Opinion-small2

از ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا آغاز به کار خواهد کرد. او مخالفت خود با مداخله نظامی آمریکا در دیگر کشورها و ملت سازی برای دیگران را اعلام کرده است. به نظر او خطر اصلی در خاورمیانه داعش است، نه رژیم دیکتاتور و جنایتکار بشار اسد. برای نابودی این خطر اصلی گفته است که حاضر به همکاری با روسیه و دیگر کشوvهاست.

اکبر گنجی
اکبر گنجی

به گزارش گاردین، جونیور- فرزند ترامپ – در پاریس با راندا کاسیس دیدار کرده است. کاسیس که عضو گروه “اپوزیسیون وطن پرست” سوریه است، بر این باور است که انتقال قدرت در سوریه باید با همکاری اسد و روسیه صورت گیرد. پیش از آن هم او با تولسی گابارد – نماینده دموکرات‌هایی که مخالف حمایت آمریکا از مخالفان اسلام گرای اسد است – ملاقات کرده بود.

در عین حال، ترامپ همیشه تندترین مواضع را علیه ایران اتخاذ کرده و نیروهایی را که تاکنون به عنوان اعضای دولت خود انتخاب کرده، همگی در ضدیت با ایران اشتراک نظر دارند.

آیت الله خامنه‌ای فرصت دوران ریاست جمهوری باراک اوباما را از دست داد تا نه تنها مسائل میان دو دولت را حل و فصل کند، بلکه روابطی دیپلماتیک و دوستانه میان دو کشور برقرار سازد. اینک باید به انتظار بنشیند تا دوران جدیدی را با آمریکا آغاز سازد که قابل پیش بینی نیست.

khamenei-trump300x600
دونالد ترامپ، سیدعلی خامنه‌ای − سیاست‌های تقابلی‌شان مکمل یکدیگرند

بدبینی شدید به آمریکا

تاریخی که از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علیه دولت منتخب دکتر مصدق آغاز شد، اکثرا روشنفکران ایران را به طور همزمان مخالف رژیم شاه و دولت آمریکا کرد. گفتمان جهان سومی ضد آمریکایی در دوران شاه ساخته شد و با انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، اشغال سفارت آمریکا در آبان ۱۳۵۸، جنگ ۸ ساله تجاوزگرانه صدام حسین علیه ایران و غیره، دیوار بلند و مستحکم بی اعتمادی متقابل ساخته شد.

اوباما قصد داشت تا درباره همه مسائل مورد اختلاف با ایران گفت و گو و توافق کند. اما سوء ظن شدید آیت الله خامنه‌ای مبنی بر این که آمریکا قصدی جز فریب و نیرنگ و تغییر رژیم ندارد، مانع این کار شد. آیت الله خامنه‌ای در ۱۳۹۵/۰۷/۲۸ در همین مورد گفت :

“آقایان آمریکایی‌ها که با مسئولین ما دُور هم می‌‌نشینند، از حقیر گله می‌کنند که چرا این ‌قدر به ما بدبین است ؛ خب من خوش‌بین باشم؟ با این وضعیّتی که شماها دارید، می‌شود به شماها خوش‌بین بود؟ “

او در تأیید مدعای خود به سخنان جان کری استناد کرد که گفته بود اگر ایران دست از حمایت از گروه‌هایی چون حزب الله و حماس بر ندارد، تحریم‌ها به طور اساسی لغو نخواهند شد. خامنه‌ای گفت: من همیشه در جلسات عمومی و خصوصی به مسئولان نظام گفته ام که با عقب نشینی هسته‌ای مسئله با آمریکا حل نخواهد شد. برای این که آنها سپس خواهند گفت چرا شما دارای موشک‌های دوربرد هستید؟ چرا از فلسطین، حزب الله و حماس حمایت می‌کنید؟ چرا حقوق بشر را مطابق معیارهای ما به اجرا نمی‌گذارید؟ هر یک از اینها را هم که عقب نشینی کنید، سپس خواهند گفت: چرا دین در دولت حضور دارد؟ چرا ایران کشوری بزرگ و پر جمعیت است؟ آمریکا “ول کن” نیست و تا آخر پیش خواهد رفت.

دونالد ترامپ: تأیید کننده ادعاهای خامنه‌ای علیه امریکا

آیت الله خامنه‌ای در ۱۳۹۵/۰۸/۱۲ گفت: من امروز قصد دارم دو خطای مهم را تصحیح کنم. آمریکایی این دو ادعای نادرست را ساخته‌اند و توسط ایرانیان وابسته به سازمان سیا یا دیگر مراکزشان، و “از نفس ‌افتاده‌ها، پشیمان‌شده‌ها، بوی لذّت دنیا به مشامشان رسیده‌ها” آن را میان مردم ایران گسترش می‌دهند. خطای اول این است که امام خمینی گفته بود که “هرچه فریاد دارید بر سر آمریکا بزنید”. آمریکا و طرفدارانش می‌گویند این عمل فاقد پشتوانه‌های منطقی است و صرفاً از سر تعصب، غرور و حمیت جاهلی صورت می‌گیرد. خطای دوم – که از خطای اول خطرناک تر است – این ادعاست که سازش با آمریکا حلال مسائل ایران است. علیه این ادعای غلط و فریب، ده الی پانزده دلیل می‌توان ارائه کرد که سازش با آمریکا نه تنها مشکلات اقتصادی، سیاسی، امنیتی، اخلاقی و غیره ایران را حل نخواهد کرد، بلکه سازش همه مسائل را بدتر خواهد کرد. یک نمونه اش توافق هسته‌ای بود که دولت آمریکا با بدعهدی، دروغگویی و فریبکاری هنوز تحریم‌ها را لغو نکرده و تحریم‌های تازه‌ای هم تصویب کرده است.

سیاست ترامپ درباره ایران دقیقاً چیست؟ آیا او در راستای بهبود روابط و حل مسائل مورد اختلاف بر خواهد آمد یا به سود آنان که به دنبال ساختن چهره‌ای اهریمنی از ایران هستند، به گونه‌ای عمل خواهد کرد که طرفداران گفت‌و‌گو و رابطه با آمریکا به کلی حذف شده و با سر کار آمدن افراطی‌ترین بخش دیکتاتوری جمهوری اسلامی، طرفین راهی جز مقابله نظامی در پیش نداشته باشند؟

خامنه‌ای سپس با طرح این پرسش که آمریکا قادر به حل مسائل خود نیست، حال چگونه می‌خواهد مسائل ایران را حل کند؟ برای تأیید ادعاهایش از سخنان ترامپ استفاده کرد و افزود:

“این مناظره‌ی دو نامزد [ریاست جمهوری] آمریکا را دیدید؟ حقایقی که این‌ها بر زبان راندند دیدید؟ شنیدید؟ اینها آمریکا را افشا کردند. چند برابر چیزهایی را که ما می‌گفتیم و بعضی باور نمی‌کردند و نمی‌خواستند باور کنند، خود این‌ها گفتند. و جالب این است که آن که صریح ‌تر گفت، بیشتر مورد توجّه مردم قرار گرفت. آن مرد[ترامپ] چون واضح‌تر گفت، صریح‌تر گفت، مردم آمریکا بیشتر به او توجّه کردند. طرف مقابل گفت این پوپولیستی کار می‌کند؛ عوام‌گرایانه، چرا عوام‌گرایانه؟ برای خاطر این که حرفهایش را مردم نگاه می‌کردند، می‌دیدند درست است؛ در واقعیّات زندگی خودشان آن را می‌دیدند. ارزشهای انسانی در آن کشور نابود شده و لگدمال ‌شده است؛ تبعیض نژادی وجود دارد. همین چند روز قبل از این آن مرد[ترامپ] در تبلیغات انتخاباتی‌اش ایستاد و گفت شما اگر رنگین ‌پوست هستید، اگر سیاه‌ پوست و سرخ‌ پوست هستید، در خیابان‌های نیویورک و شیکاگو و واشنگتن و کالیفرنیا و غیرذلک وقتی راه می‌روید، نمی‌توانید مطمئن باشید که تا چند دقیقه‌ی دیگر زنده‌اید. شما ببینید! این حرف را کسی دارد می‌زند که انتظار دارد چند روز دیگر برود در کاخ سفید، بنشیند آمریکا را اداره کند. نژادپرستی آمریکا یعنی این. فقر آمریکایی‌ها را [هم گفت]. گفت ۴۴ میلیون نفر در آمریکا گرسنه‌اند. او گفت و دیگران هم گفتند که کمتر از یک درصد مردم آمریکا مالک نود درصد ثروت آمریکا هستند. ارزشهای انسانی در آنجا لگدمال شده است؛ تبعیض، اختلاف، نژادپرستی، لگدمال کردن حقوق بشر…آن چه حالا این دو نامزد محترم ریاست‌جمهوری‌شان که یکی از این‌ها بالاخره چند روز دیگر خواهد رفت در کاخ سفید و رئیس‌جمهورِ آنجا خواهد شد، لابد حرف بی‌ حساب نمی‌زند؛ دوتایی باهم بدند، امّا دست ‌به‌ دست هم داده‌اند برای افشاگری آمریکا و برای نابود کردن آبروی آمریکا و موفّق هم شده‌اند.”

خامنه‌ای سپس توضیح داد که معنای “مرگ بر آمریکا” و “هر چه فریاد دارید بر سر آمریکا بکشید”، یعنی مرگ بر این تبعیض‌ها و نقض حقوق بشرها.

آیت الله خامنه‌ای مدتهاست نسبت به دو خطر هشدار داده و می‌دهد. خطر نفوذ آمریکا در مراکز اصلی تصمیم گیری جمهوری اسلامی از یک سو، و خطر شیفتگی برخی از مسئولان بلند پایه نظام به آمریکا از سوی دیگر. او در ۱۳۹۵/۰۸/۲۶ گفت که یک عده‌ای مجذوب آمریکا شده‌اند. اما آمریکا هیچ جاذبه‌ای ندارد. شما دیدید که همان نقدهایی را که من علیه آمریکا بیان می‌کردم، ترامپ بازگو کرد :

“در این انتخابات، برجسته‌ترین شخصیّت‌های سیاسی همان کشور آمدند همان چیزهایی را که ما می‌گفتیم، بیشتر یا دو برابر و یا چند برابرش را گفتند. این رئیس جمهوری که در آمریکا انتخاب شده است [ترامپ]، می‌گوید اگر آن پولی که در این چند سال ما آمریکایی‌ها خرجِ جنگ کردیم، می‌خواستیم در داخل آمریکا مصرف کنیم، دو بار می‌توانستیم آمریکا را بسازیم و این‌همه جادّه‌ی خراب، این‌همه پل خراب، این‌همه سدّ خراب، این‌همه شهرِ خراب، این‌همه فقیر در آمریکا نداشتیم. آن کسانی که مجذوب آن نقطه‌ی خیالی هستند، اینها را حاضرند بفهمند؟ این خرابی‌ها در آن کشور وجود دارد و پول آن کشور صرف کارهای غیرشرافتمندانه می‌شود؛ [آیا] این جنگهایی که او می‌گوید ما چند تریلیون دلار خرجش کردیم، این‌ها جنگهای شرافتمندانه‌ای بوده؟ “.

خامنه‌ای گفت که جنگ دفاعی در برابر دشمن متجاوز- با رعایت قوانین انسانی- شرافتمندانه است، اما جنگ‌های تجاوزکارانه آمریکا به افغانستان، عراق، لیبی، سوریه و یمن که طی آنها ده‌ها هزار غیر نظامی- خصوصاً زنان و کودکان- کشته شدند، غیر شرافتمدانه بود. چرا نخبگان ایران دارای بصیرت سیاسی نیستند و به این واقعیت‌ها اذعان نمی‌کنند؟

عدم پیش‌داوری درباره ترامپ و تهدید واکنش نسبت به کنش نقض برجام

خامنه‌ای در سخنرانی ۱۳۹۵/۰۸/۲۶ تأکید کرد که ما هیچ قضاوتی درباره انتخاب دونالد ترامپ نداریم و خود را برای هرگونه حادثه‌ای آماده کرده ایم.

آیت الله خامنه‌ای در ۱۳۹۵/۰۹/۰۳ دوباره به آمریکا پرداخت و گفت درباره دولت ترامپ فعلاً داوری نمی‌کند- برای این که هندوانه سربسته است- اما دولت اوباما نه تنها تعهدات هسته‌ای اش را عملی نکرد، بلکه مجلس نمایندگان آمریکا تحریم‌های علیه ایران را به مدت ده سال تمدید کرد و این نقض عملی برجام است. او گفت :

“تازه‌ ترینش این تمدید تحریم ده ساله است، اگر این تحریم [تمدید] بشود، قطعاً نقض برجام است- بدون تردید- و بدانند جمهوری اسلامی حتماً در مقابل آن واکنش نشان خواهد داد.”

خامنه‌ای افزود که آمریکایی‌ها برجام را به وسیله‌ای برای فشار به ایران و ملت ایران تبدیل کرده‌اند. حسن روحانی وعده می‌داد که با توافق هسته‌ای تحریم‌ها لغو خواهند شد، اما سازش هسته‌ای علیه ایران به کار گرفته شده است.

اگر قانون تمدید تحریم‌های ایران به مدت ده سال در سنا تصویب شود و به امضای رئیس جمهور برسد، این به معنای نقض توافق هسته‌ای از سوی آمریکا بوده و این کشور عملاً از توافق خارج خواهد شد. یعنی توافق “پنج بعلاوه یک” به توافق “چهار بعلاوه یک” تبدیل خواهد شد.

ترامپ و ایران

اگرچه ترامپ مخالف دخالت نظامی خارجی و ملت سازی آمریکاست، اما افرادی که تاکنون به عنوان چهره‌های اصلی دولت خود منصوب کرده است، سه ویژگی دارند:

برای صلح و دموکراسی، راهی جز گفت و گو و سازش وجود ندارد. بدون امنیت و صلح، دموکراسی و حقوق بشر و آزادی و توسعه کاملاً به حاشیه خواهند رفت. هر کس از اندکی هوش برخوردار باشد، می‌داند که میان گذار ایران به “نظام دموکراتیک ملتزم به آزادی و حقوق بشر” و “تبدیل ایران به سوریه‌ای دیگر“، تمایز روشن و عمیقی وجود دارد.

همه نگران تصمیم گیری‌های تیم سیاست خارجی ترامپ هستند. اما در رابطه با ایران این خطر چشمگیر است. نامزد ترامپ برای وزارت دفاع گفته است که ایران از داعش برای بسط قدرت خود استفاده می‌کند. نامزدهای وزارت خارجه (رودی جولیانی، جان بولتون، و…) هم به شدت ضد ایران‌اند و از تغییر رژیم در ایران دفاع می‌کنند. سناتور راند پل، ضمن مخالفت شدید با انتصاب جولیانی و بولتون، گفته است که جولیانی در سال ۲۰۱۵ از بمباران ایران حمایت کرده بود. حتی میت رامنی هم مواضع تندی علیه ایران دارد.

سیاست‌های تهاجمی علیه ایران در آغاز به کار دولت ترامپ، در انتخابات ریاست جمهوری که ۴ ماه بعد در ایران برگزار خواهد شد، دقیقا به زیان حسن روحانی و به سود افراطی‌ترین جناح‌های سرکوبگر جمهوری اسلامی تمام خواهد شد. خامنه‌ای و افراطی‌ترین بخش‌های رژیم دائماً به حسن روحانی می‌تازند که توافق هسته‌ای هیچ دستاوردی برای ایران جز عقب نشینی نداشته است. سرلشکر پاسدار محمدحسین باقری- رئیس ستاد کل نیروهای مسلح- در ۶ آذر ۱۳۹۵ گفت : “در ایام پس از برجام که تحریم‌های فروش نفت برداشته شده هنوز پول‌های نفت‌های فروخته شده دریافت نشده است. پیش بینی مسئولان این بود که پول‌های نفت‌های فروخته شده از بهمن سال گذشته تا شهریور امسال دریافت شود اما این گونه نشد”. خامنه‌ای هم در ۱۳۹۵/۰۹/۰۷ به روحانی و ظریف حمله کرد که برای رسیدن به توافق هسته‌ای عجله کردند، به جزئیات توجه نکردند و این غفلت رخنه‌هایی ایجاد کرد که آمریکا در حال سوء استفاده از آنهاست. تمدید ده ساله تحریم‌ها یکی از این موارد و نقض برجام است.

سیاست ترامپ درباره ایران دقیقاً چیست؟ آیا او در راستای بهبود روابط و حل مسائل مورد اختلاف بر خواهد آمد یا به سود آنان که به دنبال ساختن چهره‌ای اهریمنی از ایران هستند، به گونه‌ای عمل خواهد کرد که طرفداران گفت‌و‌گو و رابطه با آمریکا به کلی حذف شده و با سر کار آمدن افراطی‌ترین بخش دیکتاتوری جمهوری اسلامی، طرفین راهی جز مقابله نظامی در پیش نداشته باشند؟

برای صلح و دموکراسی، راهی جز گفت و گو و سازش وجود ندارد. حمله نظامی آمریکا به کشورهای خاورمیانه به نابودی دولت ها، انسان‌ها، تجزیه عملی و رشد شدید گروه‌های تروریستی اسلام گرا انجامید. آمریکا ۳ تا ۴ تریلیون دلار هزینه این جنگ‌ها کرد و هزاران کشته و زخمی داد. اینک نوبت تغییر سیاست نظامی گرایانه به راه حل‌های دیپلماتیک و صلح طلبانه است. بدون امنیت و صلح، دموکراسی و حقوق بشر و آزادی و توسعه کاملاً به حاشیه خواهند رفت. هر کس از اندکی هوش برخوردار باشد، می‌داند که میان گذار ایران به “نظام دموکراتیک ملتزم به آزادی و حقوق بشر” و “تبدیل ایران به سوریه‌ای دیگر“، تمایز روشن و عمیقی وجود دارد.

♦ نسخه انگلیسی این مقاله در هافینگتون پست ۲ دسامبر ۲۰۱۶ منتشر شده است

در همین زمینه