایجاد نخواهد کرد. به گفته او آمریکایی‌ها دقیقاً نمی‌دانند چه می‌خواهند.

در هر صورت، بسیاری از ایالت‌های آمریکا، شهرها و شرکت‌های تجاری متعهد شده‌اند به توافق‌نامه پاریس پایبند باشند و این موضوع در کنفرانس بُن مورد توجه قرار خواهد گرفت. مایکل بلومبرگ، شهردار سابق نیویورک، گفته است که هزینه ۱۵ میلیون دلار بابت هزینه‌های اداری چارچوب پیمان‌نامه سازمان ملل در تغییرات اقلیمی (UNFCCC) را پرداخت خواهد کرد اگر دولت ایالات متحده از پرداخت آن سر باز زند.

چه اقداماتی باید صورت گیرند؟

تعهدات کنونی برای کاهش دادن سطح گازهای گلخانه‌ای توسط کشورهای جهان در سطحی که گرمایش کره زمین به حداقل ۳ درجه سانتیگراد برسد، کارساز نیست. توافق‌نامه پاریس برای کاهش گازهای گلخانه‌ای مکانیسمی را طرح کرده اما قواعدی تعیین نکرده. این قواعد که پیش از نهایی شدن در سال ۲۰۱۸ باید در کنفرانس بن تعیین شوند بدون آمادگی، اعتماد دوطرفه و توافق در روند مذاکرات و بدون پیمان‌نامه‌ای جهانی شدنی نیست. فیجی در این کنفرانس به جای شیوه «گفت‌وگوی تسهیل کننده» شیوه گفت‌وگوی جدیدی در نظر دارد به نام (talanoa dialogue) که از چهار عنصر عشق، گرما، شوخ‌مشربی و احترام  استوار است. گفته می‌شود کاربرد این روش گفت‌وگو به تصمیم‌های بهتر می‌انجامد.

چه کسانی در کنفرانس حاضرند؟

علاوه بر نمایندگانی از ۲۰۰ کشور جهان، نمایندگانی از سوی شرکت‌های تجاری نیز در این کنفرانس حضور دارند. حضور شرکت‌های سوخت فسیلی بزرگ همیشه بحث‌برانگیز است: مخالفان می گویند که آنها می‌آیند تا برای عدم پیشرفت مذاکرات لابی‌گری کنند. درحالی که مدافعان می‌گویند انقلاب کاهش گازهای گلخانه‌ای بدون حضور آنها اتفاق نخواهد افتاد. همچنین نمایندگانی از جامعه مدنی نیز در کنفرانس بن حضور دارند.

 یک نمایش خیابانی از گروهی از نمایندگان جامعه مدنی در شهر بن مقابل محل برگزاری اجلاس:

در همین زمینه:

امیدها و هراس‌ها پس از اجلاس آب‌وهوایی مراکش

«کودکان برای زمین» حاشیه‌ای بر کنفرانس تغییرات اقلیمی بُن