بحران مشروعیت نظام و حرکت رئیس مجلس برای تصدی قوه مجریه با تغییر قانون اساسی؟ معاون پارلمانی رئیس جمهوری اسلامی گفته است تغییر نظام ریاستی به پارلمانی در ایران، میزان مشارکت و دخالت مردم در تعیین سرنوشت سیاسی‌شان را کاهش می‌دهد.
در روزهای اخیر بحث درباره تغییر ساختار نظام خبرساز شده است. ۱۰ مهر خبرگزاری خانه ملت گفته‌های چند تن از نمایندگان مجلس را منتشر کرده بود با این مضمون که نظام ریاستی کنونی ناکارآمد است و باید به یک نظام پارلمانی تبدیل شود.
در مقابل گروهی دیگر از نمایندگان مجلس خواهان افزایش دوره ریاست جمهوری از ۴ سال به ۷ سال شده بودند.
حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رئیس جمهوری اسلامی چهارشنبه ۱۹ مهر در حاشیه برگزاری جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران گفته است:
«در کشور ما مدل پارلمانی حاکم نیست، چرا که رئیس‌جمهور با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود و اگر قرار باشد شکل حقوقی دولت تغییر پیدا کند، باید در قانون اساسی تغییر ایجاد شود که ما معتقدیم در شرایط فعلی چون رئیس‌جمهور با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود، دموکراسی و تضمین رأی مردم و دخالت مردم در سرنوشت سیاسی کشورشان بیشتر تضمین شده است.»
نخستین بار علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در سال ۱۳۹۰ در سخنانی در کرمانشاه بحث تغییر ساختار نظام را پیش کشید. او گفته بود: «در شرايط فعلی، نظام سياسی کشور، رياستی است و رييس‌جمهور با انتخاب مستقيم مردم برگزيده می‌شود که شيوه خوب و موثری است، اما اگر روزی در آينده احتمالاً دور، احساس شود که نظام پارلمانی برای انتخاب مسئولان قوه مجريه بهتر است، هيچ اشکالی در تغيير سازوکار فعلی وجود ندارد.»
علی لاریجانی در همان زمان گفته بود اگر رئیس جمهور توسط مجلس انتخاب شود، پارلمان راحت‌‌تر می‌تواند با او همکاری کند.
گروهی از نمایندگان اصلاح‌طلب و اصول‌گرای مجلس شورای اسلامی که خواهان تغییر نظام ریاستی‌اند، استدلال ۶ سال قبل علی لاریجانی را تکرار می‌کنند. جلیل رحیمی جهان‌آبادی، نماینده اصلاح‌طلب مجلس شورای اسلامی به خبرگزاری خانه ملت گفته بود در بسیاری از مواقع مجلس و دولت در دست دو جناح مختلف است و این موضوع به تنش‌های سیاسی در ایران دامن می‌زند. عزت الله یوسفیان ملا، نماینده اصول‌گرای مجلس شورای اسلامی هم گفته بود: «مسئله نظارت مجلس با قوانین و مقررات فعلی به معنای درگیر شدن با دولت است و بسیاری تعامل را در این می‌دانند که سوال و استیضاح مطرح نشود.»
برخی رسانه‌های داخلی این شایعه را مطرح کرده بودند که علی لاریجانی مایل است بعد از تغییر نظام پارلمانی به عنوان نخست‌وزیر ایران زمام امور را در دست بگیرد. نام رئیس مجلس شورای اسلامی در دوره پیشین انتخابات ریاست جمهوری ایران به عنوان یکی از نامزدهای احتمالی مطرح بود. او در انتخابات اخیر ریاست جمهوری از هیچیک از نامزدها حمایت نکرد.
ساختار نظام در سه تصویر:
[tabby title=”مشروعیت رهبر”]
بیاییم بر ساختار نظام دقت کنیم. در زیر طرحی از نهادهای جلوی صحنه آن طبق روایت مطلوب ولایی می‌بینید. طبق این روایت، رهبر، با ادعای گزینش توسط آسمان، می‌تواند مشروعیت خود را برتر از مشروعیت رئیس جمهوری بداند.
[tabby title=”رهبر فرودست‌تر از رئیس جمهور”]
طرح زیر توزیع مشروعیت انتخاباتی را توضیح می‌دهد. رهبر فرودست‌تر از رئیس جمهوری است.
[tabby title=”حذف رئیس جمهور”]
طرح زیر در دستور کار قرار گرفته است: رئیس جمهور حذف می‌شود. می‌ماند دو نهاد به اصطلاح منتخب. مجلس خبرگان که تهدیدی محسوب نمی‌شود و در خدمت ولایت است. از طرف دیگر، مجلس شورا یک جمع است و اگر کسی سرکشی کند، حداکثر می‌تواند خود را متکی به آرای انتخاب کنندگان در یک منطقه معین بداند. خفه کردن کار یک نماینده سرکش کار سختی نیست، اما خفه کردن کسی که آرای کشوری دارد، به شدت بحران‌زا است.
طرح ها از مقاله: بحران مشروعیت – چرا می‌خواهند ساختار نظام را “پارلمانی” کنند؟
[tabbyending]
بیشتر بخوانید: