رودخانه‌ای زیر رود آمازون

 

دانشمندان رصدخانه ملی برزیل، این رودخانه را فعلاً به افتخار همکار ژئوفیزیکدان‌شان «والیا حمزه»، «رودخانه حمزه» نامیده‌اند، اما وی خودش در این زمینه می‌گوید: «نامی که به این جریان زیرزمینی داده شده، رسمیتی ندارد.» ردپاهای گرمایی این رود زیر سطحی، حاکی از جریان غربی- شرقی آن (البته به جز در عمق 13 هزار پایی)، همانند رودخانه آمازون است. شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای نشان از این می‌دهند که در ارتفاعات بالاتری مثل ژرفای دوهزار پایی، این رود در عمل جریانی عمودی پیدا می‌کند.

 

حجم آب رود حمزه با یک میلیون گالن بر ثانیه، در برابر رود آمازون- که 35 میلیون گالن بر ثانیه است- به‌شدت رنگ می‌بازد. سرعت جریان آب حمزه هم با مقادیری در حدود 33 تا 330 پا بر سال، به نسبت از رود آمازون با سرعت بالای 20 تا 390 پا بر «ساعت» کمتر است. با این حال طول این رودخانه در مقایسه با درازای 6080 کیلومتری آمازون، تنها 160 کیلومتر کمتر است. به‌علاوه، حمزه با عرض بالغ بر 200 تا 400 کیلومتر، از رود آمازون با عرض یک تا یکصد کیلومتر، فوق‌العاده پهناورتر است، اما شاید آن را نتوان تنها رودخانه در نوع خودش هم به حساب آورد.

 

والیا حمزه در این‌زمینه می‌گوید: «احتمال می‌رود که رودخانه‌های زیرسطحی مشابهی هم در سایر نقاط زمین وجود داشته باشند.» با همه این‌ها، این یافته‌ها نشان دادند که سه «سامانه رودخانه‌ای» در منطقه آمازون به چشم‌ می‌خورد: علاوه بر رودخانه معروف آمازون و انشعابات فراوان آن، «رودخانه‌های اتمسفری» فراوانی هم در آنجا وجود دارد؛ رودخانه‌هایی که میزبان مقادیر عظیمی بخار آب هستند و در هوای این ناحیه جریان دارند؛ و در نهایت سومین نوع رود‌خانه‌ها که همین جریان آب زیرزمینی باشد. کسب اطلاعات از این سامانه‌های آبی، به درک بهتر دانشمندان از مقادیر مجموع آب موجود در حوزه آمازون که مولفه اصلی پژوهش‌های زیست‌شناختی این منطقه هم به شمار می‌رود، کمک می‌کند.

 

هفدهم آگوست سال جاری بود که حمزه به همراه «الیزابت تاوارس پیمنتل»، این کشف را در جریان کنگره بین‌المللی انجمن ژئوفیزیک برزیل در شهر ریودوژانیرو ارائه کردند.

 

طرحی شماتیک از جریان زیرزمینی پیداشده در ژرفای بستر رود آمازون/ طرح از والیا حمزه