- چرا کردهای سوریه تأکید ویژه‌ای بر لزوم برپایی یک نظام فدرالی در سوریه دارند؟
- آنها از تهدیدات ترکیه علیه روژاوا (کردستان سوریه) چه ارزیابی‌ای دارند؟
- و به سیاست‌های آمریکا و روسیه در سوریه به چه چشمی می‌نگرند؟
پرسش‌‌‌هایی از این دست را روزنامه‌نگار کرد، کاکشار اُرامار، در سفر به رژواوا با خانم الهام احمد در میان گذشته است.
الهام احمد الهام از اعضای جنبش جامعه دمکراتیک روژاوا است. این جنبش از نیروهای اصلی کنگره سوریه دمکراتیک بود که در اکتبر ۲۰۱۵ در مالکیه (شهر کردنشین، در شمال شرقی سوریه) برگزار شد. از دل این کنگره، که نیروهای دموکرات، چپ و سکولار آن را تشکیل دادند، مجلس سوریه دمکراتیک بیرون آمد که ریاست آن بر عهده الهام احمد و هیثم مناع از فعالان سیاسی چپگرای عرب است.
گفت‌وگو با الهام احمد
■ کاکشار اُرامار: آخرین وضعیت سوریه پس از مذاکرات ژنو و مداخلەی روسیه و آمریکا به جریان سوریه چگونه است؟
الهام احمد: وضعیت امروز سوریه بسیار پیچیده و درهم تنیده است. مخصوصا در منطقه حلب که پایتختی تجاری است، جنگ با شدت تمام در جریان است. حلب شهری است که بیشترین ویرانی‌ها و درگیری‌ها در آن به وجود آمده و چون نزدیک مرز ترکیه است، ترکیه روی آن حساب زیادی باز کرده است. در این میان دولت اسد هم نمی‌خواهد این شهر را از دست بدهد.
ترکیه خواهان تجدید قوای گروه‌های مخالف سنی در این منطقە است. دولت مرکزی هم مخالف این موضوع است و طبق نظر آنها حلب قسمتی از سوریه است و آنها در مورد آن تصمیم گیرنده هستند. زمانیکه قصد اعلام آتش بس در این شهر را داشتند، دولت مخالفت اعلام آتش بس بود. از طرف دیگر ترکیه هم با ادعای مبارزه با داعش و با این بهانه که داعش به مناطق داخل ترکیه راکت پرتاب میکند، به دنبال ناامن کردن این منطقه است. زمانی که به سناریوی ترکیه در این مسالە نگاهی بیاندازیم می‌بینیم که ترکیه همواره می‌کوشد اوضاع سوریه بغرنجتر شود و از طرف دیگر نگذارد که نیروهای سوریه دموکراتیک این مناطق را کنترل کنند و با اعلام اینکه منطقه جرابلوس خط قرمز آنهاست، اجازه نمی‌دهد در این ناحیه حمله‌ای علیه تروریستها انجام گیرد. لذا هیچ گاه ترکیه راضی نخواهد بود نیروهای سوریه دموکراتیک در این مناطق حملەای انجام بدهند.
در چند ماه گذشته توافقی ما بین ترکیه و نیروهای معارض صورت گرفت، طبق این توافق قرار بر این شد کە با بیرون راندن داعش از روستاهای مناطق مرزی، انجا را تسلیم گروه‌های مخالفی مانند سلطان مراد، جیش الاسلام و جبهه النصره و… کند. حمله آغاز شد و درعملیاتی که نیروهای معارض به همکاری ترکیه طی یک شبانه روز انجام دادند چند روستا را از دست نیروهای داعش خارج ساختە و تحویل نیروهای سلطان مراد (نیروی وابسته به دولت ترکیه در منطقه جرابلوس) دادند. پس از یک روز، سلاح و مهماتی که برای کنترل روستاها فرستاده شده بود، تسلیم داعش کردند و چند روستایی را نیز که قبلا در اختیار نیروهای سلطان مراد بود تحویل داعش دادند. اکنون داعش تا «اعزاز» ۱۵ کیلومتر فاصله دارد.
ترکیه با به راه انداختن این سناریوها می‌خواهد برای حفاظت از خود باید منطقه حائلی بوجود آورد و نیروهایش را وارد این منطقه کند. مشخصا همه می‌دانیم که این سناریویی است که ترکیه در تلاش تحقق ان است و آمدن داعش تا نزدیک عزاز و راکت‌هایی که به سمت کلیس پرتاب می‌شوند، بازی‌ای بیش نیست. دو سال قبل نوارى صوتی از هاکان فیدان منتشر شد که در آن گفته بود: چند گلوله توپ از مرز سوریه به سمت ترکیه شلیک کنید تا با این بهانه نیروهایمان را وارد خاک سوریه کنیم. اکنون نیز دقیقا همان سناریو در جریان است. با این تفاوت کە در این سناریو تحرکات زیادی علیه ما انجام می‌دهند تا با آنها وارد جنگ شویم و آنها بە راحتی نیروهایشان را واراد روژاوا کنند. اما تاکنون نتوانسته‌اند این نقشه را عملی کنند.
هیچ گونه تهدیدی از سوی ما علیه ترکیه روی نداده است و در نقاط مرزی‌ای که در اختیار نیروهای ماست تا اکنون تعرضی علیه ترکیه صورت نگرفته است. از سوی دیگر اگر ترکیه بخواهد به داخل مرزهای سوریه وارد شود دیگر کشوری به نام سوریه نمی‌ماند و همه سیاست‌ها و مذاکراتی که تا کنون وجود داشته، تغییر خواهند کرد. به همین خاطر در صورت بروز این مسئله، باید دولت سوریه و روسیه در این باره جبهه‌گیری ویژه‌ای داشته باشند و گمان نمی‌کنم که آنها نسبت به این موضوع بی‌تفاوت بمانند.
■ نظر شما در مورد آینده فدراسیون شمال سوریه یا همان روژاوا چیست، آیا با وجود مخالفت گسترده معارضان، اعم از دولت سوریه و ترکیه، این سیستم می‌تواند به حیات خود ادامه دهد؟
ما سیستم فدراسیون شمال سوریه را با هدف ماندگار بودن اعلام کردیم. نه تنها در شمال سوریه بلکه می‌خواهیم این سیستم را برای تمام سوریه ارائە دهیم. این جنگ خانمانسوز با تلفات سنگین برای احیای سیستم مرکزیت نبودە بلكه هدف آن ایجاد سوریه‌ای دموکراتیک بوده است و ما بە راهمان ادامە خواهیم داد.
بر همین اساس، در آینده همه باید قبول کنند که مسئله سوریه حل نمی‌شود، مگر اینکه سیستمی فدرالی به وجود آید. چرا که در سیستم فدرال هر اقلیم در درون خود به گفت‌وگو پرداخته و احتیاجات خود را برآورده میکند. به عنوان مثال، شمال سوریه چه خصوصیاتی دارد بر پایه همان خصوصیات فدراسیون خود را به وجود می‌آورد. اقلیم نزدیک به دریا که علوی‌ها در ان حضور دارند، از حکومت سنی‌ها می‌ترسند و سنی‌ها هم از حکومت علوی‌ها واهمه دارند، لذا این سیستم برای سوریه معقولانه است.
در آیندە اگر سنی‌ها به حکومت برسند برای ما هم خطر در پی خواهد داشت. در حال حاضر در مناطق حائل، سنی‌های وابسته به ترکیه حضور دارند، و اینها می‌خواهند به نام ملت سوریه در مذاکرات به جای مردم سوریه تصمیم گیری کنند. اینها برای ما هم تهدید هستند. به همین دلیل هر اقلیم در مناطق دیگر سوریه از جمله حمص، ادلب و دیگر مناطق باید برپایه خصوصیات منطقه‌ای خود به وجود آیند و این به خصوصیات منطقه‌ای آنها بستگی دارد. بطور کلی، برای اینکه توازنی بین ملیت‌های سوریه بوجود آید، سیستم سوریه باید فدرالی باشد.
■ چند روز پیش وزیر دفاع آمریکا اعلام کرده بود که کُردها گزینه مناسبی برای اداره و کنترل الرقه نیستند و آنها با پ.ک.ک در ارتباطند. آیا با این مواضع آمریکا، کردها می‌خواهند همچنان به پیشروی خود به سمت الرقه ادامه دهند؟ نحوه تعامل با آمریکا در این بین چگونه خواهد بود؟
چرا باید آنها با ما مخالفت کنند، سیستم خود آمریکا هم فدرالی است. اما اینکه کُردها می‌خواهند رقه را اداره کنند، نه اینگونه نیست. کُردها بدنبال اداره رقه نیستند بلکه مردم شهر باید آنجا را اداره کرده و از آن پاسداری کنند و همچنین جریان آزادسازی رقه فقط از ما تشکیل نمی‌شود و سوری‌ها و نیروی‌های سوریه دموکراتیک نیز در آن دخیلند. پس تعداد بیشماری عرب نیز در آن حضور خواهند یافت و از همه نقاط سوریه از رقه گرفته تا دیرالزور و شهرهای دیگر هم به نیروهای ما خواهند پیوست. شمار زیادی از اعراب در میان نیروهای ما حضور دارند و در حال حاضر ۴۰ درصد از نیروهای سوریه دموکراتیک از اعراب تشکیل شده است و رقه بدین صورت توسط خود مردم آنجا محافظت و اداره خواهد شد. لذا اگر آمریکا الترناتیو دیگری سراغ دارد، موضوع دیگری است ولی تا کنون در میدان عمل و بر روی زمین سفت به جز نیروهای سوریه دموکراتیک، نیروی دیگری وجود ندارد که الرقه را آزاد کند.
■ شما رابطەی مابین کُردها – امریکا و کُردها و روسیه را چگونە ارزیابی می‌کنید و چقدر به آنها باور دارید، از این نظر که در آینده رژیم توتالیتری به وجود نیاورند؟
ایجاد سیستم توتالیتر نه به سود آمریکا خواهد بود و نه به سود روسیه. اگر روزی تلاش کنند چنین سیستمی به وجود بیاورند روزی خواهد رسید کە این سیستم علیه آنها قد علم خواهد کرد و آنها بە خوبی بر چنین واقعیتی واقفند. سیستم توتالیتر به معنای انکار نمودن کردها خواهد بود. انکار کُردها در منطقه به معنای سر نگرفتن پروژه آمریکا است. در حال حاضر نیرویی را که آمریکا در سوریه قبول کرده و با آن مذاکره میکند تنها کردها هستند، چرا که وقتی چند نیروی آمریکایی به کردستان سوریه آمدند، اعراب ترسیده و علیه آن موضع گرفتند. به همین دلیل در حال حاضر تنها دوست آمریکا در منطقه، کُردها هستند و آمریکا نیز این را به خوبی می‌داند. لذا بازگرداندن سیستم تمامیت خواه به سود آنها نخواهد بود.
از طرف دیگر، روسیه می‌گوید دولت اسد بماند، اما نمی‌خواهد سیستمی توتالیتر پابرجا باشد. روسیه می‌گوید لازم است دولت اسد بماند به این دلیل که اوضاع سوریه از این خرابتر نشده و دولت بیشتر از این از هم نپاشد و به عراقی دیگر مبدل نشود. دلیل این موضوع هم به ارتباط تاریخی سوریه و روسیه بازمي‌گردد که رابطه‌ای استراتژیک است. تاسیس سیستم بعث همزمان با ایده شوروی و منطق سوسیالیسم در منطقه بود. لذا ماندن دولت کنونی سوریه برای روسیه به دلیل منافع مشترک قدیمی این کشور در منطقه است.
■ بە نظر شما ایا دولت مرکزی کنونی در قدرت خواهد ماند. میزان قدرت دولت اسد در چە حدی است و آیا به مناطق کُردنشین بازخواهند گشت؟
اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، دولت اسد باقی خواهد ماند؛ ولی شرایط و مناطق به صورت اداره قبلی بازنخواهد گشت و آنها به شمال سوریه باز نخواهند گشت. ایران هم در موضوع سوریه دخالت‌های بسیاری دارد.
■ با این اوصاف نقش ایران در روژاوا را چگونه می‌بینید.
ایران از مسئله کرد واهمه دارد و اگر مسئله کرد در منطقه حل شود، ایران ناچار بە حل مسالەی کرد در ایران خواهد بود. به این دلیل ایران نمی‌خواهد در سوریه و مخصوصا شمال سوریه آرامش حکم فرما شود.
■ اخیرا در شهر قامیشلو حملەی انتحاری انجام شد. نظر مردم شهر این بود که مربع امنیتی برداشته شود، نظر شما در این باره چیست؟
تاثیر مربع امنیتی در شهر قامیشلو غیر قابل انکار است و مطمئنا این نقطه اعراب را به دور خود جمع میکند. اما تنها با برداشتن این منطقه خطر از بین نمی‌رود. چنانکه رژیم می‌تواند بوسیله هواپیماهایش اینجا را بمباران کند. موضوع این است باید منبع خطر را نابود کرد. برای مثال در شهری مانند « تربه سپی» نیروهای رژیم حضور ندارند ولی انجا نیز انفجار رخ داد. مسلما در جاهایی که عربها حضور دارند ما باید بیشتر مراقب باشیم. در قامیشلو هم همینگونه است. ما نمی‌گوییم همه عربها بد هستند بلکه کسانی که فکر شونیستی عربی دارند و اعضای خانواده‌شان در جنگ به نحوی دچار مشکل شده‌‌اند دوست ندارند ارامش در اینجا به وجود اید.
■ شما دلايل بستن مرز سیمالکا از سوى حکومت اقلیم کردستان و اعمال تحریم اقتصادی در قبال روژاوا را چگونه می‌بینید؟
در این موضوع برخی منافع حزبی حاکم است. آنکه که در آنجا حاکم است و آنکه درب مرز را بستە است، حکومت نیست بلکه حزب دموکرات کردستان است. در جنوب کردستان نه حکومتی مانده و نه پارلمانی برقرار است. ادارەی آن در دست یک حزب است. اکنون حزب دموکرات از ما انتقاد میکند که YPD (حزب اتحاد دموکراتیک) در روژاوا تنها حزب حاکم است و احزاب ديگر را قبول ندارد. ما این را قبول نمی‌کنیم. کاری را کە حزب دمكرات خود در جنوب کردستان در حال انجام آن است به ما نسبت می‌دهد.
اگر تحقیقی در قبال مرز سیمالکا انجام شود، متوجه خواهید شد که YPD آنجا حضور ندارد و احزاب دیگر انجا را مدیریت می‌کنند که علاوه بر کردها، اعراب و مسیحیان نیز در میانشان وجود دارند و عایدات آنجا توسط خودمدیریتی قسمتی به YPG و قسمتی به آسایش و بخشی به تندرستی تخصیص می‌یابد. مشکل حزب دمكرات این است که می‌خواهند عایدات آنجا پنجاه پنجاه بین ما و ENKS [“انجمن ملی کرد”، نیرویی متمایل به حزب دموکرات کردستان عراق] تقسیم شود و سیستمی همانند حکومت خودشان در روژاوا بوجود بياورند که ما این را اخلاقی نمی‌دانیم. لذا آنها در این خصوص با ما مشکل دارند و مرز را به روی مردم بستەاند.
در همین زمینه
بیانیه مجلس موسسان اتحاد فدرال دموکراتیک روژاوا – شمال سوریه
بازیگران بحران سوریه و بازگشت تاریخ
مقاومت دربرابر اسلام‌گرایی به شیوه روژاوا، کردستان سوریه
تمدن، سوسیالیسم، حقیقت − کوبانی و دلالت‌های آن