راست افراطی سوار بر واکنش به موج پناهجویی در آلمان

درحالی که برلین، پایتخت آلمان، هنوز از شوک حمله تروریستی ۱۹ دسامبر/۲۹ آذر به بازار کریسمس در مرکز این شهر درنیامده، تلاش هفت جوان برای آتش زدن نیمکتی در یک ایستگاه مترو، در حالی که یک بی‌خانمان روی آن خوابیده بود، افکار عمومی این شهر را نسبت به پناهجویان برانگیخته است.

به گزارش اشپیگل، ۲۴ دسامبر/چهارم دی، شب کریسمس، هفت جوان زیر یک نیمکت در یک ایستگاه مترو در شمال برلین آتش روشن کردند و قصد داشتند فرد بی‌خانمانی را که روی آن خوابیده بود، آتش بزنند.

پلیس گفته است راننده مترو به سرعت متوجه ماجرا می‌شود و با کپسول آتش‌نشانی واگن مترو، آتش را خاموش می‌کند.

بنا بر گزارش اشپیگل، کسی در این حادثه آسیبی ندیده اما احساسات عمومی جریحه‌دار شده است.

برلین، پایتخت تنوع و امنیت

برلین، پایتخت محبوب هنرمندان جوان و دانشجویان رشته‌های علوم انسانی در اروپاست. آمار مهاجرت به این شهر نه تنها از کشورهای جهان سوم، بلکه از کشورهای اروپایی از جمله از شهرهای بزرگی مثل رم، پاریس و مادرید هم بیشتر است.

تنوع و تفاوت یکی از شاخصه‌هایی‌ست که برلین را محبوب و متمایز می‌کند. جمعیت سه‌ونیم میلیون نفری برلین را مردمانی از بالغ بر ۱۹۰ کشور دنیا تشکیل می‌دهند که بیش از یک‌سوم آن‌ها یا خودشان مهاجرند یا نسل دوم یا سوم از خانواده‌ای مهاجر هستند. در عین حال بنا بر آمارها برلین یکی از امن‌ترین متروپل‌های جهان است.

---

در حالی که حدود یک‌سوم جمعیت شهر برلین یا خودشان مهاجرند یا نسل دوم یا سوم مهاجران هستند، آمار جرم‌ و جنایت در این کلان‌شهر نسبت به سایر متروپل‌های اروپا پایین است. پلیس برلین می‌گوید آمار جرم‌ و جنایت در دهه‌های گذشته در برلین مدام کاهش یافته و در  سال گذشته (۲۰۱۵) رکورد کم‌ترین آمار جرم‌ و جنایت در این شهر ثبت شده است.

---

با وجود این، در روزهای گذشته برلین از جرایمی (که هر چند به نوشته اشپیگل تک‌وتوک اتفاق می‌افتند، اما به‌طور ویژه‌ای خشونت‌آمیز هستند) یکه خورده است.

اذهان عمومی ساکنان برلین هنوز آن‌چه را که چندی پیش در یک ایستگاه مترو در محله مهاجرنشینی در جنوب این شهر اتفاق افتاد، از یاد نبرده‌اند: پلیس برلین چندی قبل ویدئویی منتشر کرد که نشان می‌داد در روز ۲۷ اکتبر/شش آبان سال جاری، وقتی زن جوانی در حال پایین رفتن از پله‌های ایستگاه مترو بود، مرد جوانی ناگهان از پشت به او لگد می‌زند و زن چندین پله به پایین پرتاب می‌شود.

ضارب و سه همراه او بدون توجه به راه خود ادامه می‌دهند. در پی انتشار این ویدئو مردم توانستند ضارب را شناسایی کنند و او در حالی که سوار یک اتوبوس بین‌شهری در ایستگاه مرکزی اتوبوس برلین بود، دستگیر شد: یک مرد ۲۷ ساله اهل بلغارستان که هم‌اکنون به اتهام «آسیب جسمی جدی» در بازداشت به‌سر می‌برد.

در پی تماس مسافران مترو قربانی این حادثه به بیمارستان منتقل شد و گفته می‌شود درمان شده است.

شکل این حادثه (اعمال خشونت بی‌دلیل به انسان بی‌دفاعی که اصلاً متوجه نیست چه اتفاقی دارد می‌افتد)، واکنش‌های زیادی در افکار عمومی و رسانه‌ها برانگیخت.

آتش زدن یک بی‌خانمان و مسأله پناهجویان

شب کریسمس هفت مرد جوان در ایستگاه مترو «خیابان شون‌لاین‌» تلاش کردند یک بی‌خانمان را که روی نیمکتی در ایستگاه خوابیده بود، آتش بزنند، خشونتی تکان‌دهنده که موضوع بحث خیلی از برلینی‌ها در تعطیلات شده است.

حالا معلوم شده این خشونت به چیزی ربط دارد که این روزها آلمانی‌ها بیشتر از هر موضوع دیگری تحت تاثیرش هستند: پناهجویان، و این که آن‌ها چطور زندگی را در این کشور تغییر می‌دهند.

به فاصله کوتاهی بعد از این که پلیس فیلمی از آن‌ها منتشر کرد، هر هفت نفر خودشان را معرفی کردند. هر هفت متهم که ۱۵ تا ۲۱ ساله و شش نفر پناهجو از سوریه و یکی از لیبی هستند، در بازداشت به سر می‌برند. آن‌ها یک ویژگی مشترک دارند: همگی پناجویان و پناهندگانی هستند که بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶ به آلمان آمده‌اند.

برلین تنها چند روز بعد از حمله به بازار کریسمس، یک جنایت خشونت‌آمیز دیگر را تجربه کرد و باز هم به‌واسطه پناهجویان، این‌بار اما نه حمله تروریستی، که گویا یک جرم عادی در فضای عمومی.

این که چطور چنین جرایمی می‌توانند شهر را زیرورو کنند، اخیراً در شهر فرایبورگ دیده شده است. جایی که بنا بر گزارش‌ها یک پناهجوی افغانستانی به یک دختر دانشجوی ۲۱ ساله آلمانی تجاوز کرده و او را کشته است.

این اتفاق واکنش‌های بسیار شدیدی در فرایبوگ و در رسانه‌های آلمان برانگیخت. متهم ۱۷ ساله هم‌اکنون در بازداشت و در حال بازجویی است.

سخنگوی وزارت داخله ایالت برلین، مارتین پالاگن، روز سه‌شنبه ۲۷ دسامبر/ هفتم دی، به رسانه‌ها گفت: «در حالی که موضوع هنوز در حال بررسی است، باید از ظن داشتن به همه پناهجویان پرهیز کرد. ما در مورد پوپولیسم توأم با خارجی‌هراسی و پیش‌داوری‌های عمومی هشدار می‌دهیم.»

اشپیگل نوشته است این دست جنایت‌ها از این جهت خطرناک هستند که نه در موقعیت‌های خاص، که در موقعیت‌های روزمره اتفاق می‌افتند.

بی‌خانمان‌ها بخشی از تصویر شهرهای بزرگ هستند. در برلین ایستگاه‌های مترو در شب‌های زمستان باز می‌مانند تا بی‌خانمان‌ها بتوانند آن‌جا بخوابند. همچنین واحدهای سیاری به نام «اتوبوس‌های فصل سرما» در طول شب‌های زمستان در برلین چای گرم به بی‌خانمان‌ها می‌دهند.

جنایت اخیر در ایستگاه مترو از نظری دیگر هم شرم‌آور است: این که علیه یکی از ضعیف‌ترین لایه‌های اجتماعی که خودبه‌خود مدام در معرض خشونت هستند اتفاق افتاده است. نهادهایی که به‌طور روزمره با بی‌خانمان‌ها در ارتباطند حتی می‌گویند نوعی نفرت عمومی از آن‌ها وجود دارد.

سوء قصد برلین: کابوسی که به واقعیت پیوست

رسانه‌های آلمان از سوء قصد روز ۱۹ دسامبر/۲۹ آذر در یک بازار بزرگ کریسمس در یکی از نقاط پررفت‌ و‌ آمد برلین، با عباراتی چون «کابوسی که تعبیر شد» و «بالأخره اتفاق افتاد» یاد کرده‌اند. این سوء قصد تروریستی که به مرگ ۱۲ نفر و زخمی شدن بیش از ۵۰ تن انجامید، از زمان آغاز حملات تروریسی گاه‌ و بی‌گاه اسلام‌گرایان افراطی در اروپا، اولین موفقیت آن‌ها در آلمان بود. پیش از این پلیس و نهادهای امنیتی آلمان بارها توانسته بودند حملات اسلام‌گرایان را قبل از وقوع خنثی کنند. از جمله چند ماه پیش فردی در شهر لایپزیگ در شرق آلمان دستگیر شد که قصد داشت در یکی از فرودگاه‌های برلین بمب‌گذاری کند.

ماریون، شهروند ۷۰ ساله آلمانی که بیش از ۴۰ سال است در پایتخت زندگی می‌کند، در مورد حادثه تروریستی برلین به رادیو زمانه می‌گوید: «تا به‌حال حمله‌ای برای ما اتفاق نیفتاده بود، اما بالأخره پیش آمد. ما می‌دانستیم این اتفاق می‌افتد، فقط نمی‌دانستیم کِی. وضعیت غمگین‌ کننده‌ای‌ست، اما برلینی‌ها ضعف نشان نمی‌دهند. زندگی آزاد ما، دموکراسی برای ما مهم است. وقتی لازم باشد، ما به شکل مسالمت‌آمیز برای آن می‌جنگیم. مردم اینجا چندان نترسیده‌اند.»

تدابیر امنیتی علیه اسلام‌گرایان

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، پس از دستگیری یک مظنون به سوء قصد در بازار کریسمس برلین، گفته بود: «این اقدام از آن رو نفرت‌انگیز است که احتمالاً از سوی کسی صورت گرفته که در آلمان تقاضای پناهندگی کرده است.»

هر چند آن مظنون پاکستانی که یک پناهجو بود آزاد شد، اما فردی که نهایتاً از جانب پلیس آلمان به عنوان عامل این سوء قصد معرفی و چند روز بعد در میلان به دست پلیس ایتالیا کشته شد هم یک پناهجو بود، این بار اهل تونس.

واکنش‌ها به سوء قصد برلین اما به نه آن‌طور که ماریون، شهروند ساکن برلین می‌گوید به اندکی ترس و نه آن‌طور که صدراعظم می‌گوید، به نفرت از ترور خلاصه می‌شود، بلکه این نفرت می‌تواند دامان تمام پناهجویان و مهاجران ساکن آلمان را بگیرد.

عُدی، ۲۴ ساله که سال گذشته از سوریه به آلمان آمده و در هامبورگ در حدود ۳۰۰ کیلومتری برلین زندگی می‌کند، دو روز بعد از حمله به پایتخت به رادیو زمانه می‌گوید: «به همین سرعت نگاه مردم به من در مترو و اماکن عمومی عوض شده است.»

سیاست‌مداران آلمانی از یک طرف خواهان تدابیر امنیتی شدیدتر در مورد مهاجران هستنند و از طرف دیگر می‌گویند پناهجویانی که درخواست پناهندگی‌شان رد شده است باید سریع‌تر به کشورشان برگردانده شوند.

به گزارش روزنامه تاتس آلمان (۲۸ اکتبر)، درخواست برای سیاست‌های امنیتی سخت‌گیرانه‌تر در آلمان جدی‌ست. تاتس نوشته است فراکسیون حزب سوسیال-مسیحی ایالت بایرن خواهان کنترل افراط‌گرایان شناسایی‌شده با پابند و افزایش دوربین‌های امنیتی در ایستگاه‌های مترو است.

رئیس حزب دموکرات مسیحی در ایالت نوردراین وست‌فالن در غرب آلمان هم گفته است که آلمان باید علیه تروریست‌ها اعلام جنگ کند.

او همچنین گفته که باید از طریق تشکیل یک مرکز اطلاعاتی در سطح اروپا، اقدام مشترک دولت‌ها علیه ترور جدی‌تر شود.

سخنگوی حزب سبز هم گفته است: «اگر در قوانین فعلی نقصی برای دیپورت سریع تبهکاران به کشورهای‌شان وجود دارد، باید حل شود.»

قدرت‌گیری راست افراطی

سیاست‌های چند ماهه درهای باز ائتلاف حاکم در آلمان که معتقد بودند از پس حدود یک میلیون پناهجویی که در سال ۲۰۱۵ وارد آلمان شده‌اند، برمی‌آیند، خیلی زود تغییر کرد و شرایط آسان‌تر برای ورود پناهجویان به آلمان و گرفتن پناهندگی، به سرعت به حالت قبل برگشت. این روزها قوانین سخت‌گیرانه‌تری هم در حال تصویب است. مثلاً اخیراً اعلام شد پناهجویان باید سه سال اول زندگی خود در آلمان را در همان شهری که دولت تعیین می‌کند بمانند و حق ندارند در شهر دیگری ساکن شوند.

ماریون، شهروند ساکن برلین می‌گوید: «مشکل وحشتناکی در صحنه سیاسی وجود دارد: حزب راست‌گرای آ.اف.د (آلترناتیو برای آلمان) در حال قوی‌تر شدن است. آن‌ها پناهجویان و پناهندگان را خطری برای جامعه می‌دانند. درحالی که از نظر خیلی‌ها همه آدم‌ها برابرند و مهاجران از سرزمین‌های دیگر، برای ما یک فرصت هستند، نه تهدید.»

در طرف دیگر نهاد حقوق بشری «Pro Asyl» یکی از احزاب حاکم را متهم به استفاده ابزاری از حمله برلین مرده است. آن‌ها می‌گویند که حزب سوسیال مسیحی از این فرصت برای مطرح کردن دوباره موضوع پناهجویان استفاده می‌کند.

به گفته مدیر این نهاد حقوق بشری خیلی از پیشنهاد‌های آن‌ها اساساً ربطی به مبارزه با تروریسم ندارند. او می‌گوید: «به‌جای این که نهادها و مسئولان امنیتی را خطاب قرار دهند، پناهجویان و پناهندگان را مسئول این اتفاقات می‌دانند.»

گونتر بورکهاردت، مدیر «Pro Asyl» معتقد است: «در حمله برلین، قانون مقصر نیست بلکه مسئولان کوتاهی کرده‌اند و حالا باید توضیح بدهند که چرا یک تبهکار بالقوه ماه‌ها بدون ثبت آدرس و همین‌طور بدون این که دیپورت شود، درحالی که حکم دیپورتش صادر شده بوده، در تمام آلمان جابه‌جا شده است.»

بازگشت داوطلبانه پناهجویان

روزنامه زوددویچه، روز ۲۸ دسامبر/ هشتم دی، خبر داد که ۵۵هزار پناهجو در سال جاری داوطلبانه آلمان را ترک کرده‌اند؛ ۲۰هزار نفر بیشتر از سال قبل.

دولت آلمان برای تسهیل شرایط بازگشت به آن‌ها کمک مالی می‌کند. کمکی شامل بلیت بازگشت، پول‌ توجیبی برای سفر و مبلغی برای شروع یک کسب‌ و کار در کشور خودشان.

یکی از این افراد متهاک، مرد ۳۲ ساله‌ای از کردستان عراق است که سال ۲۰۱۲ همراه همسر و فرزند دو ساله‌اش به آلمان آمده بود. این خانواده امسال بعد از این‌‌که همسر متهاک باردار شد، تصمیم گرفتند بازگردند. او از دولت آلمان کمکی به میزان پنج هزار یورو دریافت کرده است تا یک نوشت‌افزارفروشی در مرکز اربیل راه بیندازد.

متهاک گفته است یکی از دلایل بازگشت آن‌ها غربت و دلتنگی برای وطن است. روزنامه زوددویچه نوشته است که دریافت کمک از دولت آلمان برای بازگشت داوطلبانه به وطن، فرصتی‌ست برای پناهجویانی که در معرض دیپورت هستند و همین‌طور پناهندگانی که حق اقامت دارند، اما بعد از سال‌ها هنوز خودشان را در این جامعه غریبه می‌پندارند.

مدیر پروژه «Coming Home» شهر مونیخ می‌گوید: «آن‌ها از دلتنگی در عذابند و می‌بینند که زندگی‌شان می‌گذرد، بدون اینکه بهره‌ای از آن ببرند. آن‌ها از لحاظ روانی رنج می‌برند. بازگشت به وطن آخرین راه است، که ممکن است باعث سلامتی روانی آن‌ها شود.»