عذرخواهی باورناپذیر قاضی مرتضوی، تبدیل مننژیت به شهادت

انتشار نامه «عذرخواهی» سعید مرتضوی از خانواده قربانیان بازداشتگاه کهریزک، واکنش‌ وسیع کاربران شبکه‌های اجتماعی را به دنبال داشته است.

این نامه روز یک‌شنبه ۲۱ شهریور به دادگاه تجدید نظر استان تهران تسلیم شده و آقای مرتضوی ضمن «تقدیر و سپاس» از «برخورد بسیار شایسته خانواده‌های آسیب دیده» و «شهید» خواندن کشته شدگان بازداشتگاه کهریزک، گفته است: «به‌عنوان دادستان عمومی و انقلاب تهران در زمان فتنه بزرگ ۸۸، صمیمانه پوزش طلبیده و ابراز تاسف و تاثر و اعتذار دارم».

همچنین او ابراز امیدواری کرده که این عذرخواهی، مرهمی بر زخم خانواده‌های داغدیده باشد.

نام قاضی مرتضوی با توقیف مطبوعات، بازداشت و شکنجه روزنامه‌نگاران و وبلاگ‌نویسان و پرونده سازی‌های امنیتی برای فعالان سیاسی و اجتماعی پیوند خورده است.

اکنون و با گذشت حدود هفت سال از وقایع پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۸۸، انتشار نامه پشیمانی دادستان انقلاب تهران، پرونده بازداشتگاه کهریزک و سرکوب معترضان انتخابات ریاست جمهوری را دوباره روی میز قضاوت افکار عمومی گذاشته است.

کاربران شبکه‌های اجتماعی اینترنتی با استفاده از هشتگ‌های #کهریزک، #سعید‌مرتضوی و #عذرخواهی، در فیس‌ بوک و به ویژه توییتر، نقد و نظر خود را در مورد آخرین اظهارات آقای مرتضوی بیان می‌کنند.

با مطالعه مجموعه واکنش‌ها به نامه منتشر شده، به نظر می‌رسد که این عذرخواهی برای شهروندان چندان قابل باور نیست و بسیاری نیز آن را در راستای جلب رضایت خانواده‌ کشته شدگان و مختومه کردن پرونده کهریزک ارزیابی می‌کنند.

کاربری به نام مسعود کاظمی در توییتر خود نوشته است: «مدت‌هاست دارم به این فکر می‌کنم که سعید مرتضوی تو این کشور دادستان بوده، می‌فهمید؟ دادستان … داد می‌ستانده.»

جلال سمیعی، کاربر دیگری است که با «جنایت» نامیدن آن‌چه در زمان ریاست سعید مرتضوی در دادستانی انقلاب تهران و در بازداشتگاه کهریزک اتفاق افتاده در توییتر خود نوشته: «جنایت هیچ جوری جبران نمی‌شه آقا، حتی به اون دنیا هم اگر معتقد باشین، ویرانی جبران ناپذیره جنایت. عذر می‌خوای؟»

بعضی دیگر از کاربران نیز برای توصیف پوزش‌خواهی مرتضوی از صفاتی چون «ابتذال» و «وقاحت» استفاده کرده‌اند.

حسین وحیدی در توییتی می‌نویسد: «عذرخواهی مرتضوی درباره کهریزک آشکارا نشون می‌ده که هر چیز حتی به‌ظاهر خوب و اخلاقی پتانسیل تبدیل به نعش متعفنی از ابتذال و وقاحت رو داره.»

برخی دیگر نیز با مقایسه حوادث کهریزک با اعدام‌های سال ۶۷، مرتضوی را با مصطفی پورمحمدی، از بانیان اعدام دسته جمعی زندانیان سیاسی در دهه ۶۰ مقایسه کرده‌اند.

در این رابطه، احمد مدادی در توییتر خود نوشته است: «مدام با خودم کلنجار می‌رم که با عذرخواهی مرتضوی چه باید کرد؟ نیم‌نگاهی به اظهارات پورمحمدی در باب خواب راحت‌اش موضوع رو پیچیده‌تر می‌کنه.»

شخصیت سعید مرتضوی و سابقه او در آزار و اذیت و بدرفتاری با متهمان پرونده‌هایش، موضوع دیگری است که شهروندان به آن توجه خاصی داشته و دارند.

مریم عبدی در توییتر خود نوشته: «گفتم چرا بابامو توی انفرادی نگه داشتی؟ با نیش باز، صورتش رو نزدیکم کرد و گفت: دوست داشتی ببرمش عمومی، سوزاک و سفلیس بگیره؟ فقط ۲۱ سالم بود.»

بازخوانی داستان اعتراض‌ها به نتیجه انتخابات سال ۸۸، یادآوری رویدادها و حوادث آن سال و بازنشر نام و تصویر قربانیان کهریزک، بخش دیگری از اظهارنظرهای کاربران شبکه‌های اجتماعی است.

در این میان، تصویرهایی از محسن روح‌الامینی، محمد کامرانی و امیر جوادی‌فر بارها بازنشر شده‌اند.

بنا بر گزارش‌های تایید شده این سه نفر بر اثر ضرب و شتم و شکنجه ماموران تحت امر سعید مرتضوی و عوامل نیروی انتظامی در بازداشتگاه کهریزک جان خود را از دست دادند.

صبا آذر پیک، خبرنگار سابق روزنامه اعتماد در صفحه توییتر خود نوشته: «خون روی دست با عذرخواهی پاک نمی‌شه. خون روی دست شما به‌ عنوان دادستان وقت، فقط کهریزک نبود. بالاخره بعد از ۷ سال مننژیت شد شهادت!»

کاربری به نام شهرزاد بهمنی نیز در توییتی با اشاره به دیگر قربانیان کهریزک می‌گوید: «یادی بکنیم از دکتر رامین پوراندرجانی که سعید مرتضوی به ایشون هم یه عذرخواهی و یه محاکمه بدهکاره.»

پوراندرجانی، پزشک بازداشتگاه کهریزک بود که پس از تعطیلی این بازداشتگاه و رسیدگی دادگاه به پرونده متهمان آن، در آبان ۱۳۸۸ به طرز مشکوکی در ساختمان بهداری نیروی انتظامی تهران درگذشت. مقامات امنیتی علت مرگ او را «مصمومیت دارویی» و سپس «خودکشی» اعلام کردند.

اعتراض به عملکرد آقای مرتضوی به شهروندان عادی، طرفداران جنبش سبز یا روزنامه‌نگاران محدود نمی‌شود. محمدرضا زائری از چهره‌های نزدیک به حکومت در صفحه اینستاگرام خود زیر تصویری از یک طناب دار درباره سعید مرتضوی نوشته است: «جرم او تنها قتل قربانیان مظلوم کهریزک و معمای پیچیده زهرا کاظمی نیست و اتهام او نیز فقط اختلاس‌ها و دروغ‌ها و پرونده‌های مطبوعاتی و … نیست. بسیار نکته‌های وحشتناک هست که اگر روزی فضای لازم فراهم شود شاید بر زبان‌ها بیافتد و به گوش‌ها برسد.»

بیشتر بخوانید:

درخواست یک اصولگرا: سعید مرتضوی اعدام شود

زائری در ادامه نوشته است که «اعتماد مخدوش مردم به جمهوری اسلامی» به‌خصوص در «وضعیت خطرناک و حساس کنونی»، تنها از طریق اعدام سعید مرتضوی ترمیم خواهد شد.

همچنین کاربر اصولگرای دیگری به نام حسین دهباشی توییت کرده است که: «بعضی‌ها را هم همین که عکس‌شان را نبینی و اسم‌شان را نشنوی کافی است. نه عذرخواهی می‌خواهی و نه حتی عقوبت. فقط دیگر نباشند.»

در مقابل، مهدی کوچک‌زاده، نماینده سابق مجلس و از مخالفان سرسخت اصلاح‌طلبان و جنبش سبز نیز به انتقاد‌ها از سعید مرتضوی واکنش نشان داده است. او که با اظهارات جنجالی‌‌اش مشهور است در یک پست اینستاگرامی ضمن دفاع از سعید مرتضوی به «شهید» نامیده شدن معترضان انتخابات ۸۸ اعتراض کرده و نوشته است: «مگر ممكن است هم ايثارگرانی كه خون پاک‌شان در راه دفاع از اين نظام مقدس و مظلوم ريخته شده “شهيد” باشند و هم یاغیان فتنه‌گری كه در برابر اين نظام قد علم كرده‌اند؟!!! جل الخالق!»

بعضی‌ها هم معتقدند که عذرخواهی سعید مرتضوی از آن‌چه در کهریزک رخ داده و او خود آن را «فاجعه هولناک» نامیده، ارزش هرگونه عذرخواهی مسئولانه را از بین برده است.

– بدبیاری فرهنگی یعنی همین، وقتی فکر می‌کنی داره عذرخواهی کردن مقامات جا میفته، یهو مرتضوی ظاهر می‌شه، آرزو می‌کنی کاش اصلا این راه رو یاد نگرفته بودن.

این توییت محمد معینی نیز از جمله نظرهایی است که اعتبار و ارزش اظهار ندامت مرتضوی را زیر سوال می‌برد.

حسین قاضیان، جامعه شناس مقیم آمریکا اما در یک یادداشت فیس‌بوکی با عنوان «صلوات برفست و فراموش کن» به مساله «عذرخواهی» در زندگی روزمره و فرهنگ سیاسی ایرانیان پرداخته است و ضمن مقایسه فرهنگ عذرخواهی در ایران با آن‌چه که در دنیای معاصر معمول است می‌نویسد:

«در فرهنگ سیاسی امروز جهان، عذرخواهی به منزله‌ پذیرش اخلاقی قصور یا تقصیر است. این عذرخواهی رافع پیگری قانونی شاکیان نیست. این عذرخواهی مثل آن صلواتی که برای ختم دعوا می‌فرستند قرار نیست به ختم ماجرا منتهی شود و شاکیان بروند پی کارشان. تعقیب قانونی موضوع، سر جای خود باقی می‌ماند و تکان نمی‌خورد. آن معذرت‌خواهی فقط نشان دهنده‌ منش اخلاقی فردی است که مرتکب تقصیر یا قصور شده است. این عذرخواهی بیانگر تقاضای فرد خاطی است برای آن که دوباره در جمع پذیرفته شود، اما پس از طی مجازات قانونی … اما اگر جامعه پوزش‌خواهی را نه نشانه‌ شهامت که نشانه‌ ضعف یا مثلاً تلاش برای فرار از مجازات بداند، آن وقت پوزش خواستن دیگر آن ارزش اخلاقی مورد انتظار را نخواهد داشت. به همین دلیل است که پوزش را (که جنبه‌ی اخلاقی دارد) باید از مجازات (که جنبه‌ی حقوقی دارد) متمایز کرد.»

در همین زمینه

مرتضوی، مرگ و دوشیزه

مرتضوی و جنایت «غیرعمدی» کهریزک

خواهر محمد کامرانی، از مقتولان کهریزک: لکه ننگ کهریزک پاک نمی‌شود

سعید مرتضوی، سرکوب‌گر دیروز و شرمنده امروز

عذرخواهی سعید مرتضوی بابت وقایع بازداشتگاه کهریزک