جدال لفظی وزیران خارجه ترکیه و آلمان در آنکارا

فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر خارجه آلمان به خوبی می‌دانست که سفرش به ترکیه برای دیدار و گفت‌و‌گو با مولود چاوش اوغلو، همتای ترکیه‌ای‌اش دشوار خواهد بود. روز گذشته، سه‌شنبه ۱۵ نوامبر اشتاین‌مایر با چهره‌ای که از جدیت نشان داشت وارد ساختمان وزارت خارجه ترکیه شد. چاوش‌اوغلو که به استقبال او آمده بود، با همتایش به سردی دست داد و سپس آن‌ها وارد آسانسور شدند که با هم پشت درهای بسته گفت‌و‌گو کنند. استقبال پرشور حال و هوای دیگری دارد.

این نخستین سفر اشتاین‌مایر بعد از کودتای ۱۵ ژوئیه به ترکیه است.

نمایش بی‌پرده اختلافات

وزاری خارجه آلمان و ترکیه در یک نشست خبری بر تحکیم روابط بین دو کشور تأکید کردند. آنگاه به سرعت و با صراحت سراغ اصل موضوع رفتند: چاوش‌اوغلو در مقدمه سخنانش ادعا کرد که آلمان دست «تروریست‌ها»ی پ ک. ک و اعضای جبهه انقلابی آزادی خلق ترکیه را که در این کشور به‌سر می‌برند باز گذاشته است.

او گفت آنکارا ۴۵۰۰ پرونده قضایی وابستگان به احزاب یاد شده را در اختیار دولت آلمان قرار داده. اما با این‌حال تاکنون دولت آلمان فقط سه نفر از این اشخاص را تحویل دولت ترکیه داده است.

چاووش‌اوغلو ادعا کرد که گروهی از طرفداران فتح‌الله گولن هم به آلمان پناه آورده‌اند. وزیر خارجه ترکیه از گولن به عنوان «یک بیمار روحی» نام برد.

وزیر خارجه ترکیه به مصوبه »بوندستاگ« (پارلمان آلمان) که قتل‌عام ارامنه در ترکیه را محکوم کرده بود هم اشاره کرد. این البته کاملاً دور از انتظار نبود.

اشتاین‌مایر با لب‌های به هم فشرده به این سخنان گوش می‌داد. آنگاه خطاب به «مولود عزیز» گفت که هرآینه که مدرک و شواهد محکمی وجود داشته باشد، قوه قضائیه آلمان در چارچوب قانون با اعمال تروریستی مقابله می‌کند. ارسال ۴۵۰۰ پرونده قضایی را هم نمی‌تواند تأیید کند و به همین جهت این اتهام که آلمان ساحل امنی برای تروریست‌هاست، پذیرفتنی نیست.

اشتاین‌مایر تلویحاً دولت ترکیه را متهم کرد که در بازداشت دسته‌جمعی مخالفانش و همچنین سرکوب مطبوعات و در محاق قرار دادن رسانه‌ها و از میان برداشتن آزادی بیان در ترکیه زیاده‌روی را پیشه کرده و عدالت را از دست نهاده است.

آن ترکیه دیگر

مجادله وزاری خارجه آلمان و ترکیه نمایانگر رابطه پرتنش این دو کشور است که از بدبینی نسبت به یکدیگر و اختلاف عقیده و اهداف متفاوت نشان دارد. آلمان ادعا می‌کند که می‌‌خواهد ترکیه را در راه پیوستن به اتحادیه اروپا همراهی کند. آنکارا اما همراهی آلمان را توهین‌آمیز تلقی کرده و می‌گوید به قیم و همراه نیاز ندارد.

در حالی‌که برخی از کشورهای اتحادیه اروپا مانند اتریش خواهان قطع مذاکرات پیوستن ترکیه  به عنوان یک کشور در حال توسعه با حکوتی اقتدارگرا هستند، اشتاین‌مایر ادامه این مذاکرات را به میزان نزدیکی ترکیه به اروپا وابسته کرده است. به این ترتیب وزیر خارجه آلمان که در انتخابات آتی نامزد حزب سوسیال دموکرات برای صدر اعظمی آلمان است، موضع دولت متبوعش درباره عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را بازتاب می‌دهد: ترکیه می‌بایست سریع‌تر ملاک‌های عضویت در اتحادیه اروپا را برآورده کند. چنانچه دولت اسلامگرای ترکیه لایحه مجازات اعدام را به تصویب برساند، عضویت در اتحادیه اروپا خود به خود موضوعیتش را از دست می‌دهد.

رجب‌ طیب اردوغان که چندی پیش با اشتاین‌مایر هم دیدار و گفت‌و گو کرده بود چندان هم از قطع مذاکرات با اتحادیه اروپا نگران نیست. دشوار می‌توان تصور کرد که اردوغان تمایلی به پذیرفتن ارزش‌ها و ملاک‌های مورد نظر غرب داشته باشد. او اما می‌خواهد با ترفندهایی اروپا را مقصر جلوه دهد. از سوی دیگر ادامه مذاکرات برای بروکسل هم بی‌پیامد نیست. چنانچه ترکیه با وجود تذکرات مکرر اتحادیه اروپا در شیوه اقتدارگرایانه دولتش تجدید نظر نکند، از گفت‌و‌گوی انتقادی به مضحکه‌ای فرومی‌کاهد.

نمایندگان وزارت خارجه آلمان در سفرشان به ترکیه اما به طرز چشم‌گیری به «آن ترکیه دیگر» عنایت کردند. آن‌ها با نمایندگان نهادهای حقوق بشری در ترکیه و قربانیان پاکسازی‌های گسترده بعد از کودتا دیدار و گفت‌و‌گو کردند. دولت‌های اروپایی معمولاً این شیوه را در برابر دیکتاتورها در پیش می‌گیرند.

دیپلمات‌های آلمانی همچنین با گروهی از اعضای «حزب دموکراتیک خلق‌ها» و «حزب جمهوری‌خواهان خلق» که هر دو از احزاب اپوزیسیون‌اند نیز دیدار و گفت‌وگو کردند. عده زیادی از نمایندگان حزب دموکراتیک خلق‌ها در پارلمان ترکیه و ۲۰۰۰ تن از اعضای این حزب به اتهام «فعالیت‌های تروریستی» به زندان افتاده‌اند.

بیشتر بخوانید:

سردبیر متواری «جمهوریت»: ترکیه به سوی فاشیسم می‌رود