مجید خرازیان، معاون حیات وحش سازمان محیط زیست اعلام کرد که ۷۴ گونه جانوری ایران در معرض تهدیدند؛ عددی که چند سالی است تکرار می‌شود.
این عدد نشان می‌دهد با گذشت نزدیک به یک دهه از انتشار لیست جامع «اتحادیه جهانی حفاظت از محیط زیست» (IUCN) درباره گونه‌های جانوری در لیست قرمز در سال ۲۰۰۷، تغییر عمده‌ای در وضعیت بسیاری از گونه‌های جانوری در معرض تهدید ایران صورت نگرفته است.
سه سال پیش، در آستانه روز جهانی حیات وحش، سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده بود که «اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت»، ۷۴ گونه از جاندران مختلف ایران را در «سیاهه قرمز» قرار داده است.
«اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت» (IUCN) از معتبرترین سازمان‌های حفاظت از محیط زیست در جهان است که با پشتیبانی و همکاری بیش از ۸۰ کشور و ۱۱۰ آژانس حفاظت از طبیعت تشکیل شده است.
این سازمان از سال ۱۹۶۳ میلادی لیست جامعی با عنوان «سیاهه قرمز گونه‌های در معرض تهدید» – در بخش گیاهی و جانوری – منتشر می‌کند که در دوره‌های ۵ یا ۱۰ ساله مورد بازبینی قرار می‌گیرد.
در سیاهه قرمز سه دسته از گونه‌های در معرض انقراض (وضعیت بحران و احتمال بالای انقراض)، در معرض خطر (احتمال انقراض) و آسیب‌پذیر (احتمال بالای تهدید) جای می‌گیرند.
ایران از سال ۱۳۵۲ شمسی به عضویت این سازمان درآمده است.
سنگ‌ها پیش‌پای لنگ دولت قرار دارند
حالا معاون سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید حدود ۳۵ برنامه مدیریت گونه‌های در معرض تهدید تهیه شده است که برای ضمانت اجرایی باید تأمین اعتبار شوند. این درحالی است که همین مقام مسئول در شهریور ۱۳۹۴ از عدم تأمین اعتبار برخی از این پروژه‌ها خبر داده بود.
تصادفات جاده‌ای، شکار، نگهداری حیوانات، صید، زنده‌گیری و انتقال حیوانات به سیرک ،پرندگان به باغ وحش و البته قاچاق به خارج از کشور از جمله تهدیدهایی است که گونه‌های در معرض انقراض را تهدید می‌کند. تخریب زیستگاه و مسائل اقلیمی نیز دیگر مشکلاتی است که تنوع زیستی ایران را مورد تهدید قرار داده است.
در مقابل این تهدیدات، بودجه اندک سازمان محیط زیست به عنوان فقیرترین سازمان در بدنه دولت قادر به ایجاد تغییری در وضعیت نبوده است.
به عبارت دیگر نخستین مشکل پیش پای حفاظت از گونه‌های در معرض تهدید ایران آن است که پولی برای نگهداری از آنها وجود ندارد.
کمبود نیروی انسانی و پاسگاه‌های محیط‌‌بانی از جمله تبعات این بودجه اندک است. در حال حاضر کار حفاظت از ۱۷ میلیون هکتار عرصه طبیعی در ایران، برعهده ۳ هزار نفر محیط بان است. برآورد می‌شود که ۴۳۰ واحد محیط بانی باید به هزار پاسگاه افزایش یابد.
در آخرین اقدام، دولت درصدد است تا با تصویب لایحه مقابله با حیوان‌آزاری بتواند قدمی هم برای خارج کردن گونه‌های در معرض تهدید از لیست قرمز بردارد.
گونه‌های در معرض تهدید
در طول نیم قرن اخیر به دلایل متعدد بیش از ۹۵درصد جمعیت جانوری در ایران از بین رفته و اکنون وضعیت حیات وحش بسیار بحرانی است.
در کمتر از صد سال گذشته، برخی از ارزشمند‌ترین گونه‌های جانوری در ایران مانند شیر ایرانی و ببر مازندران به کلی منقرض شده‌اند.
در حال حاضر یوزپلنگ ایرانی در حالت بحرانی قرار دارد و چند پستاندار دیگر از جمله گوزن زرد ایرانی، گورخر آسیایی، فک دریای خزر، نهنگ آبی و نهنگ باله‌ای نیز در معرض خطر انقراض هستند.
گربه پالاس، روباه بلانفوردیا شاه روباه، روباه کرساک یا روباه ترکمنی، روباه شنی یا روباه روپل، لاک پشت فراتی، خرس، دراج از خانواده قرقاول، رودک عسل خوار از خانواده راسو از جمله حیوانات دیگر ایران هستند که در لیست قرمز قرار دارند.
بالابان، کرکس مصری، عقاب تالابی، عقاب شاهی، هوبره، قوچ و میش، کل و بز کوهی و آهو از دیگر گونه‌هایی هستند که تنها در خراسان و حول و حوش آن در سیاهه قرمز IUCN قرار دارند.
تصویر برخی گونه‌های در معرض تهدید ایران:
