با وجود آنکه ایران سال‌هاست خواهان عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای است و چین هم اعلام کرده بود که از عضویت دائم ایران حمایت می‌کند، اما عضویت دائم ایران در این سازمان که به ویژه از نظر نظامی و اقتصادی اهمیت دارد باز هم به تأخیر افتاد. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران برای شرکت در اجلاس سالانه سازمان همکاری شانگهای از ترکیه به آستانه، پایتخت قزاقستان سفر کرده است.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر درباره عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای گفته است:
«عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای هنوز در دستور کار این سازمان قرار نگرفته و در اجلاس فعلی آستانه مورد بررسی قرار نمی گیرد اما این بحث همچنان مطرح است و سران کشورهای عضو شانگهای نسبت به حضور و عضویت دائم ایران در این سازمان ابراز علاقه کرده‌اند.»
سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان بنیان گذاشته شد. سه سال بعد کشورهای مغولستان، ایران، هند و پاکستان نیز به عنوان اعضای ناظر به عضویت این سازمان میان‌دولتی با اهداف اقتصادی، امنیتی و فرهنگی درآمدند.
ایران از سال ۲۰۰۸ خواهان عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای است. سال گذشته به دلیل مخالفت چین، عضویت دائم ایران به بحث گذاشته نشد.
پنجشنبه ۸ و جمعه ۹ ژوئن سازمان همکاری شانگهای در آستانه اجلاس سالانه‌اش را برگزار می‌کند. در اجلاس آستانه عضویت دائمی پاکستان و هندوستان به عنوان دو کشور متخاصم به بحث گذاشته می‌شود. ایران اما همچنان پشت در می‌ماند.
لی هویلای، دستیار وزیر خارجه چین پیش از برگزاری اجلاس آستانه اعلام کرده بود که سرانجام چین تصمیم گرفته از عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای حمایت کند. با این‌حال در سال ۲۰۱۷ هم ایران به آرزوی دیرین‌اش دست پیدا نمی‌کند.
بهرام قاسمی درباره به تعویق افتادن عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای گفته است:
«درخواست ما برای عضویت دائم در سازمان شانگهای به آنها ارائه شده و این درخواست در مسیر متعارف خودش قرار گرفته و در دست بررسی است. باید هر دو طرف، هم ایران و هم سازمان شانگهای ملاحظات خودشان و مقدماتی که لازم است را فراهم آورند.»
روسیه بحث درباره عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای را به بعد از لغو تحریم‌های اقتصادی غرب علیه ایران موکول کرده بود. جمهوری خلق چین با ایران روابط سیاسی و اقتصادی گسترده‌ای دارد و در مذاکرات هسته‌ای با قدرت‌های جهانی هم شرکت داشت. اما با این‌حال ظاهراً به دلیل اختلافش با روسیه در سال‌های گذشته مانع از عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای شده بود. آن اختلافات از میان برداشته شده، اما این‌بار چین با عربستان سعودی باب تازه‌ای از روابط گسترده اقتصادی را گشوده است.
ملک سلمان، پادشاه سعودی در سفرش به جمهوری خلق چین در اسفند ۹۵ توافق‌نامه‌ها و یاداشت‌های تفاهمی به ارزش ۶۵ میلیارد دلار در بخش‌های نفت، بازرگانی، اقتصاد و امنیتی و نظامی با دومین اقتصاد بزرگ جهان امضاء کرد. علاوه بر این چین در جنگ داخلی سوریه هم از اپوزیسیون ریاض که تحت حمایت عربستان سعودی‌‌ست و در مذاکرات ژنو هم خواهان برکناری بشار اسد بودند حمایت کرده است. سال گذشته چین به دولت یمن در مبارزه با شیعیان حوثی کمک کرده بود.
سخنگوی وزارت خارجه ایران به خبرگزاری مهر گفته است:
«سازمان شانگهای به دلیل ظرفیت و ساختار اقتصادی ایران، جایگاه منطقه‌ای ما، موقعیت ژئوپلیتیکی و پتانسیل بالای اقتصادی ایران علاقه‌مند به عضویت ایران است.»
رسانه‌های روسیه در سال‌های گذشته از سازمان همکاری شانگهای به عنوان «ضد ناتو» و «پیمان ورشو دوم» یاد کرده بودند. سازمان همکاری شانگهای از عضویت ترکیه به عنوان کشوری که عضو ناتوست، استقبال کرده است.
بیشتر بخوانید: