کاخ سفید اعلام کرد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا به زودی استراتژی‌ واکنش به آنچه را «بدرفتاری‌های» ایران خوانده شده، اعلام خواهد کرد. در تدوین استراتژی آمریکا علاوه بر توافق هسته‌ای، برنامه موشکی، حمایت از «تروریسم» و حملات سایبری نیز از موضوعات مورد توجه خواهد بود. رئیس‌جمهوری آمریکا دیروز پس از دیدار با رهبران ارشد نظامی گفت که اکنون وضعیت شبیه «آرامش قبل طوفان» است. او با همتای فرانسوی خود بر سر برنامه هسته‌ای ایران نیز به صورت تلفنی گفت‌و‌گو کرد. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران اما در دو گفت‌و‌گو با شبکه خبری الجزیره و هفته‌نامه نیوزویک از واکنش‌های احتمالی ایران به تصمیم آمریکا سخن گفت.

دونالد ترامپ - امانوئل مکرون
دونالد ترامپ و امانوئل مکرون تلفنی درباره راه‌های «عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای» گفت‌و‌گو کردند

سارا هاکبی سندرز، سخنگوی کاخ سفید جمعه ششم سپتامبر / ۱۴ مهر از اعلام قریب‌الوقوع استراتژی آمریکا در برخورد با ایران خبر داد و گفت که «رئیس‌جمهوری فقط به یک بخش از این ماجرا نگاه نمی‌کند. او در حال بررسی همه بدرفتاری‌های ایران است.»

«برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام)، حاصل مذاکرات هسته‌ای ایران با قدرت‌های ۱+۵، پس از رسیدن دونالد ترامپ به کاخ سفید در معرض خطر قرار گرفته است. رئیس‌جمهوری آمریکا از دوران مبارزات انتخاباتی مخالفت خود را با برجام اعلام کرد و وعده داد که فشارها بر ایران را افزایش دهد. ترامپ در پی اعلام عدم تبعیت ایران از برجام در ماه اکتبر است. اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیروی ایران از این توافق را تأیید کرده است.

با این حال ترامپ وعده داده که به دیگر اقدامات به گفته او «بی‌ثبات‌کننده» ایران نیز واکنش نشان دهد: توسعه برنامه موشک‌های بالستیک، حمایت از «تروریسم»، حمایت از بشار اسد (رئیس‌جمهوری سوریه در دمشق)، حملات سایبری علیه آمریکا و برخوردهای گاه‌و‌بیگاه سپاه پاسداران و نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس.

وب‌سایت خبری «پولیتیکو» نیز گفته که برخورد با گروه «حزب‌الله لبنان»، گروه شیعی تحت حمایت ایران یکی از بخش‌های استراتژی آمریکا علیه ایران خواهد بود. رویترز نیز از احتمال گنجاندن تحریم‌های شدیدتر علیه سپاه پاسداران ایران در این استراتژی سخن گفته.

به گفته سارا سندرز، ترامپ «در پی استراتژی فراگیری است که به همه این مسئله‌ها پاسخ دهد و در روزهای آینده پاسخ آمریکا به همه آنها را» اعلام عمومی خواهد کرد.

به گزارش خبرگزاری «رویترز»، دولت آمریکا روز ۱۲ اکتبر را برای سخنرانی رئیس‌جمهوری درباره استراتژی ایران تعیین کرده اما هنوز این تصمیم نهایی نشده است.

«آرامش قبل طوفان»

رئیس‌جمهوری آمریکا در جلسه‌ای که جمعه با فرماندهان ارشد نظامی درباره ایران و کره شمالی برگزار کرد، به «بدرفتاری‌های ایران» اشاره کرد و گفت که «نباید بگذاریم ایران به سلاح اتمی دست یابد یا دسترسی داشته باشد.» تهران همواره اعلام کرده که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز بوده است و هرگز به دنبال سلاح هسته‌ای نخواهد رفت.

ترامپ می‌گوید وضع شبیه «آرامش قبل طوفان» است

ترامپ پس از دیدار با فرماندهان ارشد نظامی این کشور و پیش از مراسم شام، در حال گرفتن عکس با مهمان‌های خود و همسران آنها بود که به خبرنگاران گفت: «آیا می‌دانید این نشانگر چیست؟ آرامش قبل از طوفان».

او به سوال‌های خبرنگاران درباره منظور خود از این جمله پاسخ نداد. با این حال رسانه‌های متعددی این سخنان را احتمالاً نشانه‌ای از شیوه برخورد آمریکا با ایران و اعلام قریب‌الوقوع عدم تبعیت تهران از توافق‌ هسته‌ای تعبیر کرده‌اند.

چندی بعد نیز سخنگوی کاخ سفید این جمله را به سیاست‌های آمریکا در قبال کره شمالی و ایران مرتبط دانست، اما توضیح دقیق‌تری نداد.

ادامه کشمکش‌ها بر سر برجام

سارا هاکبی سندرز در سخنان خود ایران را به پیگیری یک «برنامه هسته‌ای مخفیانه» متهم کرد؛ اتهامی که بیش از یک دهه پیش باعث به‌وجودآمدن بحران برنامه هسته‌ای ایران شد.

پیش از او دونالد ترامپ و برخی دیگر از مقام‌های آمریکایی نیز چنین اتهامی را تلویحاً مطرح کرده بودند.

دولت ترامپ اما تا کنون هیچ مدرکی در این باره ارائه نداده است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز تا کنون در گزارش‌های متعدد خود پس از برجام پایبندی تهران به تعهدات خود را تأیید کرده است.

همزمان با این گزارش‌ها محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران با شبکه خبری «الجزیره» و هفته‌نامه آمریکایی «نیوزویک» گفت‌و‌گو کرد. ظریف هفته گذشته گفته بود که به باور او ترامپ پایبندی ایران از برجام را تأیید نخواهد کرد.

ظریف با دفاع از برجام گفت که دولتمردان آمریکایی دچار ذهنیت نادرستی درباره اثرگذاری تحریم‌ هستند و تأکید کرد که  استراتژی وضع تحریم‌ تا کنون در هیچ جایی به اهداف مورد نظر دست نیافته است.

ظریف بار دیگر احتمال مذاکره مجدد بر سر برجام را رد کرد و گفت «در صورت نقض برجام از سوی ایالات متحده، ایران گام‌هایی متناسب با قوانین بین‌المللی برخواهد داشت، اگرچه هرگز به دنبال سلاح اتمی نخواهد رفت.»

ظریف در پاسخ به این پرسش نیوزویک که این گام‌ها چه خواهند بود، گفت: «دوست دارم همه مشغول حدس‌زدن بمانند». هر چند وزیر خارجه ایران تصمیم نهایی تهران را وابسته به نوع واکنش اتحادیه اروپا دانست.

محمد جواد ظریف قرار است چهارشنبه ۱۹ مهرماه برای ارائه گزارش درباره همه‌پرسی استقلال کردستان عراق و توافق هسته‌ای ایران به مجلس برود.

اتحادیه اروپا از توافق هسته‌ای دفاع کرده و پایبندی ایران به آن را تأیید کرده است، اگرچه آلمان، فرانسه و بریتانیا، سه کشور عضو گروه ۱+۵ در نقد برنامه موشکی تهران کنار آمریکا ایستاده اند.

ماه گذشته فرانسه از احتمال مذاکره برای گنجاندن بندهای موشکی در برجام خبر داده بود. جمعه نیز امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه با دونالد ترامپ به صورت تلفنی گفت‌و‌گو کرد. کاخ سفید این گفت‌و‌گو را برای بررسی راه‌کارهایی جهت عدم دستیابی ایران به سلاح اتمی توصیف کرد.

خبرگزاری «رویترز» نیز دیروز از تمایل ایران برای مذاکره بر سر برنامه موشکی از طریق عمان خبر داد اگرچه تهران این ادعا را «قویا» تکذیب کرد.

ظریف نیز در گفتگوهای خود تأکید کرد که برنامه موشکی ایران دفاعی است و بر سر آن مذاکره نخواهد کرد.

اگرچه مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا نیز پیش از بر سر کارآمدن حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در ۱۳۹۲ از طریق عمان و به شکل مخفیانه آغاز شده بود. تهران آن زمان مذاکره با آمریکا را پنهان می‌کرد.

بر اساس قانونی که ۲۰۱۵ در کنگره آمریکا تصویب شد، ترامپ تا ۱۵ اکتبر باید نظر خود را درباره پایبندی ایران به برجام به کنگره ارائه دهد. اگر او از تأیید پایبندی ایران سرباز زند، کنگره ۶۰ روز فرصت خواهد داشت تا درباره وضع دوباره تحریم‌های رفع‌شده به خاطر برجام تصمیم بگیرد.

در همین زمینه