همزمان با سالگرد موافقت‌نامه هسته‌ای ایران با قدرت‌های بزرگ جهانی که به «برجام» معروف شده است، وزارت خارجه جمهوری اسلامی چهارمین گزارش خود از نحوه اجرای برجام را به کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی ارائه می‌دهد.
در دسامبر ۲۰۱۶ مجلس سنای آمریکا تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را به مدت ۱۰ سال دیگر تمدید کرد. علاوه بر این، ایران در نشست «کمیسیون مشترک برجام» که ۱۰ ژانویه با شرکت معاونان وزرای خارجه ایران و کشورهای ۱+۵ در وین برگزار شد متعهد شد که ذخایر اورانیوم غنی‌شده‌اش را به زیر ۳۰۰ کیلوگرم برساند. این دو رویداد رویارویی بین موافقان و مخالفان برجام را افزایش داده است. چکیده‌ای از نظرات موافقان و مخالفان برجام در نخستین سالگرد توافقنامه هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی:
اتحادیه اروپا
وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، دوشنبه ۱۶ ژانویه برای برگزاری نخستین نشستشان در سال ۲۰۱۷ گرد هم آمدند. فدریکا موگرینی، نماینده ارشد اتحادیه اروپا در امور امنیت و سیاست خارجی اتحادیه اروپا در آستانه اولین سالروز اجرای برجام در یادداشتی خاطرنشان کرده که «برجام» نقض نشده و اجرای آن ادامه دارد:
«این توافقنامه، یک سال پس از آغاز اجرای آن، هدف اصلی خود را که همانا اطمینان یافتن از ماهیت کاملاً صلح‌آمیز و غیرنظامی برنامه هسته‌ای ایران بود محقق نمود. آژانس بین المللی انرژی اتمی، به‌عنوان دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد، تاکنون با ارائه چهار گزارش به پایبند بودن کامل ایران به تعهدات هسته‌ای خود اذعان داشته. این بدین معنی است که برنامه هسته‌ای ایران به‌طور چشمگیری اصلاح شده، در مقیاس کوچک‌تری در حال انجام بوده و همچنین تحت نظارت دقیق آژانس بین المللی انرژی اتمی‌ست. کمیسیون مشترک ــ که من هماهنگ کننده آن هستم ــ به‌صورت مداوم بر اجرای این توافقنامه نظارت دارد و با برگزاری جلسات منظم قادر به شناسایی کوچک‌ترین انحراف احتمالی و در صورت نیاز انجام اقدامات اصلاحی است.
میزان تجارت میان ایران و اتحادیه اروپا طی سه فصل اول سال گذشته (۲۰۱۶) تا ۶۳٪ رشد داشته است (…) بنابراین علی‌رغم برخی انتقادات که گاهی بر نقایص تمرکز کرده و به‌راحتی منافع اثبات شده آن را انکار می‌کنند، بسیار مهم است که بگوییم: توافق هسته‌ای در حال اجرا است. بدون شک اتحادیه اروپا با قدرت تمام به توافقنامه چندجانبه پایبند است.»
معاون رپیس جمهوری اسلامی
اسحاق جهانگیری، معاون رئیس جمهوری اسلامی در سخنانی در دفاع از برجام گفت:
«ایران هم در نظام بانکی و پولی که بدون آن نمی‌شد با اقتصاد جهانی ارتباط برقرار کرد تحریم بود و هم در حوزه‌هایی مثل نفت، صادرات، کشتیرانی، بیمه‌های حمایت کننده و حمل و نقل با تحریم‌های جدی روبرو شده بود.
ما فکر می‌کنیم در کار توافق و مذاکره ایران کاری استثنایی انجام داده‌ایم: میزان صادرات نفت و میعانات گازی ایران امروز به بالاترین حد خود بعد از انقلاب اسلامی رسیده است. یعنی هم موفق شدیم چاه‌های نفت متوقف شده را با مدیرانی موفق باز به راه بیندازیم و هم بازارش را پیدا کردیم. (…) برجام یک توافق بین‌المللی است و هیچ کشوری به تنهایی و یک طرفه نمی‌تواند آن را نقض کند.»
مجلس شورای اسلامی
حسین امیری خامکانی نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس هم در هم‌آوایی با معاون رئیس جمهوری بر اثرگذاری برجام بر حوزه صنعت نفت کشور تأکید کرد. او در ستایش برجام گفت:
«در زمان تحریم، فروش نفت ما به زیر یک میلیون بشکه در روز رسیده بود.در این گیر و دار بعضی از اعضای اوپک از این فرصت استفاده کردند و تولیدشان را افزایش دادند و جای ما را در سبد انرژی اوپک گرفتند و عملاً جایگاه ما در بازار نفت دنیا به تدریج کمرنگ شد.
بعد از برجام فرصتی پیش آمد تا فروش و تولید نفت افزایش یابد و تولید بعضی از چاه‌ها روان شود که آنها هم در معرض خطر نباشند.
امیدواریم سایر بخش‌ها مانند بانک‌ها نیز بتواند چنین شرایطی را ایجاد کنند که قطعاً فروش نفت را می‌توانیم به بیش از زمان قبل از تحریم‌ها برسانیم.»
سازمان انرژی اتمی
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در نخستین سالگرد توافقنامه هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی در مقاله‌ای که در روزنامه ایران منتشر شده می‌نویسد:
«برای بسیاری از مخالفان اجرایی‌شدن برجام، انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری جدید ایالات متحده، همچون حادثه‌ای امیدآفرین تلقی شده است (…) اما در حال حاضر، هیچ گزینه خردپسند و قابل جایگزینی در مقابل برجام وجود ندارد.
طرف مقابل از این اختیار برخوردار است که میان دو گزینه تعامل یا تقابل یکی را برگزیند اما بدون تردید، تعیین نتایج و پیامدهای هرگونه اقدامی در اختیار طرف مقابل نخواهد بود. همگان باید این نکته را در محاسبات خود مد نظر قرار دهند که جمهوری اسلامی ایران متناسب با رفتار و عملکرد طرف‌های مقابل واکنش نشان خواهد داد و عکس‌العمل ایران در شرایط تقابل بدخواهان با منافع ملی سخت پشیمان کننده خواهد بود.»
دلواپسان
علیرضا زاکانی، نماینده مجلس شورای اسلامی در دوره نهم، یکی از دلواپسان و مخالفان توافقنامه هسته‌ای ایذان با قدرت‌های جهانی است. او برجام را با یک «کودک معلول» مقایسه کرده و گفته است:
«مسئولان اعلام کردند خزانه کشور خالی است و همچنین آب خوردن مردم را نیز به مذاکرات گره زدند. چنین حرف‌هایی باعث این شد که ما برخورد از سر استغنا را به برخورد از سر نیاز تبدیل کردیم. متأسفانه دوستان ما به طرف آمریکایی به حد اعلا اعتماد کردند. به سند که نگاه کنیم مثل این است که با برادر تنی بسته شده بود.
آقایان می‌گفتند که نفت داشت به صفر می‌رسید و به پایان می‌رسید و جالب اینجاست که می‌گویند برجام کار خود را کرد. اگر کارکرد، برجام همینی بود که ما دیدیم باید وامصیبتا سر داد.
دولت متوجه باشد که سرمایه سنگینی و امکان سنگینی را از دست دادیم. محصول برجام تاکنون یک هواپیمای ایرباس شده.
برجام «بچه معلولی» است که باید سال‌ها آن را تیمار کرد.
روحانی به مردم صراحتاً بگوید از برجام چه چیزی عاید اقتصاد شد و چقدر از منابعی که به دست آمد به داخل کشور منتقل شد. همچنین روحانی به مردم بگوید میزان موجودی جیب مردم چه تغییری در این یک سال کرده است.»
نیروهای مسلح
مسعود جزایری، سخنگوی ارشد نیروهای مسلح نیز در سخنانی برجام را از برنامه موشکی جمهوری اسلامی تفکیک کرده و گفته است:
«در حالیکه حکومت‌های شرور، جمهوری اسلامی ایران را مورد تهدید قرار می‌دهند ما چاره‌ای جز تقویت بنیه دفاعی خود نداریم و این امر مورد وثوق آحاد ملت و مسئولین است.
هیچ رابطه‌ای بین برجام و امور دفاعی کشور وجود ندارد و اصولا مسئله دفاع در مذاکرات هسته‌ای جایی نداشته است و مسئولین کشور و اعضای تیم مذاکره‌کننده به این مسئله توجه داشته و به طرف‌های مقابل در ۱+۵ نیز تفهیم شده بود.»
حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی، بعد از ظهر سه‌شنبه ۲۸ دی در یک نشست خبری توضیحاتی درباره برجام می‌دهد.
بیشتر بخوانید: