«به جهنم خوش‌ آمدید»: گزارش مرکز اسرائیلی بتسلم از «شبکه شکنجه‌گاه‌های اسرائیل»

سازمان حقوق بشری بتسلم (Btselem) در اسرائیل گزارشی را تحت عنوان «به‌جهنم خوش آمدید: زندان‌های اسرائیل به‌عنوان شبکه‌ای از اردوگاه‌های شکنجه» منتشر کرده است که در آن شواهدی از «رفتار غیرانسانی» با فلسطینی‌ها در زندان‌های اسرائیل مطرح شده اند. گرچه این گزارش به بازه زمانی هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون محدود می‌شود، بتسلم تأکید می‌کند که آن‌چه این سازمان «پروژه حبس» اسرائيل می‌خواند نه در هفتم اکتبر آغاز شده و نه با انتصاب ایتامار بن گویر به عنوان وزیر امنیت ملی. بتسلم خاطر نشان می‌کند که «بدون بررسی نقش کلیدی این پروژه در سرکوب اجتماعی و سیاسی جامعه فلسطینی‌ها در طول سالیان [دراز]، نمی‌توان وضعیت کنونی هر چقدر هولناک [زندان‌ها] را درک کرد».

بتسلم، «مرکز اسرائیلی اطلاعات برای حقوق بشر در اراضی اشغالی» که پیشتر اسرائیل را «آپارتاید» خوانده در گزارش خود آورده است:

سیستم زندان یکی از چندین ابزار کنترل و سرکوب رژیم آپارتاید اسرائیل برای حفظ برتری یهودیان بین رود اردن و دریای مدیترانه است. ده‌ها سال است که اسرائیل از زندانی‌کردن صدها هزار فلسطینی از همه اقشار برای تضعیف و گشودن بافت اجتماعی و سیاسی که جمعیت فلسطین را به هم پیوند می‌دهد، استفاده کرده است. بر اساس برآوردهای مختلف، از سال ۱۹۶۷، اسرائیل بیش از ۸۰۰ هزار مرد و زن فلسطینی را ازکرانه باختری، از جمله شرق اورشلیم (بیت‌المقدس) و نوار غزه زندانی کرده است که حدود ۲۰ درصد از کل جمعیت و حدود ۴۰ درصد از کل جمعیت مردان فلسطینی را تشکیل می دهد.

انسان‌زدایی از فلسطینی‌ها

این گزارش با اشاره به گستردگی «پروژه» اسرائیل برای زندانی‌کردن فلسطینی‌ها و ریشه‌های آن در انسان‌زدایی از فلسطینی‌ها، اضافه می‌کند:

گستردگی این پروژه حبس به این معنی است که به ندرت یک خانواده فلسطینی وجود دارد که عضوی از آن پایش به زندان‌های اسرائیل باز نشده باشد. این پروژه با یک منطق سرکوبگرانه‌ در مناطق مختلف آپارتاید اسرائیل دیده می‌شود. در اینجا نیز از فلسطینی‌ها کاملاً انسان‌زدایی شده‌ و با آن‌ها به‌عنوان توده‌ای همگن و بی‌چهره رفتار می‌شود که از هرگونه هویت فردی محروم هستند. همه آن‌ها «حیوانات انسانی (انسان‌نما)» و «تروریست» تلقی می شوند و صرفاً به این دلیل پشت میله‌های زندان هستند؛ خواه بازداشت آنها موجه باشد یا خودسرانه، قانونی یا غیرقانونی. این گونه است که سوء استفاده و تحقیر آن‌ها و تضییع حقوقشان جایز می‌شود.

یک سازمان حقوق بشری در اسرائيل، نظام حاکمیتی اسرائیل را «آپارتاید» خواند

بتسلم حبس سیستماتیک فلسطینی‌ها را «از وحشیانه‌ترین و افراطی‌ترین مظاهر نظام کنترل اسرائیل بر فلسطینی‌ها» خوانده و نظام زندان‌های اسرائيل را دارای کارکردی سیاسی دانسته که در چهارچوب انسان‌زدایی از فلسطینی‌ها در گفتمان اسرائیل و به واسطه یک دولت به‌شدت راست‌گرا، یک سیستم قضایی ضعیف که احساسات عمومی را برانگیخته و وزیری که به این زندان‌ها افتخار می‌کند، عمل می‌کند.

بتسلم بر پایه شهادت ۵۵ زندانی فلسطینی شرحی از چگونگی تبدیل زندان‌های اسرائیل به شبکه‌ای از شکنجه‌گاه‌ها ارائه کرده است.

این مرکز در گزارش خود تأکید می‌کند که «با توجه به شدت اعمال، میزان نقض مقررات حقوق بین‌الملل و این واقعیت که این نقض‌ها روزانه و در طول زمان متوجه کل جمعیت اسرای فلسطینی می‌شود، تنها نتیجه ممکن این است که در اجرای این موارد اسرائیل مرتکب شکنجه می‌شود که جنایت جنگی و حتی جنایت علیه بشریت است». این سازمان از همه ملت‌ها نهادها و ارگان‌های بین‌المللی از جمله دیوان بین‌المللی دادگستری خواسته «تا هر چه در توان دارند برای پایان‌دادن فوری به ظلم و ستم علیه فلسطینی‌ها در سیستم زندان‌های اسرائیل انجام دهند» و رژیم اسرائیل را به‌عنوان یک رژیم آپارتاید «که باید خاتمه پیدا کند» به‌رسمیت بشناسند.

پس از حمله هفتم اکتبر چه شد؟

وقتی از اتوبوس پیاده شدیم، سربازی به ما گفت: به جهنم خوش آمدید.

بخشی از شهادت فواد حسن، ۴۵ ساله، پدر پنج فرزند و ساکن قصره در نابلس که در زندان مجدو در حبس است.

گزارش سازمان اسرائیلی بتسلم شهادت ۳۰ نفر از ساکنان کرانه باختری، ۲۱ نفر از غزه و چهار فلسطینی شهروند اسرائیل را مطرح کرده که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ یعنی تاریخ حمله حماس به اسرائیل و متعاقباً شروع جنگ همه‌جانبه اسرائیل علیه غزه که همچنان ادامه دارد، به‌عنوان زندانی یا اسیر در بازداشتگاه‌های اسرائیل به‌سر برده اند. اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها بدون محاکمه در بازداشت بوده‌ اند.

بتسلم تأکید می‌کند که «حمله شنیع حماس به اسرائیل و هدف‌قراردادن گسترده غیرنظامیان» به شدت جامعه اسرائیل را تحت تأثیر قرار داده و ترس عمیق و غریزه انتقام را در بین بسیاری برانگیخته است و بر همین مبنا دولت اسرائیل با استفاده از مکانیسم‌های ظالمانه‌ای که دولت در اختیار دارد و «اعمال ایدئولوژی نژادپرستانه» خود دست به تشدید فشار برای اجرای سیاست‌های جدید در همه زندان‌ها زده است.

در این گزارش آمده است:

شهادت‌ها به وضوح [وجود] یک سیاست نظام‌مند و نهادینه‌شده متمرکز بر آزار و شکنجه مداوم تمام اسرای فلسطینی در اسراییل را نشان می‌دهد: اعمال مکرر خشونت شدید و خودسرانه، تجاوز جنسی، تحقیر و توهین، گرسنگی دادن عامدانه، شرایط غیربهداشتی اجباری، محرومیت از خواب، ممنوعیت و اقدام‌های تنبیهی برای عبادت مذهبی، مصادره کلیه اموال عمومی و شخصی، و جلوگیری از دسترسی به درمان پزشکی کافی؛ توصیف‌ این اقدام‌ها بارها و بارها در شهادت‌ها با جزئیات تکان‌دهنده و با شباهت‌های هولناک ظاهر می‌شوند.

این گزارش با اشاره به این‌که زندان علاوه بر شکنجه‌گاه، برای برخی از زندانیان فلسطینی به قتل‌گاه تبدیل شده، می‌افزاید:

یک شاخص واضح از شدت وخامت وضعیت و انحطاط اخلاقی نظام زندان‌های اسرائیل را می‌توان در تعداد اسیران فلسطینی که در زندان‌های اسرائیل جان باختند مشاهده کرد که به حدود ۶۰ نفر می‌رسد. […] از جمله ثائر ابوعصب، ۳۸ ساله اهل قلقیلیه که در زندان نقب (کتزیوت) محبوس بود و جسدش ۱۸ نوامبر ۲۰۲۳ در سلولش پیدا شد در حالی‌که روی بدن او علائم شدید خشونت قابل مشاهده بود. یک مرد زندانی دیابتی اهل بیت سیره که متکی به درمان‌ با انسولین بود هم در ۲۴ اکتبر ۲۰۲۳، دو روز پس از دستگیری در سلولش مُرده پیدا شد. شهادت‌ها نشان می‌دهد که او از درمان مناسب پزشکی محروم شده است. محمد الصبار، جوان ۲۰ ساله اهل شهر الظهریه که به بیماری روده مبتلا بود و نیاز به رژیم غذایی خاصی داشت هم در ۸ فوریه در زندان عفر درگذشت؛ بر اساس شهادت‌ها به دلیل عدم تغذیه مناسب، مراقبت‌های پزشکی ضعیف و بی‌اعتنایی بی‌شرمانه به وضعیت او.

جهنم زندان

اسرائیل طی سال‌ها صدها هزار فلسطینی را در زندان‌های خود محبوس کرده است، زندان‌هایی که همیشه بیش از هر چیز ابزاری برای سرکوب و کنترل مردم فلسطین بوده‌اند. فلسطینی‌هایی که از پیش از هفتم اکتبر در زندان بوده‌اند به بتسلم گفته‌اند که از این تاریخ فشار و خشونت بیشتری را از طرف مقام‌های زندان تجربه کرده‌ اند. در اوایل ژوئیه ۲۰۲۴ تعداد فلسطینی‌هایی که در زندان و بازداشتگاه‌های اسرائیل بودند ۹۶۲۳ نفر اعلام شد که تقریبا دو برابر شمار زندانی‌ها و بازداشتی‌های فلسطینی پیش از هفتم اکتبر است. از این تعداد ۴۷۸۱ نفر بدون محاکمه، بدون این‌که اتهامی علیه‌شان طرح شده باشد و بدون دسترسی به حق دفاع از خود در زندان هستند، روندی که اسرائیل آن‌را «بازداشت اداری» (administrative detention) می‌خواند. اسرائيل فلسطینی‌هایی را که طی این طبقه‌بندی بازداشت می‌شوند به همراه اسیران و زندانی‌هایی که حکم گرفته‌اند، «زندانی‌های امنیتی» می‌خواند.

گزارش بتسلم تشریح می‌کند که برخی از آنها صرفاً به دلیل ابراز همدردی با رنج فلسطینیان به زندان افتادند. برخی دیگر در جریان فعالیت نظامی در نوار غزه تنها به این دلیل بازداشت شدند که تحت تعریف مبهم «مردان در سن جنگ» قرار گرفتند. برخی به‌دلیل ظن به آن‌ها مبنی بر اینکه عاملان یا حامیان گروه‌های مسلح فلسطینی هستند، زندانی شدند. طبق این گزارش زندانیان طیف گسترده‌ای از مردم از مناطق مختلف را تشکیل می‌دهند که عقاید سیاسی متفاوتی دارند و تنها وجه اشتراک آنها فلسطینی بودن است. آن‌ها طی یک فرآیند شتابزده به ده‌ها زندان اسرائیلی، اعم از نظامی و غیرنظامی افتاده و به درد و رنج شدید و بی‌امان در این زندان‌ها که عملاً به‌مثابه شکنجه‌گاه عمل می‌کند، محکوم شده‌اند. گزارش مذکور تأکید می‌کند آزاری که به طور مداوم در شهادت شاهدان توصیف شده، چنان سیستماتیک است که جایی برای شک در سیاست سازمان‌یافته و اعلام‌شده مقام‌های زندان اسرائیل باقی نمی‌گذارد: «این سیاست تحت هدایت ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی که دفتر او بر سرویس زندان اسرائیل (IPS) نظارت دارد، با حمایت کامل دولت اسرائیل و شخص بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اجرا می شود که با اعلام مقررات اضطراری از قدرت خود برای اعمال خشونت و زیرپاگذاشتن اصول اولیه اخلاق انسانی سوءاستفاده کردند.»

بخشی از شهادت شاهدان

در ادامه بخشی از شهادت شاهدان در خلاصه گزارش بتسلم به‌صورت گزیده ترجمه شده است.

❗️هشدار: در این بخش از گزارش، شهادت‌هایی با شرح شکنجه و آزار جنسی‌ خواهید خواند.

تراکم بیش از حد جمعیت و ازدحام در سلول‌ها

پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، […] اداره زندان بطور دسته جمعی ما را تنبیه کرد. اولین چیز افزایش تعداد زندانیان در هر سلول از شش نفر به ۱۴ نفر بود. این به معنای کاهش حریم خصوصی و انتظار طولانی‌تر برای استفاده از توالت در سلول بود. علاوه بر این، زندانیان جدیدی که به سلول می‌آمدند باید روی زمین می‌خوابیدند، زیرا تنها سه تخت دوطبقه وجود داشت.

به شهادت س.ب.از ساکنان بیت المقدس شرقی

قطع دسترسی به نور خورشید و کمبود هوا برای تنفس

برخی از زندانیان کل طول روز در سلول‌ها محبوس می‌شدند. برخی دیگر گفته‌اند هر چند روز یک بار برای دوش گرفتن به مدت یک ساعت اجازه بیرون رفتن داشتند. برخی در دوران زندانشان هرگز نور روز را ندیده‌ اند.

برخلاف قبل[از هفتم اکتبر] از بیرون رفتن به حیاط منع شدیم. به مدت ۱۹۱ روز من خورشید را ندیدم.

از شهادت ثائر هلهله، ۴۵ ساله، پدر چهار فرزند و ساکن خرس در الخلیل که در زندان‌های عفر و نفحا محبوس بوده است.

یورش به سلول‌ها، اعمال خشونت، تحقیر زندانیان

روزی سه بار شمارش می‌شدیم. این کار به شکلی تحقیرآمیز و با فریاد نگهبانان انجام شد. واحد به‌شدت مسلح به گاز و باتوم وارد می شد. […] همچنین سیاست تنبیه دسته جمعی و جستجوی تصادفی سلول‌ها حدود یک بار در هفته وجود داشت. ما را مجبور می‌کردند لباس‌هایمان را در بیاوریم و بعد بازرسی‌مان می‌کردند، ما را از سلول‌ها به داخل راهرو بیرون می‌کشیدند و اتاق را کامل بازرسی می‌کردند. ممکن است یک ساعت یا حتی چند ساعت طول بکشد و شامل داد و فریاد، حمله و ضرب و شتم با باتوم می‌شد.

از شهادت محمد سر، ۳۴ ساله، پدر دو فرزند و ساکن نیلین در منطقه رام الله، در بازداشتگاه اتزیون و در زندان‌های عفر و نفحا

ممانعت از دسترسی به دادگاه‌ها، مؤسسات امدادی و مشاور حقوقی

ما را یکی یکی به اتاقی بردند که در آنجا از طریق زوم در جلسات استماع خود شرکت کردیم. در راه، اعضای IRF مشت محکمی به سینه ام زدند. یک نگهبان عرب‌زبان در اتاق بود و به تمام صحبت‌های من، قاضی و وکیل گوش داد. او تهدید کرد که اگر به قاضی شکایت کنم، تقاصش را پس می‌دهم. وکیل قبل از جلسه به من گفت که قاضی‌ها از قبل از هر آنچه در زندان می‌گذرد اطلاع دارند، بنابراین صحبت در مورد آن فایده‌ای ندارد. با این‌حال در جلسه از من پرسیدند: «آیا در زندان در معرض خشونت قرار گرفته‌ای؟» جرئت جواب دادن نداشتم، چون می‌ترسیدم نگهبانان تلافی کنند و وحشیانه‌تر مرا کتک بزنند. […] هر بار که مرا به اتاقی می بردند که در آن جلسات دادگاه‌مان در زوم شرکت می کردیم، همان مسیر شکنجه، ضرب و شتم و تحقیر را تحمل می‌کردم. همه زندانیان در زندان از آن عبور کردند.

از شهادت فراس حسن، ۵۰ ساله، پدر چهار فرزند و ساکن هندازا در ناحیه بیت لحم، در زندان نقب (کتزیوت)

IRF، «نیروی واکنش اولیه سرویس زندان‌های اسرائیل» است که به زبان عبری به نام کتر (Keter) شناخته می‌شود. دو شاهد از آن به‌عنوان «جوخه مرگ یاد کرده‌اند. بتسلم بر اساس مجموعه شهادت‌ها گفته است که این نیرو از هفتم اکتبر به شدت در شکنجه و آزار جسمی، جنسی و روانی زندانیان فلسطینی شرکت داشته است. به گفته شاهدان، ماموران آن ماسک و یونیفرم سیاه بدون برچسب شناسایی می‌پوشند و به باتوم و اسلحه گرم مسلح اند و اغلب با سگ همراه هستند.

اکثر شاهدانی که برای این گزارش مصاحبه شده‌ اند، در تمام مدت حبس خود حتی یک بار وکلای خود را ندیده‌ اند. آن‌ها همچنین از ملاقات با نمایندگان کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، سازمان‌های کمک‌رسان و حقوق بشری، دفتر مدافع عمومی یا سایر نهادهای نظارتی رسمی منع شده اند.

مصادره اموال شخصی

یکی از اولین اقدام‌های مقام‌های زندان به محض شروع جنگ، مصادره تمام اموال مشترک و شخصی بود که زندانیان فلسطینی در سلول‌های خود نگهداری می‌کردند.

ما هیچ لباسی جز لباسی که به تن داشتیم، نداشتیم، بنابراین نمی‌توانستیم آن‌ها را عوض کنیم یا درست بشوییم. ما همیشه یک لباس می‌پوشیدیم. هر روز تفتیش می‌کردند و اگر لباس دیگری پیدا می‌کردند آن را ضبط می‌کردند. آن‌ها همچنین شبانه به طور تصادفی جست و جو می‌کردند و هر چیزی را که پیدا می‌کردند، می‌بردند. یک زندانی ۵۱ روز با همان لباس ماند.

از شهادت سامی خلیلی، ۴۱ ساله، ساکن نابلس که از سال ۲۰۰۳ در حال گذراندن دوران محکومیت خود در زندان بود و در زندان نقب (کتزیوت) نگهداری می‌شد.

خشونت فیزیکی و ارعاب

استفاده از اسپری فلفل، نارنجک‌های بی‌حس‌کننده، چوب، قمه‌های چوبی و باتوم‌های فلزی، قنداق تفنگ و لوله‌های تفنگ، حمله با سگ‌، ضرب و شتم؛ این‌ها تنها برخی از روش‌های مورد استفاده برای شکنجه و آزار زندانیان فلسطینی‌ست که بتسلم برشمرده است. طبق شهادت زندانیان، ماموران اسرائیلی از این روش‌ها به صورت روزانه علیه آن‌ها استفاده می‌کنند که اغلب منجر به جراحات شدید، از دست‌دادن هوشیاری، شکستگی استخوان‌ها و در موارد شدید حتی مرگ شده است.

به دیواری تکیه دادم. دنده‌هایم شکسته بود و از ناحیه کتف راست، شست راستم و انگشت دست چپم زخمی شده بودم. تا نیم ساعت نمی توانستم حرکت کنم یا نفس بکشم. همه اطرافیانم از شدت درد فریاد می زدند و برخی از زندانیان نیز گریه می‌کردند. بیشترشان خونریزی داشتند. این کابوسی فراتر از کلمات بود.

از شهادت اشرف المحتسب، ۵۳ ساله، پدر پنج فرزند و ساکن منطقه الخلیل، در بازداشتگاه اتزیون و زندان‌های عفر و نقب (کتزیوت)

محرومیت از خواب

کم‌خوابی بخشی جدایی ناپذیر از آزارهای روزانه زندانیان است. در برخی موارد، روشنایی سلول‌ها در طول شب روشن است. در برخی دیگر، نگهبانان برای جلوگیری از خوابیدن زندانیان، موسیقی بلند یا صداهای ناخوشایند پخش می‌کنند.

فردای آن روز دو نگهبان آمدند و مرا به سلولی به مساحت یک و نیم متر مربع و بدون سرویس بهداشتی بردند. بیش از سه ماه تنها در آن سلول بودم. […] چراغ ۲۴ ساعت روشن بود و زمان را از دست دادم. نمی‌دانستم ساعت چند است و چه روزی است. کسی را نداشتم که با او صحبت کنم. تقریباً در آنجا دیوانه شدم.

از شهادت میم آ، از منطقه هبرون

خشونت جنسی

شواهد مختلف نشان می‌دهد سربازان یا نگهبانان زندان علیه زندانیان فلسطینی به‌صورت مکرر از خشونت جنسی با درجات مختلف شدت استفاده کرده‌ اند. شاهدان ضرباتی را به اندام تناسلی و سایر اعضای بدن زندانیان برهنه توصیف کردند. از جمله استفاده از ابزار فلزی و باتوم برای ایجاد درد در ناحیه تناسلی، عکاسی از زندانیان برهنه، گرفتن اندام تناسلی برهنه، تفتیش بدنی به‌قصد تحقیر و خوار کردن. شهادت‌ها همچنین به مواردی از خشونت و تجاوز جنسی گروهی که از سوی گروهی از نگهبانان یا سربازان زندان انجام شده است اشاره می‌کند.

ما را به اتاقی بردند که لباس، کفش، انگشتر و ساعت زیادی در آن پراکنده افتاده بود. ما را برهنه کردند و حتی مجبور شدیم لباس زیرمان را در بیاوریم. ما را با فلزیاب دستی جستجو کردند. ما را مجبور کردند که پاهایمان را باز کنیم و بعد نیمه خمیده بنشینیم. سپس با ردیاب شروع کردند به ضربه زدن به اندام ما. مکرر به ما ضربه می‌زدند. سپس به ما دستور دادند که به پرچم اسرائیل که روی دیوار آویزان شده بود سلام کنیم.

از شهادت سامی خلیلی، ۴۱ ساله، اهل نابلس، که از سال ۲۰۰۳ دوران محکومیت خود را در زندان می گذراند و در زندان نقب (کتزیوت) به سر می‌برد.

بخش دیگری از شهادت‌ها که به طور مفصل در این گزارش نقل شده است، تلاش برای تجاوز جنسی مقعدی به یک زندانی فلسطینی با یک جسم خارجی‌ست که توسط چندین نگهبان زندان انجام شده. در شهادت‌های دیگر نیز به موارد مشابه اشاره شده است.

از دیگر موارد نقض حقوق زندانیان که در این گزارش به آن اشاره شده است خشونت شدید در حین نقل و انتقال، منع حق رسیدگی پزشکی و درمان، گرسنگی دادن عامدانه به زندانیان و قطع آب بر روی آن‌ها و قطع دسترسی به بهداشت است.

علاوه بر بتسلم، روزنامه گاردین هم در گزارشی مفصل یافته‌های خود را از مصاحبه با شاهدان فلسطینی و روایت آن‌ها از حبس در زندان‌های اسرائیل منتشر کرده است.

ارتش اسرائیل پیشتر چند سرباز را به اتهام تجاوز گروهی جنسی به یک زندانی فلسطینی بازجویی کرد اما آن‌ها بلافاصله آزاد شدند.