عبور از یک مرز چاره‌ای در بیچارگی است. وقتی مرز بسته شود، مشکلی حل نمی‌شود، بیچاره فقط بیچاره‌تر می‌شود؛ مشکل آوارگی حل نمی‌شود، فقط حادتر و رنج‌آورتر می‌شود.
دیگر از ورود گروه گروه پناهنده به اروپای غربی، به ویژه به آلمان و سوئد، خبری نیست. درها بسته شده‌اند، و رنج پشت مرزها، در اردوگاه‌ها و در مناطق جنگ‌زده و فقرزده تلنبار شده است.
“کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان” (UNCHR) به مناسبت ۲۰ ژوئن، روز جهانی آوارگان، یک دادخواست انتشار داده و خواهان امضای آن توسط همگان شده است. در این پتیسیون که قرار است در تاریخ ۱۹ سپتامبر به مجموع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک ارائه شود، این خواست‌ها مطرح شده‌اند:
- هر کودک آواره‌ای باید حق تحصیل داشته باشد؛
- هر خانواده آواره‌ای باید جای امنی برای زیستن داشته باشد؛
- هر پناهنده‌ای باید امکان آن را بیابد که حرفه‌ای داشته باشد یا حرفه‌ای بیاموزد، برای اینکه بتواند در جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند، مشارکت مثبتی داشته باشد.
دردناک است که اکنون توده‌های انبوهی از آوارگان به خاطر بسته بودن مرزها از نظرها گم شده‌اند و گویا موجودیت ندارند، تا برایشان چنین خواسته‌هایی مطرح باشد. اما موجودیت دارند، و حد موجودیتشان در نهایت بسته به تک‌تک ما دارد برای آنکه آنها را ببینیم و صدایشان را بشنویم.
به مناسبت ۲۰ ژوئن، روز پناهندگان، دوسیه زیر را فراهم آورده‌ایم که شامل مجموعه ویژه پیشین نیز می‌شود.
این ماجرا می‌تواند برای شما هم اتفاق بیفتد. ما هر کاری می‌کنیم تا فرزندان‌مان را در امنیت نگه داریم. تفاوت یک خانواده پناهجو و خانواده یک اروپایی و خانواده شما فقط در «شانس» است.
گذشته از مشکلات حقوقی و اقتصادی و وضعیت معیشتی سخت پناهجویان و پناهندگان در سالهای اول زندگی در کشورهای میزبان، آنها اغلب در کشورهای غربی با مشکلات فرهنگی مواجه‌اند.
در چشم‌اندازی تاریخی، انسان و شهروند دو مفهوم جدا از هم هستند، اما اکنون جدا کردن این دو مفهوم آسان نیست. مفهوم پناهنده حالا بیش از هر مفهوم دیگری این درهم تنیدگی را فراتر از چشم‌انداز تاریخی مقابل ما قرار می‌دهد.
پزشکان بدون مرز اعلام کرده به‌دلیل «سیاست‌های مهاجرتی خطرناک» اتحادیه اروپا، دیگر کمک‌های مالی این اتحادیه را قبول نمی‌کند. اتحادیه اروپا و ترکیه پناهجویانی را که قاچاقی و از یونان به اروپا بروند، به ترکیه برمی‌گردانند.
آخرین روز اولین ماه بهار ۹۵، آخرین روز عمر پناهجوی ۱۵ سالهای بود که هر چند توانسته بود از آب‌های مدیترانه جان به در برد و سالم به اروپای غربی برسد، اما از پس سختی‌های پناهجویی برنیامد و خود را حلق‌آویز کرد.
یافتن راه‌حل «بحران پناهجویان» با حضور سران ۲۸کشور اروپایی و نخست‌وزیر ترکیه در بروکسل در شرایطی صورت می‌گیرد که بیش از ۱۳هزار پناهجو در وضعیتی غیر‌‌بهداشتی و سخت در مرز یونان و مقدونیه انتظار می‌کشند.
سال ۲۰۱۱ بود … داشتیم توی یکی از زمین‌های چمن اطراف شهر فوتبال بازی می‌کردیم. بین دو نیمه گوشه‌ای مشغول استراحت بودم که یک‌باره یکی از هم‌تیمی‌ها زیر گوشم زمزمه کرد: «می‌دونی مجید چه جوری اومده استرالیا؟»
خلاصه: تنها در یک ماه و نیم گذشته، شش نفر در یک کمپ پناهجویی در مالزی جان باخته‌اند. مسئولان اداره مهاجرت، پناهجویان معترض را مقابل ورودی یو-ان (نمایندگی سازمان ملل) بازداشت می‌کنند.
تصویر سیاه و سفیدی از یک پناهجو که نوزاد خود را از زیر سیم خاردار عبور می‌دهد، برنده جایزه «عکس مطبوعات جهانی» در سال ۲۰۱۵ شد. این عکس در «روسکه» واقع در مرز مجارستان و صربستان گرفته شده است.
آی وی‌وی، هنرمند مخالف حکومت چین از منتقدان پاسخ اروپا به بحران پناهندگان است. او برای آگاهی‌رسانی در مورد وضعیت پناهجویان، ستون‌های تالار «کنسرت‌هاوس» در برلین را با جلیقه‌های نجات باقی‌مانده از پناهجویان پوشاند.
سخت‌تر شدن شرایط پناهندگی باعث شده برخی پناهجویان عطای فرنگ را به لقایش ببخشند و درخواست بازگشت به کشور خود را مطرح کنند. پناهجویان چرا و از چه طریقی بازمی‌گردند؟
بنیاد زبان آلمانی در ویسبادن، واژه “پناهجویان” را به عنوان کلمه سال ۲۰۱۵ برگزید. این انتخاب از بین ۲۵۰۰ پیشنهاد صورت گرفت. دومین گزینش داوران: من شارلی هستم.
پرونده پیشین رادیو زمانه برای بحران آوارگی، پناهجویی و پناهندگی
◄ انسانِ آواره و امید گذر از مرزهای ممنوع
با رسیدن بهار عربی به برخی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، امید دستیابی به آزادی و دموکراسی و ایجاد تغییر و تحولات اساسی، در دل مردم آزادی‌خواه این کشورها و سراسر جهان نشست، اما این امید خیلی زود رنگ باخت.
در غیاب جامعه مدنی و به دلیل ناکارآمدی نیروهای جایگزین، آن‌چه حالا از این بهار خزان‌زده باقی مانده، جنگ، ناامنی و بی‌ثباتی منطقه است. گروه‌های افراطی قدرت گرفته‌اند و گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش)، صاحب قلمرو شده و سکه به نام خلیفه می‌زند.
حاصل جنگی که جای دیکتاتورها و دیکتاتوری‌ها را پر کرده است، آوارگی میلیون‌ها انسان است که عده‌ای‌شان ترک وطن کرده‌اند و بقیه، در سرزمین خودشان آوارهاند.
شمار آوارگان و پناهجویان خاورمیانه، می‌تواند بزرگ‌ترین بحران آوارگان پس از جنگ جهانی دوم باشد.
سوریه که درگیر جنگ داخلی است، حالا چهار میلیون پناهجو در کشورهای دیگر (اغلب همسایه) دارد. ۷/۶ میلیون نفر هم در خود این کشور آوارهاند.
دود آتشی که از خاورمیانه برخاسته است، می‌رود که آرام آرام در جهان گسترده شود.
حالا موج پناهجویی به اروپا رسیده است و علاوه بر سوری‌های آواره، شمار پناهجویانی که از لیبی، یمن، عراق و افغانستان خود را به کشورهای اروپایی رسانده‌اند هم از ابتدای سال جاری میلادی بیشتر شده‌اند. خشکسالی و کمبود آب هم به بحران آوارگی و پناهجویی دامن زده است و تصویر آینده منطقه را تیره‌تر کرده است.
در روزهای گذشته و با انتشار عکس‌ها، خبرها و گزارش‌هایی از پناهجویان و آوارگانی که تلاش می‌کنند تا به هر طریق ممکن خود را به اروپا برسانند، افکار عمومی بیش از پیش با این موضوع درگیر شده است. انتشار عکس‌هایی از کشته‌شدگان این «سفر»، و به‌خصوص عکس کودکی سه ساله که در دریا جان باخت، به اصطلاح برخی روزنامه‌نگاران، جهان را تکان داد.
جهان به تکان و تقلا افتاده اما با این بحران آوارگی و پناهندگی چه خواهد کرد؟ آیا وضعیت موجود باعث ناکارآمد شدن سیاست‌های پناهنده‌پذیری شده است و سیستم‌ها و ساز و کار فعالیت نهادها و سازمان‌هایی همچون کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل را مختل کرده است یا اینکه این سیاست‌ها و ساز و کارها پیش از این هم ناکارآمد بوده‌اند؟ چرا کشورهای عرب منطقه و همین‌طور ایران، که نقش مستقیمی در ایجاد این شرایط بحرانی دارند، مسئولیت بیش‌تری در قبال آوارگان و پناهجویان بر عهده نمی‌گیرند؟ مردم ایران چه نقش و سهمی در این ماجرا برای خود تعریف می‌کنند؟
رادیو زمانه با انتشار مجموعه‌ای از یادداشت‌ها، گزارش‌ها و تحلیل‌ها، تلاش کرده است تا به این پرسش‌ها و پرسش‌هایی بیشتر، پاسخ دهد. روایت‌هایی از گذر پناهجویان از مرزهای ممنوع و مجموعه عکس‌هایی از شرایط زندگی آنان در کمپ‌ها نیز در این مجموعه آمده است.
علاوه بر بررسی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این بحران، از دریچه فلسفه و فرهنگ نیز به آن پرداخته شده است و شرایط زیست‌محیطی به وجود آورنده و حاصل از این بحران هم ارزیابی شده است.
در این پرونده، مجموعه این مطالب یک‌جا جمع‌آوری شده‌اند تا بحران آوارگی، پناهجویی و پناهندگی، تا حد ممکن به شکلی همه‌جانبه دیده شود.
• آوارگی و شکستن ساختار تئوری سیاسی
محمد‌رضا نیکفر- موج جدیدی از هجوم آوارگان به کشورهای اروپایی سیاستمداران این خِطّه را سراسیمه کرده است. سراسیمگی به این برنمی‌گردد که قاره سبز توان اقتصادی پذیرش پناهندگان را ندارد. قضیه ریشه‌دارتر است. پیشتر هم دیده شده بود که آوارگی پدیده‌ای است که اساس سامان سیاسی کشورها و نظم جهانی مبتنی بر واحدهای کشوری را دچار بحران می‌کند.
• پناهجویی، پناهندگی و جهانی شدن
محمدرفیع محمودیان- هجوم خیل پناهجویان به اروپا همه را غافلگیر کرده است. اینک توده‌های آواره به غرب هجوم می‌آورند. آنها خواهان زندگی در غرب هستند. صلح، امنیت، رفاه و آرامش را در غرب می‌جویند. آن‌چه سرمایه‌داری مهم می‌شمرد برای آنها نیز ارزش‌های مهم زندگی هستند. آنها کار می‌خواهند. حقوق شهروندی می‌خواهند. می‌خواهند مالیات بپردازند، مصرف کنند و به هنجار زندگی کنند. دیگر سرمایه‌داری لازم نیست آنها را استعمار کند، آنها خود به استقبال سرمایه‌داری می‌شتابند.
حق پناهندگی اروپایی پاسخ مناسبی برای شرایط جدید ندارد و ریشه آن به زمانی برمی‌گردد که روشنفکران جویای حقوق شهروندی، تحت پیگرد رژیم‌های سرکوب‌گر بودند. امروزه هم انسان‌ها به دلیل پیگرد سیاسی پناهنده می‌شوند، اما بیشتر پناهجویان راه مهاجرت را به خاطر مشکل با حکومت تمامیت‌خواه در پیش نمی‌گیرند، بلکه دلیل آنها بدشانسی تولد در مکانی «اشتباهی» است؛ جایی که تلاش برای دستیابی به یک «زندگی خوب» بی‌نتیجه می‌ماند.
• بحران پناهجویان، اقتدار دولتی و جنبش‌های اجتماعی
عادل عطار- امروز «بحران» نامی است که به ورود «پناهندگان» به مرزهای اروپا نسبت می‌دهند.
حتی در این میان، بیش از اینکه بحران را بحرانِ وجودیِ انسان‌هایی بدانند که در مسیری طولانی و پرخطر در مرزهای زندگی و مرگ به‌شکلی تحت‌اللفظی گام برمی‌دارند، آن را بحران اروپا می‌دانند. همان پدیده‌ای که به نظر نخست‌وزیر مجارستان، ظاهرا قرار است چهره تمدن اروپا را تغییر دهد.
«چهره»: گرهگاهِ هویت و «من» بودن.
• چه کسی پناهجوست و مسئولیت دولت‌ها چیست؟
بهنام دارایی‌زاده- چه فرقی میان پناهجو، پناهنده و آواره جنگی است؟ آیا در چهارچوب نظام «حقوق بین‌الملل»، این افراد در وضعیت‌های متفاوتی به سر می‌برند و لاجرم از حقوق متفاوتی هم برخوردارند؟ مسئولیت دولت‌ها در قبال پناهجویان چیست؟
• آوارگان سوری، همسایگان و شیوخ ثروتمند عرب
سوسن اولیاء- هیچ‌یک از این کشورهای عرب و ثروتمند حوزه خلیج فارس، کنوانسیون ژنو را امضا نکرده است. این کنوانسیون درسال ۱۹۵۱ کشورها را موظف کرده که آوارگان جنگی و افراد تحت پیگرد سیاسی را امان بدهند. اما آنها همان کاری را می‌کنند که قبلا هم کرده‌اند: پولی به عنوان اعانه می‌دهند.
• بلاتکلیفی پناهجویان و پناهنده‌های ایرانی در ترکیه
بهرنگ زندی- نزدیکی ترکیه به ایران، این کشور را به اولین مقصد پناهجویان ایرانی تبدیل کرده است. در حال حاضر حدود ۱۵هزار پناهجو و پناهنده ایرانی در ترکیه زندگی می‌کنند که برای بخشی از آنها، رفتن از این کشور به کشور سوم، آرزویی دور دست است.
• سانچوهای ایرانی و دون‌کیشوت اعظم
محمود صباحی- برای دون‌کیشوت و برای -به زبان خودشان- پهلوان‌پنبه، همان بهتر و راحت‌تر که مدام نعره بزند: هان! بنگرید امپریالیسم جهان‌خوار، این سرمایه‌داری دجال را! اما نبیند امپریالیسم کوتوله ایرانی را که چگونه آتش جنگ در خاورمیانه را با هیزمِ زیرساخت‌های اقتصادی و سرمایه‌های بنیادین جامعه ایرانی شعله‌ور می‌سازد و زنان و کودکان را در آن می‌سوزاند تا به زعم خود، اجاق شیعه‌گری را گرم کرده باشد.
• من همچنان یک «افغانی آواره»ام
نبی خلیلی- بعضی تصاویر، سمبل می‌شوند. تصویر ژنرالی که بر سر یک ویت کنگ شلیک می‌کند، از جنگ ویتنام؛ تصویر لاشخواری که منتظر مرگ کودکی آفریقایی است، از خشکسالی در آفریقا؛ تصویر آیلان کردی، پسرکی در ساحل ترکیه، از رنجی که بر انسانیت می‌رود … و بالاخره عکس تصویربردار زنی که در برابر مرد سوری و کودک در آغوشش، پای خود را مانع می‌کند، از رنج آوارگی.
• پناهجویان دوجنس‌گرا؛ دگرباش ولی نامرئی
زینب پیغبر‌زاده- بسیاری از پناهجویان دوجنس‌گرا همچنان با این واقعیت روبهرو هستند که دستگاه‌های اجرای پذیرش پناهجویان در کشورهای اروپایی عملا گرایش جنسی‌شان را نپذیرفته‌اند و این موجب شده بسیاری از دوجنس‌گرایان خود را همجنس‌گرا معرفی کنند.
• جنگ در منطقه و تصویر آوارگی– مردم ایران چه می‌گویند؟
عزیز خسرو‌شاهی- آیا مردم ایران به اخبار مربوط به سرازیر شدن این پناهجویان به اروپا توجه نشان می‌دهند؟ آیا این احساس در آنها وجود دارد که در برابر سیاست‌های خارجی حکومت‌شان مسئول هستند؟ مردم ایران با گذشت چند سال از جنگ در سوریه، نسبت به تحولات این کشور چه موضعی دارند؟
• نشانه شناسی یک فاجعه: هولوکاست پناهجویان
حسین نوش‌آذر- یک حادثه، یک نشانه از موقعیت جهان ما: عکس آیلان کوردی، کودک سوری که در دریای مدیترانه غرق شد و جنازه اش روی ساحل بودروم افتاده بود. این واقعه از میان صد‌ها فاجعه ای که برای پناهجویان اتفاق می افتد رسانه ای شد، جهان را تکان داد و به بحث های درازدامنی درباره پناهجویی و موقعیت پناهجویان انجامید.
• درد و رنج پناهجویی و «جامعه نمایش»
حسین نوش‌آذر- پناهجویانی که با زن و فرزندانشان در قایق نشسته اند، از خوف مرگ صلوات می فرستند. در آن میان برخی تلفن های همراهشان را روشن می کنند با این امید که در میان دریای مدیترانه کسی آن ها را ببیند. برخی هم با سوت جلیقه نجات، سوت می زنند.
در این لحظه یک خبرنگار فرانسوی و فیلمبرداری که برای تهیه گزارشی پربازتاب پناهجویان را همراهی می کنند، به مرکز امداد ساحلی زنگ می زنند. قاچاقچیان و پناهجویان به این شماره تلفن دسترسی ندارند. امدادگران از راه می رسند و پناهجویان را نجات می دهند. فیلم و گزارش مستندی که فرانک ژونوژو، خبرنگار شبکه دو فرانسه از این صحنه تهیه کرده، در رسانه های جهان بازتاب گسترده ای داشته است.
• نمای نزدیک: ۱۲ پناهجوی کشتی شکسته در مدیترانه
حسین نوش‌آذر- یوسف امین العالمی، نویسنده مراکشی، در رمان «کشتی شکستگان» سرگذشت ۱۲ پناهجوی مراکشی قایق شکسته در دریای مدیترانه را روایت می‌کند. دریا در شب واقعه، طوفانی‌ست و قایق هم کوچک‌تر از آن است که امواج دریا را تاب بیاورد. هنوز چند کیلومتر از ساحل دور نشده که واژگون می‌شود و با وجود آنکه از ساحل هنوز چندان فاصله نگرفته، اما این فاصله بیشتر از آن است که پناهجویان بتوانند از این مهلکه جان به در برند. آب جنازه ۱۲ پناهجو را به ساحل روستای «بنیدر» در کرانه مدیترانه پس می‌دهد.
نعیمه دوستدار- شرنگ تلخ تبعیدی بودن، چنان در خون من آمیخته -حتی از خیلی پیشتر از تبعید شدن به سرزمینی سرد- که گمان می‌کنم انگار این طبیعی‌ترین شیوۀه زندگی است؛ دیدن دستهای مادر از میان پیکسل‌های ریز ریز و تکه پاره اسکایپ، شنیدن صدای پدر از لابه‌لای سیگنال‌های متلاشی شده مجازی، خواندن آهنگ تولدت مبارک برای خواهرزاده چهارساله از خطوط نامریی تلفن.
آیدا قجر/ محسن فرشیدی- در میان افرادی که خانه و وطن خود را رها می‌کنند و آوارگی در پیش می‌گیرند، زنان٬ کودکان و افراد مسن با مخاطره بالایی روبهرو هستند. از میان آنها، زنان آواره و پناهجو به دلیل جنسیت‌شان بیش از سایرین در معرض آسیب و خشونت قرار دارند. شرایط بیولوژیک آنها هنگام بارداری یا در دوران عادت ماهانه نیز بر مشکلات آنها اضافه می‌کند.
• بحران پناهندگی، انتخاب اروپا
امید رضایی- افزایش ناگهانی ورود پناهجویان به اروپا وضعیت را چنان بغرنج کرده است که مقام‌ها و رسانه‌ها از آن با عنوان «بحران پناهندگی» یاد می‌کنند.
• پناهجویی و تغییرات آب و هوایی، استثناء یا قاعده؟
ای ام اُهاگان- مدتی است که به بحث رسانه‌ها و دولت‌ها درباره موضوع مهاجرت علاقه‌مند شده‌ام و دلیل علاقه من در این مورد خاص فقط و فقط یک چیز است: به کار بردن بی‌وقفه کلمه «بحران» از سوی ایشان. آنها مدام می‌گویند پدیده مهاجرت یک نابهنجاری موقتی است که توسط سیاستمداران «حل و فصل» خواهد شد.
• در مسیر اروپا، بر پناهجویان چه می‌گذرد؟
مریم حنیفی- شات آپ (خفه شو)! اینجا یونان است. عراق و سوریه نیست. این‌ها گفته‌های یکی از پلیس‌های یونان بوده که حدود ۵۰ پناهجوی آزاد شده از کمپ جزیره ساموس را به صورت تحقیرآمیزی سوار بر ماشین کرده است. بهنام، پناهجوی ایرانی، کمتر از یک ماه پیش شاهد این ماجرا بوده است.
• پناهندگان در هلند زیر فشار قانون و افراطی‌گری
نسیم روشنایی- یکی از اعتراض‌ها درباره حضور پناهندگان بیشتر در هلند که در رسانه‌ها و مجلس این کشور مطرح است، کم بودن خانه‌های دولتی و لیست‌های انتظار طولانی برای اجاره آن‌هاست. معترض‌ها معتقدند عادلانه نیست پناهنده‌ها به سرعت و بدون نوبت خانه‌های دولتی بگیرند.
• فرار به سوئد از مسیر ۹ کشور: از سایه‌ها عبور کن
چراغ‌ها چشمک می‌زنند. سکوت. اینجا روستای داوزنی در شمال یونان است. پلیس حدود ۲۰۰ آواره پناهجو را آنجا جمع کرده است. احمد نگران است. تا اینجا هیچ چیز طبق برنامه پیش نرفته. به جای اینکه در اتاق یک هتل بخوابند خودش را در یک مزرعه می‌یابد و دور تا دورش را فعالان کنشگر یونانی گرفته‌اند که به همراه پلیس، می‌خواهند به آنها کمک کنند تا غیرقانونی از مرز رد شوند و به مقدونیه برسند.
• چرا این عکس برای دانمارکی‌ها این‌‌قدر مهم است؟
احمد جلالی فراهانی- دولت راست‌گرای دانمارک که با شعارهای ضد مهاجران و محدود کردن شرایط پناهندگی به قدرت رسیده است، حالا در تنگنای بدنام کردن دوباره این کشور در تاریخ گرفتار شده است.
• فنلاند و پناهجویان، دعوت نخست‌وزیر و طرح ضد مهاجرت کابینه
کامبیز غفوری- اوایل ماه سپتامبر بود که یوها سیپیله، نخست‌وزیر فنلاند، اعلام کرد خانه شخصی‌اش را در شمال این کشور، برای اسکان موقت پناهجویان مهیا خواهد کرد. او که در مصاحبه‌ای با شبکه ملی اوله فنلاند سخن می‌گفت، از مردم خواست تا برای کمک به پناهجویان پیش‌قدم شوند. اما سکه این مهمان‌نوازی دولت راست میانه فنلاند و نخست‌وزیر میلیونرش، روی دیگری نیز دارد. دولت چند روز بعد از اظهارات نخست‌وزیرش، طرحی را برای محدود کردن مهاجرت منتشر کرد.
• روایتی از وضعیت پناهجویان در جمهوری چک
کامبیز غفوری- چند روز پس از بازداشت علی‌اصغر فریدی، همزمان با ارسال نامه‌های برخی از نهادهای برجسته صنفی چون گزارشگران بدون مرز برای مقام‌های جمهوری چک، خود را برای ملاقات با او و پیگیری پرونده‌اش، به پراگ رساندم. کمپی که خانواده او و ده‌ها پناهجوی دیگر در آن نگهداری می‌شدند، به «بی‌یلا پود بزدیه‌زم» (Bělá pod Bezdězem) موسوم است که در فاصله یکصد کیلومتری شمال پراگ قرار دارد.
• آوارگی و پناهجویی، بحران در غرب، عذاب در شرق
فرناز کمالی- در حالی که نگاه‌ها به بحران پناهندگی در اروپاست و هر روز خبرهایی درباره پناهجویانی منتشر می‌شود که در مسیر قاره سبز جان خود را از دست می‌دهند، وضعیت پناهجویانی که به امید زندگی در استرالیا رهسپار این سرزمین دوردست شده‌اند هم اسفبار است.
• بحران پناهجویان، تهدید یا فرصت؟
هومن زندی‌زاده- اروپایی که به آزادی بیان می‌نازید، اکنون برای ایستادگی در برابر موج پناهجویان، دست به دامن مسیحیت شده است. بعد عده‌ای خیال می‌کنند که نژادپرستی ربطی به دین ندارد. اتفاقا دارد. وقتی عرب بودن و خاورمیانه‌ای بودن پیش از هر چیز در ذهن افراد یاد و نامِ اسلام را زنده می‌کند، دین‌ستیزی/مسلمان‌ستیزی و نژادپرستی مفاهیمی جدا از هم نخواهند بود. آنها در شرایطی مسیحیت را بهانه می‌کنند که بر در و دیوار کلیسا‌ها این جمله به چشم می‌خورد: «مسیح [هم] یک پناهجو بود.»
نگار ر.- این است داستانی / از سفری سخت و طولانی / مرزی که از دیده بود پنهان / که شاید من و تو / که شاید من و تو ، غرق شویم در آن…
سفر سخت و طولانی، سفر آوارگی است و آنجایی که شاید من و تو در آن غرق شویم، دریایی چون مدیترانه است.
خوسوئه آوالوس با همکاری امید شیرازی، در قطعه‌ای به نام “مرزهای آبی” در آلبوم Al garete (که آن را می‌توانیم “کشتی‌شکستگان” یا “درهم شکستگی” ترجمه کنیم تا بار اصلی آن آشکار شود) درباره این سفر می‌خواند.
• مهاجران اقلیمی، جنگ‌زدگان پناهجو
موج گسترده پناهجویان، بحرانی مهار نشدنی در جهان پدید آورده است. اما عامل این مهاجرت اجباری، فقط جنگ، سرکوب و خشونت‌های قومی و فرقه‌ای نیست. گرم شدن آب و هوای کره زمین نیز انسان‌ها را وادار به ترک سرزمین‌های خود کرده است، موجی که اکنون پس از گرما و خشکسالی راه افتاده سر باز ایستادن ندارد.
• پناهجویان؛ آدم‌هایی قوی‌تر از ما
پس از ماه‌ها ترس و ناامنی، وقتی پناهجویان بالاخره سالم به مقصد می‌رسند، باز هم با مشکلات روانی زیادی روبهرو هستند.
«بعضی‌ها اصلا نمی‌توانند بخوابند. بعضی‌ها چندین روز می‌خوابند.» این را پینا دایانا، با صدای بلند از صندلی جلوی ماشین می‌گوید؛ یک روانشناس از سازمان پزشکان بدون مرز.
• ترور و پناهجویی/ در بررسی سیاست حسی-نمایشی
محمدرفیع محمودیان- تصویری که در رسانه‌ها از تروریست و پناهجو ارائه می‌شود تصویری بسیار حسی و ایدئولوژیک است.
• از رنج پناهجویان تا دمی آسایش در کرواسی/ گزارش تصویری
دهکده اوپاتوواک در کرواسی، در فاصله یک کیلومتری مرز صربستان، روزانه پذیرای بین دو تا سه هزار پناهجوست. دولت کرواسی با همکاری کمیساریای پناهندگی سازمان ملل و صلیب سرخ، کمپ موقتی را در این دهکده احداث کرده است. پناهندگان از صربستان به این کمپ می‌آیند و پس از یک اقامت کوتاه به سمت مرز مجارستان انتقال داده می‌شوند.
هومن راورپور با حضور در کمپ اوپاتوواک گزارش اختصاصی را برای مخاطبان رادیو زمانه تهیه کرده است.
• بندر «کاله» فرانسه، برزخ پناهجویان/ گزارش تصویری
بندر «کاله» در شمال فرانسه یکی از محل‌هایی است که پناهجویان خود را از طریق تونل «مانش» به انگلستان می‌رسانند. سختگیری‌های دولت فرانسه و بریتانیا و کنترل شدید پلیس مرزی برای ممانعت از عبور پناهجویان از طریق تونل مانش، باعث شده که بر تعداد پناهجویان در بندر کاله افزوده شود. یک‌شنبه ۶ سپتامبر ۲۰۱۵ / ۱۵ شهریور ماه ۱۳۹۴ تعداد پناهجویان در این محل حدود ۵۵۰۰ نفر بود. بیشتر پناهجویانی از کشورهای آفریقایی و همین‌طور پناهجویان سوری در این محل ساکن هستند. حدود ۵۰ نفر ایرانی‌ها نیز در بین آنها بودند.
• جریان زندگی در کمپ پناهندگی دهوک/ گزارش تصویری
آزاد مسلم- کمپ پناهندگان UNHCR (کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان) دمیز، توسط مقامات مسئول محلی در آپریل ۲۰۱۲ تأسیس شد تا میزبان کردهای سوریه باشد. این کمپ در ۲۰ کیلومتری جنوبی شرقی شهر دهوک در کردستان و با فاصله تقریبی ۶۰ کیلومتری از مرز عراق و سوریه قرار دارد. مقام‌های کرد مرزها را برای سوری‌های دارای نژاد کرد باز گذاشته‌اند. بر اساس آمار رسمی UNHCR حدود ۶۷ هزار نفر وارد کمپ شده‌اند که ۳۳ هزار نفر آنها خانوار هستند.
• چالش‌های هلند در ابلاغ قانون جدید مهاجرت/ گزارش تصویری
شهزاده سمرقندی- مدتی‌ست که قوانین مهاجرت و رد شدن پرونده تعدادی از پناهجویان در هلند مورد انتقاد سازمان‌های حقوق بشری و اتحادیه اروپا قرار گرفته است. قوانین جدید فراهم کردن جای خواب، غذا و محل دوش گرفتن، که با عنوان بی.بی.بی (Bread Bed Bath) معروف است و در کل اروپا اجرایی شده، در هلند هنوز به طور کامل اجرایی نشده است.