در آستانه نخستین مناظره دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، «واشنگتن‌پست» در مقاله‌ای نوشت که رقبای حسن روحانی از روند اجرای توافق هسته‌ای و وضعیت معیشتی مردم ایران استفاده خواهند کرد تا روحانی را در «کورنر» دفاعی بگذارند.
کارول مورلو و آرین کانینگهام که ۲۷ آوریل/ ۸ اردیبهشت در «واشنگتن‌پست» نوشتند که هرآن کس که برنده انتخابات ۱۳۹۶ در ایران باشد در نهایت سیاست تعاملی تهران با جهان و با دولت دونالد ترامپ را مشخص خواهد کرد. نویسندگان برجام، فقر و فساد اقتصادی را شاخص حملات به روحانی در مناظرات انتخاباتی ایران معرفی کردند.
باوجود اینکه حسن روحانی، رئیس‌جمهوری کنونی ایران، از سیاست‌های خود در توافق هسته‌ای و اجرای قرارداد برجام دفاع می‌کند و آن را عامل بهبود وضعیت اقتصادی می‌داند، نویسندگان این مقاله می‌گویند «بسیاری از ایرانی‌ها استانداردهای زندگی‌شان آن‌چنان که انتظار داشتند بهبود نیافته است.»
به گفته صندوق بین‌المللی پول در یک سال پیش از انتخابات پیش رو، تولید ناخالص داخلی ایران رشد ۷.۴ درصدی داشته است. اما رشد این شاخص بیشتر مربوط به صادرات نفت بوده است و بیکاری در ایران بیش از ۱۲ درصد است.
ازاین‌روست که ابراهیم رئیسی، نامزد تندروهای نزدیک به سپاه پاسداران که خود را فرای تقسیم‌بندی‌های اصلاح‌طلب و اصول‌گرا معرفی کرده، پاشنه آشیل دولت روحانی را هدف قرار داده است: وضعیت معیشتی مردم و احساس عمومی فقر و فلاکت.
مورلو و کانینگهام معتقدند که پنج کاندیدا مقابل روحانی در هر سه مناظره که قرار است بر مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تمرکز داشته باشند، موضوع برجام و رابطه با غرب را علیه دولت روحانی استفاده خواهند کرد.
ریکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا یک هفته پیش رسماً اعلام کرد که کشورش مشغول بازنگری قرارداد برجام است. آمریکا مایل است تحریم‌های سختگیرانه‌تری را علیه سپاه پاسداران به خاطر برنامه موشک‌های بالستیک ایران و به خاطر نفوذ نظامی ایران در منطقه وضع کنند.
به نظر مورلو و کانینگهام انتخاب مجدد روحانی می‌تواند حمایت بین‌المللی برای این استراتژی آمریکا را تضعیف کند.
سوزان مالونی، تحلیلگر حوزه خاورمیانه در موسسه «بروکینگز» می‌گوید که رئیس‌جمهوری که در ایران به‌قدرت برسد و بتواند اعتماد شرکای کلیدی برجام در اروپا و آسیا را جلب کند، کار دولت ترامپ را برای سخت‌گیری دشوار خواهد کرد.
او در ادامه می‌گوید: «اما اگر کسی با پیشینه‌ای به بدنامی رئیسی به‌قدرت برسد، تعامل [دیگر کشورها با ایران] یکسره شکلی دیگر خواهد گرفت.»
برای ترسیم بهتر شرایط مناظرات انتخاباتی در ایران، مورلو و کانینگهام با برخی از کارشناسان روابط ایران و آمریکا گفت‌وگو کرده‌اند. کلیف کاپچان، رئیس گروه اوراسیا – از سازمان‌های مشاوره سیاسی مستقر در آمریکا می‌گوید: «روحانی از موفقیتش است که صدمه می‌بیند. انتظارات پس از توافق هسته‌ای سر به فلک کشیده است. اما اگر شما یک شهروند معمولی سئوال معروف رونالد ریگان را بپرسید که “آیا زندگی‌ات به نسبت روز گذشته بهتر است؟” پاسخ می‌گیرید که “نه!” این نقطه آسیب‌پذیری بالقوه روحانی است.»
پاشنه آشیل کارزار انتخابات مجدد روحانی همین احساس شهروندان معمولی است؛ این حس که شرایطشان بهتر نشده است.
برای همین است که ابراهیم رئیسی کارزار انتخاباتی پوپولیستی‌اش را حول محور مبارزه با فقر، فساد و بیکاری شکل داده. رئیسی می‌خواهد رأی کسانی را جذب کند که در آمارها آن یک نفر از چهار نفر شهروند ایرانی زیر ۲۵ سال هستند که شغل ندارند و بی‌کارند.
علیرضا نادر، پژوهشگر حوزه ایران در اتاق فکر سازمان مشاوره سیاسی «رند» معتقد است رئیسی حتی نیاز ندارد که تلاش کند و محبوب باشد: «او نامزد منتخب رژیم است – نامزد ویژه در نگاه رهبر جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.»
بهنام طالبلو، تحلیلگر ارشد حوزه ایران در «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» هم با نادر موافق است و می‌گوید: «برخلاف روحانی، که در انتخابات ۲۰۱۳ حمایت مردمی را داشت اما حمایت طبقه حاکمه رژیم را نداشت، رئیسی پشتیبانی طبقه حاکمه را دارد.»
طالبلو می‌گوید این حمایت از رئیسی به‌قدری هست که قدرتمندان جمهوری اسلامی مایل باشند به نفع ریاست جمهوری رئیسی تقلب کنند.
کریم سجادپور تحلیلگر حوزه ایران در بنیاد کارنگی اما می‌گوید تنها چیزی که اکنون با صراحت می‌شود گفت این است که فردای روز انتخابات، آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، همچنان قدرتمندترین فرد در ایران است.
مناظرات انتخاباتی روز جمعه ۸ اردیبهشت ساعت ۱۶، به‌طور زنده از صداوسیما پخش می‌شود.