جایزه اسکار برای بهترین فیلم خارجی به فیلم «فروشنده» اثر اصغر فرهادی تعلق گرفت. این دومین باری است که این کارگردان ایرانی اسکار می‌گیرد.

خانم انوشه انصاری در حال دریافت جایزه اسکار به نیابت از اصغر فرهادی
خانم انوشه انصاری در حال دریافت جایزه اسکار به نیابت از اصغر فرهادی (عکس از خبرگزاری فرانسه)

فدریکو فلینی، اینگمار برگمن و ویتوریو دسیکا و اصغر فرهادی پنج سینماگر جهان‌اند که تاکنون بیش از یک بار اسکار بهترین فیلم خارجی را برای آثارشان به دست آورده‌اند.

کارگردان و بازیگران «فروشنده» در مراسم هشتاد و نهمین  اهدای جوایز اسکار که شامگاه ۲۶ فوریه/۹ اسفند برگزار شد، شرکت نداشتند. ترانه علیدوستی، بازیگر نقش اول زن، و اصغر فرهادی اعلام کردند که به دلیل محدودیت‌هایی که برای دادن روادید ورود به آمریکا وضع شده، به آمریکا سفر نمی‌کنند. این حرکت اعتراضی پربازتاب بوده است.

اصغر فرهادی انوشه انصاری و فیروز نادری، دو ایرانی نامدار مقیم آمریکا را به عنوان نماینده خود در مراسم اسکار معرفی کرد. انوشه انصاری جایزه اصغر فرهادی را دریافت و پیام او را خواند:

«متأسفم که امشب با شما نیستم. غیبت من از روی احترام به مردم کشورم و شش کشور دیگری است که توسط قانون غیرانسانی ممنوعیت ورود مهاجران به آمریکا مورد بی‌احترامی قرار گرفته‌اند. دنیا را به دو دسته “ما” و “دشمنان ما” تقسیم کردن، ترس ایجاد می‌کند؛ [این] توجیه فریبکارانه‌ای برای تجاوز و جنگ است. جنگ عامل جلوگیری از دموکراسی و حقوق بشر در کشورهایی است که خودشان قربانی تعرض‌ها هستند. فیلم‌سازان می‌توانند دوربین‌های خود را معطوف کیفیت مشترک انسان‌ها کنند و کلیشه‌های مرتبط به ملیت‌ها و مذاهب را بشکنند. [به این ترتیب] بین ما و دیگران ایجاد همدردی و همدلی می‌کنند. احساس همدلی همدردی که امروز بیش از همیشه به آن نیاز داریم.»

فرهادی اولین جایزه اسکار را در سال ۲۰۱۲ برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» دریافت کرد. «گاردین» در واکنش به اسکار دوم این کارگردان ایرانی نوشت که جایزه دوم او را در دسته نخبگان دواسکاره از جمله فدریکو فلینی و اینگمار برگمن قرار می‌دهد.

«فروشنده» داستان زندگی زن و شوهری به نام رعنا (ترانه علیدوستی) و عماد (شهاب حسینی) را نشان می‌دهد که مجبور می‌شوند به طور موقت در خانه‌ای غیر از منزلشان سکونت کنند. رعنا مورد تعرض قرار می‌گیرد و بحرانی در زندگی زناشویی آن‌ها به وجود می‌آید.

رقبای فیلم اصغر فرهادی در مرحله نهایی اسکار، فیلم‌های «تونی اِردمان» ساخته مارن آده از آلمان (برنده جایزه بهترین فیلم سال اروپا)، «سرزمین مین» ساخته مارتین زاندولیت از دانمارک، «مردی به نام اوو» ساخته هنس هُلم از سوئد و «تانا» به کارگردانی بنتلی دین و مارتین باتلر از استرالیا بودند.

«در فضا مرزها دیده نمی‌شود»

انوشه انصاری پس از آغاز مراسم اسکار گفت که شالی را انتخاب کرده که نقشه مشهد از فضاست: «شالی که بر تن دارم عکسی فضایی از مشهد است، به این جهت که زادگاهم مشهد است، دوست داشتم این شال را به نمایندگی از تمام ایران بر تن کنم.»

فیروز نادری هم گفت که به نظرش دلیل اینکه اصغر فرهادی از یک متخصص هوا و فضا و اولین زن ایرانی که به فضا سفرکرده خواسته است که نماینده او در این مراسم باشند این است که اگر از فضا به زمین کسی نگاه کند، مرزی بین کشورها دیده نمی‌شود.

بیشتر توجه رسانه‌های خارجی هم به پیام اصغر فرهادی در اسکار و زمینه سیاسی به چالش کشیدن فرمان مهاجرتی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکاست که سفر ایرانی‌ها و شش کشور دیگر را به آمریکا محدود کرد.

چند دقیقه پس از خواندن پیام فرهادی در مراسم اهدای جوایز اسکار، نام اصغر فرهادی در توئیتر «ترند» جهانی شد – به این مفهوم که تعداد توئیت‌های کاربران در مورد اصغر فرهادی به قدری زیاد بود که نام او به کلمه کلیدی پر طرفدار در آن لحظه شب تبدیل شد.

بسیاری از ستاره‌های سینما و تلوزیون در ایالات متحده آمریکا، ویدئوی خوانده شدن پیام فرهادی توسط انصاری را در صفحه‌های شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی بازنشر کردند.

«جامعه آزادی‌های مدنی آمریکا» هم پیام اصغر فرهادی را بازنشر کرد. در هفته‌های اخیر وکلای این سازمان به کمک بسیاری از ایرانی هایی شتافته بودند  که پشت مرزهای آمریکا مانده بودند.

پیش از برگزاری مراسم اسکار شهرداری شهر لندن در بریتانیا از همه شهر دعوت کرده بود که برای تماشای رایگان فیلم «فروشنده» به میدان «ترافالگار» – از میادین تاریخی این شهر – بیایند. صادق خان، شهردار لندن، هم گفته بود که برگزاری این برنامه برای همبستگی با اصغر فرهادی و «تمام انسان هایی است که به خاطر نژادشان مورد تبعیض قرار گرفته‌اند.»

«فروشنده» در جشنواره فیلم کن جایزه بهترین فیلم‌نامه‌نویسی (اصغر فرهادی) و بهترین بازیگر مرد (شهاب حسینی) را به دست آورد. انجمن مطبوعات خارجی هالیوود هم روز دوشنبه ۱۲ دسامبر / ۲۲ آذر فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی را در بین پنج فیلم غیرانگلیسی‌زبان نامزد جایزه هفتادوچهارمین دوره گلدن‌گلوب قرار داد اما موفق نشد جایزه‌ای از گلدن‌گلوب دریافت کند. پیش از آن «انجمن ملی نقد فیلم» در آمریکا «فروشنده» را به عنوان بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان سال انتخاب کرده بود.

بیشتر بخوانید:

نقد فیلم «فروشنده»