حمل‌ و نقل لوله‌ای ارزان با سرعت صوت

در ساحل غربی آمریکا، نزدیک به همان نقطه‌ای که برادران رایت برای اولین مرتبه هواپیمایی را به آسمان بلند کردند و گامی بلند در تغییر روش جابه‌جایی انسان‌ها بر کره زمین برداشتند؛ گروهی رویابین به ساخت اولین مسیر سه مایلی آزمودن تازه‌ترین روش انتقال انسان و بار هستند: «هایپرلوپ» یا حمل‌ و نقل لوله‌ای، آن هم با سرعت صوت.

قرار است تا انتهای سال ۲۰۱۶ اولین آزمون‌های فیزیکی بر روی این مسیر اجرایی شوند، در همین حال اولین قراردادها برای ساخت اولین مسیرهای لوله‌ای در قلب اروپا برداشته شده‌اند و خواب ۲۰۰ ساله دانشمندان به واقعیت نزدیک می‌شود.

اولین طرح حمل و نقل لوله‌های در اواسط قرن نوزدهم میلادی برای ساخت اولین شبکه حمل و نقل زیر زمینی – مترو – دنیا در شهر لندن پیشنهاد شد؛ ولی فناوری آن زمان قادر به ساخت چنین چیزی نبود. لوله‌هایی که در آنها اصطحکاک را از حرکت کنار زده باشیم؛ یعنی فشار هوا را برداشته باشیم و ریلی هم وجود نداشته باشد.

ایده‌ امروزی چنین می‌گوید: کپسول‌هایی که حاوی ۵۰ مسافر هستند و یا حاوی دو محفظه بار یا حاوی چند ماشین هستند، با سرعتی نزدیک به سرعت صوت توسط نیروی مغناطیسی جابه‌جا بشوند.

به این شکل می‌توان به راحتی مسیر ۱۲۰۰ کیلومتری تهران تا بندر عباس را در طی یک ساعت طی کرد، یا مسیر ۹۰۰ کیلومتری مشهد به تهران را در حدود ۴۵ دقیقه گذراند. یعنی در مرکز یک شهر سوار بشوید و در مرکز شهری دیگر پیاده شوید، به سر کار بروید یا به تفریح و سیاحت‌تان را انجام دهید و بعد دوباره در زمانی کوتاه‌تر از حرکت هواپیماهای جت به خانه برگردید.

رویای یک میلیاردر

هایپرلوپ‌ها آرزوی چند سال اخیر اِلن ماسک، یکی از میلیاردهای بلندپرواز دنیای امروز است: شرکت «اسپیس‌اِیکس: او می‌خواهد راه توریست‌های فضایی را هموار کند و یک سال بیشتر است می‌خواهند موشک‌های فضاپیما را سالم به زمین برگردانند و دوباره آنها را به هوا ارسال کنند و یکی از آزمایش‌های اخیرشان هم موفقیت‌آمیز بوده است.

در کنار آن، ماسک می‌خواهد این داستان علمی تخیلی را واقعی کند: می‌خواهد در سال ۲۰۲۰ میلادی اولین مسیرهای سفر لوله‌ای را بیازماید و در ۲۰۲۲ این روش حمل‌ و نقل را به یکی از پیش‌روترین و رو به گسترش‌ترین روش‌های سفر تبدیل کند.

او می‌گوید راه‌های ریلی، هوایی یا زمینی موجود برای حمل‌ و نقل گران و کند است، برای محیط ‌زیست هم ضرر دارد.

به علاوه به خاطر خطاهای انسانی، در روش‌های موجود مکرر شاهد تصادف‌های رانندگی هستیم، انسان‌ها کشته و زخمی می‌شوند. همچنین ترافیک سفر اعصاب آدمی را می‌آزارد، در کنار آن، در مسیرهای طولانی، توقف قطار و هواپیما حوصله آدم را سر می‌برد.

هایپرلوپ‌ها البته توقفی ندارد: آدمی در مبدا سوار و در مقصد پیاده می‌شود.

پیشرفت به سبک قرن بیست و یکم

شرکت «اسپیس‌اِکس»، بعد از آماده‌سازی حمل و نقل لوله‌ای در شکل تئوریک، آن را به شکل منبع آزاد (Open source) منتشر کرد تا هر کسی می‌خواهد بیاید و ایده‌هایش را بر روی این طرح پیاده کند.

سپس در ۲۰۱۳ میلادی آنها یک از شرکت‌ها و متخصص‌های دنیای امروز خواستند تا بیایند و بیازمایند آیا می‌توانند چنین روشی در عمل هم امکان‌پذیر کنند؟ بر اساس همین درخواست، دو شرکت شکل گرفتند که نام‌هایشان شبیه به همدیگر است، اما متفاوت از هم بر دو پروژه متفاوت کار می‌کنند.

«فناوری هایپرلوپ» (هایپرلوپ تک) مسیر آزمایشی در کالیفرنیا را درست می‌کند و دومی، «شرکت فناوری حمل و نقل هایپرلوپ» (هایپرلوپ ترنسپورت) ۵۰۰ نیروی متخصص داوطلب را گرد هم آورده که مجانی کار می‌کنند و اگر راه ساخت این مسیرهای لوله‌ای را باز کنند. این داوطلبان بخشی از سهام شرکت را صاحب خواهند شد و در حقیقت صاحب بخشی از آینده یکی از راه‌های سفر انسان‌ها بر زمین خواهند بود. آنها بر روی ساخت مسیرها در اروپا مشغول کار هستند.

حمل‌ونقل ارزان

سفرهای لوله‌ای، ارزان‌تر از پرواز هواپیماها خواهد بود. مدیرعاملِ فناوری‌های حمل‌ونقل‌ هایپرلوپ، دِرک آلبورن می‌گوید که بلیط سفر از لس‌آنجلس به سان فرانسیسکو ۳۰ دلار خواهد بود و معتقد است در تنها هشت سال، این شرکت می‌تواند هزینه‌های ساخت مسیر بین دو شهر را از طریق فروش بلیط‌های سفر جبران کند.

تخمین شرکت این است که ساخت مسیر ۵۶۰ کیلومتری بین این دوشهر نزدیک به ۶ میلیارد دلار آمریکا هزینه خواهد شد و در تئوری، آنها می‌گویند اگر یک و نیم میلیارد بیشتر خرج کنند، این مسیر می‌تواند هم کپسول‌های حاوی آدم و هم کپسول‌های حاوی اتوموبیل را جابه‌جا کند. سرعت حرکت در این لوله حداقل ۹۷۰ کیلومتر در ساعت و حداکثر ۱۲۰۰ کیلومتر در ساعت خواهد بود.

پیش‌بینی این شرکت این است که در مسیر بین این دو شهر می‌توانند تا ۲۰ هزار مسافر در ساعت را جابه‌جا کنند.

حمل‌ونقلی امکان‌پذیر

آزمون‌های رایانه‌ای می‌گویند سفر در این کپسول‌ها برای آدمی، سفری راحت و آسوده خواهد بود. مسافرها در چند ثانیه اول متوجه حرکت سریع کپسول می‌شوند، ولی وقتی سرعت کپسول‌ به حداکثر خود برسد، دیگر کسی متوجه حرکت نخواهد شد.

چون این روش حمل و نقلی تازه است، نه ماشین است، نه قطار و نه هواپیما، مانع اصلی پیش‌روی سازندگان در این است که به مردم اثبات کنند این حمل و نقل ممکن است، ارزان است و امن. شرکت‌های سازنده می‌گویند چون کپسول‌ها راننده ندارند و توسط روبات جابه‌جا می‌شوند، جایی برای خطای انسانی وجود ندارد.

هرچند مانع‌های دیگری جلوی راه شرکت‌های سازنده این مسیرهای لوله‌ای هستند: قانون مشخصی برای چنین حمل و نقلی وجود ندارد، در نتیجه نمی‌توان مسیرهای طولانی را همین‌الان ساخت. معلوم نیست این مسیرها در مقابل زلزله چه عکس‌العملی نشان بدهند: آیا مسافرین در زمان زلزله آسیب‌پذیر خواهند بود؟

همچنین معلوم نیست چطور باید با ساکنین زمین‌ها و خانه‌هایی کنار آمد که لوله‌ها بر فرازشان ساخته خواهند شد. هرچند شرکت‌های سازنده می‌گویند به تدریج بر این موانع فائق خواهند آمد. دو گام بزرگ در همین زمینه برداشته شده است: ‌ اولین مسیر آزمایشی در کالیفرنیا ساخته می‌شود و بررسی برای ساخت دو مسیر سفر در قلب اروپا آغاز شده، اولین قرارداد همکاری با یک دولت هم امضا شده است.

آزمونِ کالیفرنیا

در مسیر سه مایلی کالیفرنیا قرار است در عمل اثبات شود که این لوله‌ها کار می‌کنند، سفر در آنها امن و سرعت سفر بالاست.

فعلا متخصص‌ها تلاش می‌کنند تا به سرعت ۵۰۰ کیلومتر در ساعت دست پیدا کنند و بعد از آنکه در این سرعت به اطمینان خاطر رسیدند، آزمون‌هایشان را به سرعتی بالاتر منتقل کنند: در حالت نظری قرار است این لوله‌ها تا ۱۲۰۰ کیلومتر در ساعت سرعت داشته باشند.

این آزمون، برای تئوری مسیرهای لوله‌ای سفر حیاتی هستند: اگر این آزمون ختم به شکست شود، راه ساخت این مسیرهای لوله‌ای باری دیگر عقب خواهد افتاد. بار نخست، بیشتر از ۱۵۰ سال طول کشید تا بشر دوباره سراغ این ایده برگردد، این بار اگر شکستی حاصل شود، معلوم نیست چه بر سر این ایده رویایی خواهد آمد.

اولین مسیرها در قلب اروپا

با تمامی این‌ها، در مارچ ۲۰۱۶ میلادی، اولین قرارداد با یک دولت در قلب اروپا امضا شد: جمهوری اسلواکی می‌خواهد صاحب اولینِ این مسیرها بشود. قرار است ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری بشود و پایتخت این کشور، شهر براتیسلاوا را به وین پایتخت اتریش و بوداپست پایتخت مجارستان متصل کند.

دولت اسلواکی به شرکت فناوری حمل و نقل هایپرلوپ ۲۷۰ روز فرصت داده است تا مطالعات خود را انجام بدهد و مسیرهای پیشنهادی‌اش را به این دولت ارائه کند. قرار است تا ۲۰۲۰ میلادی، نصب لوله‌ها شروع بشوند و هر دو مسیر در ۲۰۲۲ میلادی در حرکت باشند.

پیش‌بینی شده سفر از براتیسلاوا تا وین، هشت دقیقه طول خواهد کشید.

تحول در زندگی شهری

اگر مسیرهای لوله‌ای به شکلی گسترده در سرتاسر کره خاکی کشیده شوند، دیگر مهم نیست کجا زندگی بکنید. مردم دیگر مجبور نخواهند بود تا هزینه‌های گزاف زندگی در کلان‌شهرها را پرداخت کنند، در عوض می‌توانند نزدیک به طبیعت، در حومه‌های ارزان‌تر خانه داشته باشند و برای کار به شهری دورتر بروند.

این شهر دورتر می‌تواند در یک استان دیگر، یا حتی در یک کشور دیگر باشد.

اگر این رویا اجرایی شود، زندگی شهری انسان هم بر کره زمین متفاوت خواهد شد: ترافیک کاهش پیدا خواهد کرد، نیازمندی به هواپیما و پرواز کمتر می‌شود، کشته‌های تصادف‌ها کمتر می‌شود و زندگی‌ها منظم‌تر و آسوده‌تر دنبال خواهد شد.

متخصص‌ها فعال در هر دو شرکت ساخت هایپرلوپ می‌گویند این رویا دست‌یافتنی است و سریع‌تر از آنچه مردم فکرش را می‌کنند، ممکن خواهد بود. باید دید نتیجه آزمون کالیفرنیا در انتهای امسال چه خواهد شد و بررسی‌ها در اروپا چه راهی را به آینده حمل و نقل باز خواهند کرد.