از اول ماه سپتامبر، کاناداییها میتوانند سه گزینه را به عنوان جنسیت خود در گذرنامه انتخاب کنند، زن، مرد یا «جنسیت X» که شامل هر هویت جنسیتی به جز زن و مرد میشود.
احمد حسن، وزیر مهاجرت کانادا روز ۲۵ اوت/۴ شهریور گفت که این تغییر برای این است که همه کاناداییها بتوانند با احساس امنیت، هویت جنسیتی خود را بیان کنند.
مسافرانی که گذرنامه کانادایی دارند و هویت جنسیتی آنها تراجنسی، تراجنسیتی و یا میانجنسی است یا که هویت جنسیتی شان با دوگانه زن و یا مرد قابل تعریف نیست، دیگر ناچار نیستند که جنسیت مرد یا زن را انتخاب کنند.
وزیر مهاجرت کانادا در بیانیهای گفت: «با معرفی جنسیت X در اسناد صادرشده توسط دولت، گام مهمی را در راستای پیشبرد برابری برای همه کاناداییها صرف نظر از هویت جنسیتی یا بیان جنسیتی بر میداریم.»
مشخص کردن جنسیت مسافر در اسناد مسافرتی تحت قوانین سازمان بینالمللی هوانوردی (ایکائو) اجباری است. ایکائو اجازه میدهد تا یکی از سه نشان F برای زن، M برای مرد یا X برای هویتهای جنسیتی دیگر، انتخاب شود. اما همه کشورهای عضو ایکائو از گزینه «جنسیت X» استفاده نمیکنند.
اگرچه رسمیت یافتن گذرنامه با هویت «جنسیت X» مورد استقبال کنشگران حقوق تراجنسیتیها در کانادا قرار گرفته است اما افرادی که با این گذرنامهها مسافرت میکنند ممکن است در ورود به برخی کشورها دچار مشکل شوند. به غیر از کشورهایی که هویتهای جنسیتی غیرمنطبق را به رسمیت نمیشناسند، همیشه این خطر هست که مسافران دارای گذرنامه با «جنسیت X» در کشورهایی که قوانین جنسی محافظهکارانه دارند یا رابطه جنسی با همجنس را جرم میدانند، دچار دردسر شوند.
اگر مسافرت به کشوری صورت میگیرد که دارنده گذرنامه را مشمول قوانین همجنسگراهراس یا تراجنسیتیهراس میکند، ریسک سفر با این گذرنامه بالاست. دولت کانادا تصمیم را به عهده خود فرد دارنده گذرنامه سپرده که چه طور جنسیت خود را بیان کند.
سفرهای بینالمللی برای افراد تراجنسی، تراجنسیتی و یا میانجنسی، پر از مشکلات امنیتی و حقوقی است. شناسنامه، گذرنامه و کارت شناسایی افراد تراجنسیتی معمولا با ظاهر و رفتار جنسی/جنسیتی آنها مطابقت ندارد. در مرزها این عدم مطابقت تصویر گذرنامه و جنسیت گذرنامه با تصویر خود فرد و یا جنسیتی که توسط پوشش یا رفتار بیان میکند، جنسیت را تبدیل به یک موضوع امنیتی میکند.
هماهنگی بین آنچه پاسپورت میگوید و آنچه مقابل مامور گذرنامه است، مهم است. افراد تراجنسیتی به خاطر این عدم تطابق ناچار میشوند در مرزها به ماموران مهاجرات و گذرنامه شخصیترین مسائل زندگیشان را توضیح بدهند.
بسیاری گزارش کردهاند که وقتی موضوع جنسیت آنها تبدیل به سوژه پرسش و پاسخ برای مامور مرزی شود، تحقیر جنسی و بازرسی بدنی مراحل بعدی هستند.
گذرنامه با «جنسیت X» حداقل این کمک را به فرد با جنسیت غیرمنطبق میکند که میتواند از مرزها عبور کند و ناچار نباشد زندگی شخصیاش را برای ماموران مهاجرات بازگو کنند.
در حال حاضر استرالیا، دانمارک، آلمان، نیوزیلند، هند، ایرلند و نپال از جمله کشورهایی هستند که جنبههای از جنسیت سوم را در اسناد دولتی به رسمیت پذیرفتهاند. پاکستان هم به زودی به این کشورها میپیوندد. اما هنوز تعداد کسانی که از گذرنامه «جنسیت X» استفاده میکنند کم است و همچنان ممکن است که هنگام عبور از مرزهای بینالمللی، دارندگان این گذرنامهها ناچار به دادن توضیحات اضافه شوند.
به هر حال کار را باید از یک جا آغاز کرد. شاید دارندگان این گذرنامهها خود بهترین سفیران آگاهیرسانی در مورد هویتهای جنسیتیای باشند که به دوگانه زن و یا مرد منطبق نیستند و هنوز در همه مرزها کنجکاوی ماموران مهاجرت را بر میانگیزند.