سه ماه پس از به جریان افتادن برنامه جامع توافق هستهای، منتقدان برجام میگویند این توافق هیچ منفعت ملموسی برای اقتصاد این کشور نداشته است. با وجود برداشته شدن تحریمهای هستهای هنوز بانکهای بزرگ اروپایی حاضر به معامله با جمهوری اسلامی نیستند. چهارروز پس از نشست جان کری وزیر خارجه آمریکا با مدیران ۹ بانک بزرگ اروپایی در لندن و صحبتهای او در اطمینان دادن به این که بانکهای اروپایی به خاطر تجارت مشروع و قانونی با جمهوری اسلامی مجازات نخواهند شد، آنها همچنان از معامله با ایران خودداری میکنند.
استوارت لوی مدیر حقوقی بانک HSBC بزرگترین بانک بریتانیا و اروپا و چهارمین بانک بزرگ جهان، در مقالهای در روزنامه وال استریت ژورنال نوشت: «این بانک قصد ندارد هیچ معاملهای با ایران انجام دهد.» از سوی دیگر بانکهای آمریکایی هنوز هم به دلیل تحریمهای جداگانه واشنگتن از معامله با جمهوری اسلامی منع میشوند.
دولت آمریکا به دلیل حمایت رژیم تهران از تروریسم، نقض گسترده حقوق بشر و آزادیهای فردی و اجتماعی و نیز عدم رعایت موازین بینالمللی شفافیت و مبارزه با فساد، این کشور را در تحریمهای دیگری قرار داده است. استوارت لوی مدیر حقوقی HSBC گفته است: «دولت آمریکا بارها در باره تسلط سپاه پاسداران بر اقتصاد ایران هشدار داده است.» به گفته لوی، مجموع این عوامل معامله با ایران را برای بانکهای اروپایی دشوار میکند.»
رادیو زمانه در بررسی دلایل بیمیلی بانکهای اروپایی در معامله با جمهوری اسلامی، پرسشهایی با دو کارشناس اقتصادی و سیاسی آقایان حسن منصور در لندن و رسول نفیسی در واشنگتن در میان میگذارد:
- نگرانیهای مهم بانکهای بزرگ اروپایی در خودداری از معامله با ایران از چه ناشی میشود؟
- بانکهای اروپایی میگویند آمریکا از بانکهای غیرآمریکایی میخواهد کاری را انجام دهند که هنوز برای خود بانکهای آمریکایی غیرقانونی است. آیا این مساله نوعی تناقض در سیاستهای دولت آمریکا نیست؟
- به دلیل بیمیلی بانکهای اروپایی پرداخت بدهیهای نفتی ایران از جمله هند که قرار است در سفر چند روز آینده نخست وزیرش به تهران انجام گیرد با مشکل روبرو شده. ایا به گفته منتقدان در ایران، آمریکا جلوی برداشته شدن تحریمها را به نوعی گرفته است؟