چند سالی است که بازار نظرسنجی‌ها در میان موسسات پژوهشی داغ شده، چه در داخل چه در خارج از کشور − تلاش برای پیش‌بینی‌امور در عرصه سیاسی پیچیده و ظاهراً پیش‌بینی‌ناپذیر ایران و توضیح رفتار رای دهندگان. این درحالی است که در عرصه بین‌المللی پس از همه‌پرسی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا، اعتبار نهادهای نظرسنجی تا حدی لطمه خورده است. اما در مقابل در ایرانِ سال‌های اخیر سنجش افکار عمومی می‌رود که جای خود را در تحلیل‌ها و تصمیم‌های سیاسی باز کند.
در خارج از کشور، یک نهاد نظرسنجی(ایپو) موفق شده تا رفتار رای دهندگان ایرانی را در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ با دقت قابل توجهی پیش‌بینی کند.
«ایپو»، مؤسسه‌ای خصوصی در واشنگتن است که برای پیمایش‌های اجتماعی، از جمله نظرسنجی، نیاز سنجی، گرایش سنجی و بازار سنجی خدمات مشاوره‌ای ارایه می‌دهد.
پای اصلی این مؤسسه حسین قاضیان است. جامعه‌شناسی که همراه با عباس عبدی در سال ۱۳۸۱ در ارتباط با انتشار یک نظرسنجی مستقل بازداشت شده بود.
در آن زمان حسین قاضیان و عباس عبدی هر دو عضو هیات مدیره مؤسسه پژوهشی «آینده» بودند؛ تنها موسسه نظرسنجی ایران که به نهادهای دولتی وابسته نبود و به همین اعتبار موضوعات ویژه‌ای را هم پوشش می‌داد. استقلالی که در نهایت کار دستشان داد و مدیران موسسه «آینده» به واسطه یک نظرسنجی درباره گرایش مردم به مذاکره با آمریکا بازداشت شدند.
اما جدای از عدم استقلال موسسات نظرسنجی در ایران، این شکل از پیمایش اجتماعی در این کشور با مشکلات دیگری هم روبروست که ضریب خطای نظرسنجی‌ها را افزایش می‌دهد.
از جمله اینکه رفتار سیاسی مردم در جامعه توده‌ای و بدون میانجی‌های حزبی و غیره، به راحتی می‌تواند از موج‌ها و تبلیغات متاثر شود.
به‌علاوه در کشورهایی که آزادی عقیده و بیان در تنگنای فشارهای دولتی قرار دارد، مشخص نیست که نظرات پاسخ دهندگان تا چه حد قابل اعتماد است.
این موضوع یعنی احساس امنیت پاسخ دهندگان و تاثیر آن بر صحت نتایج، در خصوص نظرسنجی‌های موسسه «ایپو» که به شکل «تلفنی» انجام می‌شود نیز قابل بررسی است.
با این حال، پیش‌بینی تقریبا دقیق نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری از یکسو و از سوی دیگر جذابیت موضوعات مورد مطالعه موسسه «ایپو»، موضوعاتی که در داخل ایران اجازه طرح ندارند، سبب شده تا نظرسنجی‌های «ایپو» از توجه ویژه‌ای میان مخاطبان و رسانه‌ها برخوردار شود: از جمله نتایج پژوهش‌های اخیر موسسه «ایپو» که رفتار و نگرش‌های مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۶ را مورد مطالعه قرار داد.
این نظرسنجی‌ها در فاصله ۱۰ تا ۱۵ خرداد ۱۳۹۶ انجام شده و در آن ۱۳۵۶ نفر از ایرانیان ۱۸ سال و مسن‌ترِ ساکن ایران به صورت تلفنی مورد پرسش قرار گرفتند.
در این نظرسنجی‌ها مصاحبه شونده‌ها به صورت تصادفی انتخاب شده‌اند و بنابر ادعای «ایپو» نتایج به دست آمده از این پیمایش را می‌توان با فرض بیشترین واریانس، با اطمینان ۹۵٪ و حاشیه خطای ۲/۶۶± به کل جمعیت تعمیم داد.
در ادامه این مطلب مروری خلاصه خواهیم داشت بر نتایج بررسی‌های «ایپو» بر روی رفتار و نگرش‌های مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۶:
رای ایجابی به روحانی و رای سلبی به رئیسی
- رای‌دهندگان به حسن روحانی (بر خلاف تصور احتمالاً رایج) بیشتر به دلایل ایجابی به او رای داده‌اند تا به دلایل سلبی.
- رای دهندگان به ابراهیم رییسی عمدتاً به دلیل رای ندادن به روحانی به او رای داده‌اند.
- ۳۸ درصد از رای دهندگان به روحانی میگویند به دلایلی چون شایستگی‌های شخصی، سوابق قبلی یا جهت‌گیری‌های سیاسی وی به او رای داده‌اند.
- تنها ۱۵ درصد از رای‌دهندگان به رئیسی میگویند به دلایلی چون شایستگی‌های شخصی، سوابق قبلی یا جهت‌گیری‌های سیاسی به او رای داده‌اند.
- ۱۷ درصد از رای دهندگان به رئیسی میگویند به دلیل این که نمی‌خواسته‌اند به روحانی رای بدهند به رئیسی رای داده‌اند.
- تنها ۵ درصد از رای دهنگان به روحانی میگویند به خاطر رای ندادن به رئیسی به او رای داده‌اند.
- وعده‌‌‌های انتخاباتی درصد بیشتری از مردمی که به رئیسی رای داده‌اند را به خود جلب کرده است (۴۳ درصد) تا کسانی که به روحانی رای داده‌اند (۲۶ درصد).
- ۵۸ درصد از رای‌دهندگان به حسن روحانی و ۴۸ درصد از رای‌دهندگان به ابراهیم رئیسی آنها را در یکی از این قالب‌های سیاسی (اصلاح‌طلب، اصولگرا و یا اعتدال‌گرا) جا می‌دهند.
- تنها حدود نیمی از رای‌دهندگان به روحانی و حدود یک سوم از رای‌دهندگان به رئیسی آنها را مطابق قالب‌بندی‌های سیاسی مرسوم طبقه‌بندی کرده‌اند.
دلایل رای به روحانی
- حدود نیمی (۴۶ درصد) از کسانی که میگویند در انتخابات اردیبهشت ۹۶ به روحانی رای داده‌اند، دلیل رای خود را رضایت از عملکرد او می‌دانند.
- یک پنجم از رای دهندگان به روحانی دلیل رای خود را لزوم دادن فرصتی به رئیس جمهورِ بر سر کار برای به پایان رساندن برنامه‌هایش می‌دانند.
- یک پنجم دیگر نیز بر موفقیت روحانی در امضای برجام، رفع تحریم‌ها و پرهیز از جنگ به عنوان دلایل رای به او انگشت می‌گذارند.
- تنها ۷ درصد از تعبیر «انتخاب بین بد و بدتر» به عنوان دلیل رای به روحانی استفاده میکنند.
دلایل رای به رییسی
- ۲۷ درصد رای دهندگان به رییسی، دلیل این موضوع را عدم وفای روحانی به وعده‌‌هایش و یا عدم موفقیت او در تحقق آن وعده‌‌ها می‌دانند.
- یک پنجم (۲۲ درصد) از رای دهندگان به رییسی دلایلی چون تلاش رئیسی برای زدودن فقر و مبارزه با نابرابری را دلیل رای خود به او می دانند.
- یک پنجم دیگر بر دلایلی چون مبارزه رئیسی با «بی‌بند و باری» و «بی‌حجابی» و مانند آن دست می‌گذارند.
- حدود ۱۲ درصد میگویند به خاطر تغییر اوضاع و ۱۰ درصد میگویند به خاطر پیروی از رهبری به رئیسی رای داده‌اند.
- نزدیک به نیمی از پاسخگویان (۴۷ درصد) میگویند که از مدت‌ها قبل یا در هر حال پیش از شروع مناظره‌ها نامزد مورد نظر خود را انتخاب کرده بودند.
- حدود یک سوم (۳۱ درصد) شرکت‌کنندگان در نظرسنجی میگویند بعد از مناظره‌ها تصمیم گرفته‌اند و کمتر از یک دهم (۷ درصد) نیز گفته‌اند در روز انتخابات به تصمیم قطعی رسیده‌اند.
مرجع رای دهندگان برای انتخاب
- بیش از نیمی از پاسخگویان (۵۶ درصد) در قبال این پرسش که روی نظر چه کسانی حساب باز کرده یا به آنها اعتماد کرده‌اند که به نامزد مشخصی رای بدهند یا در انتخابات شرکت نکنند، میگویند شخصاً به این نتیجه رسیده‌اند.
- ۲۰ درصد مصاحبه شوندگان میگویند افراد خانواده دور و نزدیک بر روی رای آنها به نامزدی مشخص یا عدم شرکت در انتخابات نقش داشته‌اند و تنها ۷ درصد بحث‌ها یا کمپین‌های خود نامزدها را در این زمینه موثر دانسته‌اند.
- ۷۴ درصد از پاسخگویان صدا و سیما را منبع رسانه‌ای‌خود عنوان کرده‌اند. در مقابل، حدود ۶۰ درصد از آنان به انواع متفاوتی از ابزارهای آنلاین یا ماهواره‌ای (شامل تلگرام، اینترنت، اینستاگرام و تلویزیون‌های ماهواره‌ای) اشاره کرده‌اند.
گر چه این موسسه موفق شده نتایج انتخابات 96 را پیش بینی کند اما نتایج نظر سنجی پس از انتخابات که در مطلب بالا با ذکر دقیق اعداد و ارقام آورده شده زیاد هم نزدیک به واقعیت نیست مخصوصا در مورد رأی به روحانی که 46 درصد رضایت از عملکرد وی را دلیل رأی دادن مجدد به او عنوان کرده اند نزدیک به واقعیت بنظر نمیرسد و همینطور ایجابی بودن آرا روحانی را . چرا که چرخش و کردش کوچکی در بی مردم روشن میکند که اکثر آرا روحانی بدلیل جلوگیری از رأی نیاوردن رئیسی بوده و در واقع سلبی است نه ایجابی . چرا که اکر بجای رئیسی کاندیدای مقبول تری قرار داشت قطعا آراء روحانی ریزش میکرد.
قیصر / 24 July 2017
هنوز معنی ایجابی و سلبی تفهمیدند یا خودشان به نفهمی میزنند.
مردم از ترس احمدی نژ/زادیسم عمدتا به حسن روحانی رای دادند (سلبی) ولی رای عمده رئیسی اعتراضی بود، به راحیت اکثریت رای رئیسی اعتراض به اشرافیت و اولگیارشی و فساد دولت حسن روحانی و عدم رسیدگی به محرومین و عدم توزیع ثورت ملی بود. تحقیر و توهینهای مکرر حامیان اشرافی حسن روحانی مانند دادن یارانه گداپرروی است به اکثریت جامعه فقیر ایران برخورد. قبلا 97% مردم خواهان یارانه شدند چون هیچ راهکاری بار یتوزیع ثورت ملی (درامدهای نفت و گاز تا کارخانجات..) نیست. مردم فقیر می بینند بعد دهها سال از عمر این ظنام، دارند تتمه ثروت ملی شان میفروشند به سمرایه دار و خصولتس ها و چیزی نصیبشان نمیشود!
اگر حسن روحاین با قول و برنامه عملی-تضمنی میگفت برنامه توزیع ثروت ملی را دارد مشابه آنچه هشمی 1384 وعده داد (متاسفانه مدعیان اصلاح طلب دیر به حمایت رفنسجانی امدند احمدی نژاد فقرا جلب کرد با شعارهایش! و اما از فرصت تکرار نشدنی 800 میلیارد دلار خوب استفاده نکرد، البته میدانیم بخش بزرگی از این ثروت ملت ایران رفت خرج صدور ایدئولوژی و جنگ نیابتی و بخشی بیشتر هم دزدیند عوامل حکومت- از کارمندان دون پایه تا سران-با وجودی برخی کارهای نسبت خوبی مثل مسکن مهر کرد چرا به درستی نیمی از قیمت ساخت خانه در شهرهای بزرگ بهای زمین است. این حق مسکن مردم را اشرافیت فعلی که ذی نفوذ در دولت حست روحانی است نمیگذارد حل شود، این خانه گران را فقرا نمیتوانند بخرند ولی با توزیع سبد سهام از ثروت ملی به صورت لایه ای سطوح جامعه توانمند میوشد خان ارزان از طبقه متوسط میخرد طبقه متوسط خانه گران را و حتی به نفع اشراف اولیگارشی حاکم ذی نوفذ در نظام است ولی خساست و ضد مردمی بودن و کژاندیشی نیم گذارد کشور از باتلاق رکود خارج شود) برای صد میلیارد دلار، رای اش بسیار بیشتر میشد و رئیسی حتی 5 میلیون رای هم نمی اورد. تندروها واقعا یک اقلیت کمتر زا 5 درصد هستند از نیروهای مسلح تا بازار و کارگر کسی دنبال داشیعه نیست و مردم از مذهبی تا لامذهب بیزار هستند از ایدئولوژی داشیعه و در واقع اکثریت قاطع کمابیش سکولار هستند.
راوی حق / 24 July 2017
گرانی ناشی از “دِگرش بَد در ماهیت و کارکرد پول”، مصنوعی و غیرمنطقی بوده است. عملاً پول‌های امروزی، ماهیت کارکردی‌اش برای سهولت فعالیت اقتصادی از دست داده، و خود عامل ایجاد دشواری برای فعالیت اقتصادی شده است!
هر چند از نگرش برخی، این توضیج واضحات است، اما باز مثالی می‌زنم؛ میدانیم برای اندازه‌گیری طول، واحد سنجه یعنی متر است. در واقع یک متر، یک سَنجۀ تسمه مانند از فلز آلیاژی خاص است، که سازمان هانی اندازه‌ها، آن را در جای امن، تحت شرایط استاندارد و حفاظت شده، نگه‌داری میکند. تمامی ابزارهای متری بر اساس همان متر استاندارد هستند. حال اگر کسی، به‌خواهد سوءاستفاده کند، این مقدار استاندارد را کم یا بیشتر کند، ممکن است حتی منجر به فاجعه ختم شود!
پول هم، در واقع یک واحد سَنجش برای ارزش کالا و خدمات است، حال اگر واحد پول، خودش متغیر و نامعتبر باشد؛ مثلاً دائم، تحت تاثیر عوامل متعدد، از سنجه‌گری‌اش، کم و یا بیشتر شود، دیگر نمیشود ارزش سایر کالا و خدمات را با آن سنجید!
ادامه (لطفا این کامنت منتشر کنید و حتی متن مقاله مستقلا منتشر کنید تا مردم در این برهه حساس بدانند این تغییر نام که هزینه سه میلیادر تومانی دارد عملا هیچ دستاوردی ندارد جز اتلاف بیت المال)
….
azadi bayan / 26 July 2017
سلام؛ به نظرم نتایج این نظر سنجی دور از واقعیت جامعه ایران است؛ من با هر دو طیف ارتباط دارم تا جایی که در ملاقات های حضوری متوجه شدم تعداد قابل ملاحظه ای از کسانی که به روحانی رأی داده اند برای رأی نیاوردن رییسی بوده است کما این که بسیاری از کسانی که به رئیسی رأی داده اند برای رأی نیاوردن روحانی بوده است؛ در واقع چه در سوابق عملی و چه در مناظرات هم کاندیداها چهره های شاخصی به خصوص از حیث اخلاقی نشان نداده اند. باید در نظر داشته باشید که این موسسه با توجه به ترکیبی که دارد ممکن است دچار سوگیری شده باشد.
میثم / 26 July 2017
روزی اپوزیسیون عموما جیره خوار ممالک سرمایه داری سکوت کردند بر حراج اموال ثروت ملی ایرانیان ، واگذاری های بزرگ ثروت ملت به سمرایه دارها معلوالحال و خصولتی ها میشد و ابلاغیه اصل 44 کلاه گشادی بود به اسم خصوصی سازی ثروت ملت ایران از نفت و گاز و پتروشمی و پالایشگاه و انواع معادن و کارخانجات سندش به نام غیر از مردم بخورد!
حالا باز انقلاب دوباره لازم است تا این اموال ملی مصادره شود، این بار انقلاب دموکراسی واقعی، صدها میلیادر دلار ثروت ملت غارت شد و زیباکلام نارحت است سه تا از دست اندرکاران نظام ولایی در هتل هایشان حصرند.
ولی امثال همین صادق زیباکلام ها یک بار و فقط یک بار اعتراض نکرد این نظام این سهام نفت و گاز و کارخانجات و غیره از پول ملت ساخته شده اگر به ملت سهامش واگذار نمیکنید، چرا به اسم خصوصی سازی چوب حراج بر آخرین امید اکثریت فقیر میزنید. کارگر با مزد 250 تا 350 دلار تاصد دیگر نمیتواند خانه بخرد، این ججماعت فقیر 12 میلیون جوان دم بخت توی خانه دارد که 5 ملیونش در آستانه مجردی کامل و ناباروری است از فقر!
فقط مردم در دوقطبی کاذب شو یانتخبات گذاشتند و از بار توزیع 90 هار میلیارد تومان درامد هدفمدی یارانه شانه خالی کردند! هدفمندی یارانه ها هم کلاه برداری دیگر بود تا بیشتر مردم حق برخودرای ثروت ملی محروم کنند، عامدا 38 سال مزدها پایین نگه داشتند! خود سایتهای اعتدالی-اصلاخ طلب (انتخاب…) زمان اخمدی نژاد اعتراف کردند در زمان اواخر شاه یک کارگر میتوانست با مزدش دو و نصفی سکه بخرد وحالا یک سکه هم نمی تواند بخرد، یعنی قدرت خرید کارکر و امثالهم (بیش از 70% مردم) طی 38 سال حکومت ننگین ولاییسم داشیعه، 60% کاهش یافته! قیمت یک کیلو چای مرغوب 27 تومان بود اما کنون شده یک کیلو چای معمولی 27000تومان! یعنی ارزش پول ملی هزار برابر کاهش یافته است!
شیادهای داشیعی / 27 July 2017
با وقاحت دادن حق مردم از ثروت ملی را، گداپروری میگویند این مدعیان اعتدالی-اصلاح طلبی، ولی دزدان فیش های نجومی را همچو صفدر حسینی ذخیره انقلاب اعلام میکنند!
مدیرانشان حتی به مزد 15-20 ملیونی رضایت نمیدهند با چند هزار دلار رشوه، میلیاردها دلار سر کرسنت به ملت خسارت زدند، وای به روزی انقلاب شود و اسناد رشوه ها و اختلاس های صدها ملیادری اینها از چپی و راستی عمال این نظام رو شود.
اما متاسافنه شاید آن موقع ملت ایران از بورکینافاسو هم فقیرتر شده و این سناد فقط آه جگرسوز نسل بعدی خواهد بود نفرین، همان نفرینی که ما در حق نسل قبل خود میکنیم که گول خمینی ایستها و اهریمن تر از او یعنی خامنه ای وسپاه و بقیه اراذل و دزد قاتلش هایش را خورذند!
شیادهای داشیعی / 27 July 2017