بررسی آمارهای مربوط به نقض حقوق بشر در سال ٩۵ در ایران نشان می‌دهد نقض سازمان یافته حقوق شهروندان ایرانی از سوی حکومت جمهوری اسلامی در این سال ادامه داشته و دستگاه‌های قضایی، امنیتی و انتظامی نقش پر‌رنگی در بی‌اعتبار کردن حقوق انسانی افراد داشته‌اند.

کارتون از اسد بیناخواهی

خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، گزارشی منتشر کرده که در آن به موارد متعدد، متفاوت و روزمره نقض حقوق مردم در ایران اشاره شده است.

در این گزارش اعدام‌های گسترده در ایران مانند تمام سال‌های اخیر برجسته‌ترین جلوه نقض حقوق بشر دانسته شده است.

در سال ٩۵ دست‌کم ۶۰۱ نفر در ایران اعدام شده‌اند. برای ۱۵۷ نفر دیگر هم حکم اعدام صادر شده است.

اجرای حکم اعدام چهار نفر که هنگام وقوع جرم کمتر از ۱۸ سال داشته‌اند و همین‌طور اجرای ۳۸ حکم اعدام در ملاء عام از جمله مواردی بوده است که اعتراض شدید افراد، نهادها و سازمان‌های فعال در زمینه حقوق بشر را به دنبال داشته است:

انتقاد گزارشگران ویژه سازمان ملل از اعدام افرادی که هنگام انجام جرم کمتر از ۱۸‌سال داشته‌اند

بازداشت‌های هر روزه

بر اساس داده‌های گزارش مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در سال گذشته خورشیدی چهار هزار و ۱۱۱ شهروند در ایران به دلایل عقیدتی، سیاسی یا امنیتی بازداشت شده‌اند. این آمار جدای از ۱۱۳ شهروندی‌ست که در بازداشت‌های دسته‌جمعی دستگیر شده‌اند و ۳۵ نفر از آنان از هواداران «عرفان حلقه» بوده‌اند.

در همین زمینه: بازداشت ۱۷ نفر از اعضای «عرفان حلقه» در اراک

۲۹ شهروند هم با عنوان‌هایی همچون نفوذی، جاسوس یا مرتبط با داعش دستگیر شده‌اند.

از میان بازداشت‌شدگان سال ٩۵ در ایران، ۵۵۷ شهروند به دلیل آن‌چه که مقام‌های جمهوری اسلامی هنجارشکنی می‌نامند، بازداشت شده‌اند. اقداماتی همچون «بدحجابی، روزه‌خواری و ….»

فعالیت در فضای مجازی ۷۱۴ نفر را راهی بازداشتگاه‌ها کرده و ۱۵۳ نفر هم به دلیل فعالیت در زمینه مدلینگ بازداشت شده‌اند.

در همین زمینه: دستگیری ۱۶ نفر به جرم مدلینگ در تبریز

به موارد ذکر شده باید دستگیری ۲۳۱ شهروند در تجمعات صنفی و اعتراضی را اضافه کرد. ۱۰ نفر هم به دلیل مشارکت در تولید تجهیزات دریافت ماهواره بازداشت شده‌اند و سه نفر دیگر به دلیل اقدام به خالکوبی. در نهایت هشت دختر هم در تلاش برای ورود به ورزشگاه و تماشای مسابقه فوتبال وارد، بازداشت شده‌اند:‌ ۸ دختر در جریان بازی استقلال و پرسپولیس بازداشت شدند

بازداشت بیش از هزار و ۵۰۰ نفر در مهمانی‌های خصوصی

علاوه بر آمار دو هزار و ۲۲۹ مورد بازداشت گزارش شده که به جزییات آن اشاره شد، دست‌کم هزار و ۵۱۶ نفر هم به دلیل حضور در مهمانی‌ خصوصی که جمهوری اسلامی از آن با عنوان «مهمانی‌های شبانه یا مختلط» نام می‌برد، دستگیر شده‌اند.

به گزارش هرانا، حسن روحانی، رییس جمهوری ایران اوایل سال ۹۵ گفته بود که هیچ‌کس حق ندارد در زندگی خصوصی و عمومی مردم دخالت کند. او همچنین گفته بود: «نباید آزادی مردم با آیین‌نامه و سلیقه افراد و برخی دستگاه‌ها محدود شود. آزادی مردم به غیر از قانون با هیچ چیز دیگری محدود نمی‌شود و حتی دولت و قوه قضاییه هم نمی‌توانند مردم را محدود کنند و فقط قانون می‌تواند چارچوب‌هایی در این زمینه داشته باشد.»

دستگیری افراد در مهمانی‌های خصوصی از سوی نیروی انتظامی در تعارض با این گفته‌هاست و ورود به حریم خصوصی شهروندان و تفحص در شیوه زندگی آنان به اصلی پذیرفته شده تبدیل شده است؛ هر چند که مغایر با قانون و اصول پذیرفته شده حقوق بشری‌ست.

به دنبال این بازداشت‌ها اما دادگاه‌های عمومی و انقلاب سراسر کشور دست‌کم ۲۴۴ شهروند را به دلیل فعالیت‌های سیاسی یا مدنی محاکمه کرده‌اند که به دنبال این محاکمه‌ها در مجموع ۷۹۰ سال حبس تعزیری و ۱۴ سال حبس تعلیقی برای متهمان صادر شده است. برای شماری از متهمان نیز علاوه بر حبس جریمه‌های نقدی صادر شده که رقم کل این جریمه‌ها (تا آنجا که منابع حقوق بشری به آن‌‌ها دسترسی یافته‌اند)، بالغ بر ۱۶۰ میلیارد و ۹۱۳ میلیون ریال است.

افزایش صدور احکام غیرانسانی

صدور احکام غیرانسانی و  وحشیانه در سال گذشته خورشیدی ادامه داشته و افزایش هم پیدا کرده است. مجازات‌های غیر‌انسانی همچون شلاق زدن، قطع دست و پا، کور کردن چشم و …، مجازات‌هایی هستند که در تقابل با روح حقوق بشر و کرامت انسان هستند.

در گزارش‌های حقوق بشری از وضعیت حقوق بشر در ایران، این مجازات‌ها همواره محکوم شده و از مقام‌های جمهوری اسلامی خواسته شده است تا صدور و اجرای چنین احکامی را متوقف کنند.

در همین زمینه: اعتراض عفو بین‌الملل به مجازات‌های «وحشیانه» همچون شلاق زدن و قطع عضو در ایران

آمارهای موجود حکایت از قطع دست سه زندانی و صدور حکم قطع دست برای ۱۱ نفر دیگر دارند. یک مورد اجرای حکم کور کردن چشم و صدور شش مورد حکم کور کردن چشم از دیگر موارد گزارش شده است. دو حکم سنگسار هم در سال گذشته صادر شده که این موضوع حتی با بخشنامه‌های صادر شده در قوه قضاییه برای صادر نکردن این گونه احکام مغایرت دارد.

دستگاه قضا در ایران همچنین به اجرای بیش از ۱۱ هزار ضربه شلاق در سال گذشته حکم داده است.

فشار بر زنان در سال ۹۵

زنان ایرانی نیز شرایط دشواری را در سال گذشته خورشیدی تجربه کردند. علاوه بر موارد متعدد نقص و نقض قوانین و بی‌توجهی به حقوق انسانی زنان و برابری جنسی، ۳۳ هزار و ۹۰۱ مورد گزارش خشونت خانگی علیه زنان نیز به ثبت رسیده است. به ۲۱ زن اسید پاشیده شد، ۱۲ زن در اعتراض به وضعیت خود دست به خودسوزی زدند و ۴۰ زن هم قربانی قتل‌های ناموسی شدند.

۵۴ مورد از اعمال تبعیض‌های جنسی در صحنه اجتماع از جمله در عرصه شغلی گزارش شده است.

کولبران، قربانیانی که از حاشیه به متن آمدند

در طول سال ۹۵، گزارش قتل ۲۴ کولبر و زخمی شدن ۱۷ کولبر دیگر به دنبال کمین و شلیک نیروهای مرزبانی منتشر شد. این تلفات انسانی عمدتاً از مناطق کردنشین گزارش شده‌اند اما مناطقی همچون سیستان و بلوچستان و نیز مرزهای آبی تنگه هرمز، خلیج فارس و دریای خزر هم از این شلیک‌ها بی‌نصیب نماندند.

علاوه بر افرادی که هویت آن‌ها به عنوان کولبر روشن شده است، دست‌کم ۱۰۰ شهروند ایرانی دیگر هم در کمین‌های نیروهای انتظامی یا به دلیل نقض قوانین به کارگیری سلاح و بر اثر خطای انسانی جان باخته‌اند. بیشتر این افراد از مردمان استان سیستان و بلوچستان بوده‌اند. تقریباً هیچ یک از این موارد به دادگاه صالح ارجاع نشدند.

علاوه بر مواردی که تیراندازی نیروهای انتظامی سبب مرگ افراد شده است، دست‌کم ۳۵ نفر هم به دنبال انفجار مین در نقاط مختلف کشور جان باخته‌اند. ۱۲۱ نفر هم به همین دلیل زخمی شده‌اند.

عمده مین‌ها از زمان جنگ ایران با عراق در زمین مانده‌اند و دولت مسئول خنثی کردن آن‌ها یا محصور کردن مناطق آلوده به مین است تا امنیت و جان شهروندان حفظ شود.

مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران اما آمارهای ارائه شده در گزارش خود را متأثر محدودیت‌های اطلاع‌رسانی شفاف در ایران دانسته‌ و تأکید کرده‌اند که چون دولت ایران به سازمان‌های مستقل مدافع حقوق بشر اجازه فعالیت آزادانه و دسترسی به منابع لازم را نمی‌دهد، این گزارش حداقل‌های موجود را ثبت، گردآوری و بررسی کرده است.

در همین زمینه

سهم ایران از گزارش سالانه عفو بین‌الملل: تداوم نقض حقوق بشر و اعمال مجازات‌های غیر‌انسانی