هر سال اجلاس میراث جهانی یونسکو با این هدف برگزار می‌شود که محوطه‌های باستانی و طبیعی جهان را که به حفاظت ویژه نیاز دارند در فهرست میراث جهانی سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد قرار دهد. در عمل اما فهرست‌نگاری میراث جهانی و میراث طبیعی به بورسی برای رونق گردشگری فروکاسته است. در چهل و یکمین اجلاس میراث جهانی یونسکو که در شهر کراکوف لهستان برگزار شد، برای نخستین بار یکی از شهرهای تاریخی ایران در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید: یزد با حمام‌های تاریخی، خانه‌های خشتی، بادگیرها، بازارها، مساجد و قنات‌هایش.

نمایی از شهر باستانی یزد

تخمین زده می‌شود که با ثبت یک محوطه تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو، آمار گردشگری در آن منطقه دست‌کم به میزان ۵ درصد افزایش پیدا می‌کند.

بر اساس پژوهشی که دانشگاه بولونیا در ایتالیا در زمینه اقتصاد میراث جهانی انجام داده، آژانس‌های مسافرتی آسیا و آمریکای شمالی بیش از دیگران به فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان مقصد گردشگری علاقه دارند.

مرتضی رحمانی موحد معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اعلام کرده است که از سال ۹۲ تا پایان ۹۵ در دولت یازدهم در مجموع  ۱۹ میلیون و ۹۰۰ هزار گردشگر خارجی به ایران سفر کرده‌اند. درآمد دولت از گردشگری در چهار سال دولت یازدهم ۳۲ میلیارد دلار بوده است.

بر اساس آماری که سازمان میراث فرهنگی منتشر کرده، به طور میانگین هر گردشگر در ایران ۱۶۵۰ دلار هزینه می‌کند.

دولت روحانی در سال ۹۲ اعلام کرده بود که قصد دارد گردشگری «طبیعت و تاریخ و فرهنگ» را رونق دهد. ثبت یزد در فهرست میراث فرهنگی یونسکو یک گام دیگر دولت را به این هدف نزدیک می‌کند.

سازمان یونسکو بر اساس کنوانسیون میراث فرهنگی مصوب سال ۱۹۷۲ ، محوطه‌ها و آثار باستانی را بر اساس شاخص‌هایی در فهرست میراث جهانی قرار می‌دهد. نخستین بار یک کشیش مسیحی به نام هنری باپتیست گریگوری در قرن هجدهم میلادی مفهوم «میراث فرهنگی» را ابداع کرد. بعدها در مه ۱۹۵۴ کنوانسیون لاهه تعریف مشخصی از این مفهوم به دست داد: «تخریب هر اثر فرهنگی فارغ از اینکه به کدام ملت تعلق دارد به معنای تخریب بخشی از فرهنگ بشریت است.»

در جنگ داخلی سوریه و عراق جلوه‌ای از این جنایات فرهنگی را دیدیم.

مورشین الهیاری، هنرمند ۳۱ ساله ایرانی که در تلاش است برخی از آثار موزه موصل و آثار تمدن آشوری در نمرود را بازسازی کند، به نکته قابل تأملی اشاره کرده: در موزه موصل، هیچگونه سیاهه و فهرستی از آثار وجود نداشت. ثبت داشته‌ها یک سنت غربی‌ست. از این نظر فهرست میراث فرهنگی یونسکو فراتر است از بورس گردشگری.

در دوسیه پیش روی، سیاهه‌ای تهیه کرده‌ایم از فراز و نشیب‌های میراث فرهنگی در ایران. دستاوردها و تخریب‌ها در دولت یازدهم و رونق «گردشگری حلال» در ایران:

یزد

■ یزد در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد

■ تقدیر جایزه منطقه‌ای یونسکو از مرمت «ارگ سر یزد»

■ اعتراض به تخریب در بافت تاریخی یزد

■ کشف پنج هزار سند قدیمی پشت دیوارهای دارالحکومه یزد

کاخ گلستان

■ ثبت کاخ گلستان در فهرست یونسکو

■ چنگ بر چهره‌ کاخ گلستان، تنها اثر جهانی پایتخت

شوش

■ گام‌ لرزان شوش باستان در راه ثبت جهانی

■ ثبت شوش و میمند در میراث جهانی یونسکو

پاسارگاد و تخت جمشید

حال و روز بد میراث‌های جهانی ایران: گره در کار پاسارگاد

■ اعتراض نهادهای غیر دولتی به ساخت و ساز در حریم پاسارگاد

احداث کارخانه رُب در حریم مجموعه جهانی پاسارگارد

بافت تاریخی شیراز

■ انتقاد ارشاد از میراث فرهنگی: شهرهای تاریخی را حفظ کنید

■ شش بنای تاریخی در شیراز تخریب شد

■ فرماندار شیراز به فعالان میراث فرهنگی هشدار داد

■ بخشی از یک خانه تاریخی در شیراز تخریب شد

■ ادامه تخریب‌ها در بافت تاریخی شیراز برای توسعه حرم شاهچراغ

■ دلیل تخریب بافت تاریخی شیراز: «ایجاد مسیر برای حرکت هیأت‌های عزاداری»

اصفهان

■ تذکر یونسکو به ایران برای حفظ میدان «نقش جهان»

ایلام

■ پنج محوطه تاریخی هزاران ساله در ایلام زیر آب رفت

سمنان

 ■ ۱۸ هکتار از بافت تاریخی سمنان با خاک یکسان شد

میبد

■ به بهانه ساخت مسجد، بخشی از بافت کهن میبد تخریب شد

قنات

■ تلاش میراث فرهنگی برای ثبت جهانی مرده‌ریگ اجدادی: این‌بار قنات‌ها

■ قنات ایرانی و کویر لوت در رقابت با آثار تاریخی و طبیعی جهان

 ■ ۱۱ قنات ایرانی در میراث جهانی یونسکو ثبت شد