«قرآن آمریکایی» به ترجمه و با تصویرسازی‌های سندو بیرک از قرآن تقدس‌زدایی می‌کند. سوره عادیات و در پیش‌زمینه تصویری از یک مسابقه اتوموبیل‌رانی به شیوه گرافیتی بر دیوارهای شهر لس آنجلس: «سوگند به اسبان دونده‌ای که نفس نفس می‌زنند.» در یک صحنه دیگر: سوره فلق در پیش‌زمینه تصویری از دختر و پسر جوان نیمه‌برهنه‌ای که در یکی از سواحل لس‌آنجلس خود را برای موج‌سواری آماده می‌کنند: بگو به پروردگار صبحگاه پناه می‌برم از آنچه که آفریده است.
«قرآن آمریکایی» را سندو بیرک، هنرمند سرشناس آمریکایی به زبان انگلیسی ترجمه کرده و با تکیه بر هنر گرافیتی و پاپ آرت آن را با تصاویری از زندگی روزانه انسان آمریکایی تذهیب کرده است. حاصل قرآنی‌ست برای اکابر. یک فرآورده آمریکایی که می‌توان در یکی از رستوران‌‌های فست‌فود در آن تورق کرد و در همان حال ساندویچ خورد و کوکاکولا هورت کشید. یک براند در حد براندهای دیگر: لیدی گاگا. هالیوود.شاپینگ مال و دوج به اقساط سه ساله.
تلاش برای مهار کردن قرآن
«قرآن آمریکایی» آمیزه‌ای‌ست از تصاویری از زندگی روزانه آمریکایی‌ها با آیات پندآمیز قرآن. یک اثر تقدس‌زدایی شده که به هنر تذهیب در دوران سلجوقی و به مکتب تبریز نظر دارد: به آثار هنرمندانی مانند عبدالرحمان بن محمد دامغانی، سعید بن ابراهیم بن صالح، ابن بواب و عثمان بن وراق و عبدالله بن محمد همدانی که در فاصله بین قرن ششم تا قرن هشتم قرآن را با هنر ایرانی درآمیختند و آموزه‌هایش را با خوش‌نویسی و رنگ‌های اخرایی و فیروزه‌ای و طلایی و ترکیب‌بندی‌های پیچیده و اسلیمی‌های پرتفصیل «مهار» کردند.
سندو بیرک:
«مینیاتورهای ایرانی و هنر تذهیب در مکتب‌های مختلف در طول تاریخ هنر اسلامی را مطالعه کردم. می‌خواستم پروژه “قرآن آمریکایی” در ادامه هنر تذهیب در تاریخ اسلام شکل بگیرد.»
موج‌سواری و اسلام
سندو بیرک (متولد ۱۹۶۲ در دیترویت) در لس آنجلس زندگی می‌کند. او آثار متعددی در زمینه مصورسازی کتاب، فیلم و انیمیشن با موضوعات متنوعی که از موج‌سواری تا گوانتانومو و جنگ عراق را در برمی‌گیرد پدید آورده است.
نمایشگاه «سرزمین پدری» او در سال ۲۰۰۳ بازتاب بزرگی در رسانه‌های خبری جهان داشت. بیرک در این نمایشگاه آثاری با الهام از تصاویر سربازان کشته شده در جنگ عراق به نمایش گذاشته بود.
علاقه او به اسلام اما به جنگ عراق ربط ندارد.
سندو بیرک:
«من در یکی از محله‌های حاشیه لس‌آنجلس بزرگ شده‌ام. از بچگی، چهار – پنج روز در هفته موج‌سواری می‌کنم. به خاطر علاقه به موج‌سواری بود که به کشورهای اسلامی شمال آفریقا تا اندونزی سفر کردم و با فرهنگ اسلامی آشنا شدم.»
قرآن آمریکایی: مکروه یا حرام؟
«قرآن آمریکایی» حاصل این آشنایی‌ست که در طی ۹ سال پدید آمده است. این کتاب می‌بایست «قرآن برای آمریکایی‌ها» نامیده می‌شد. ترجمه سوره‌های قرآن به زبان ساده که بیرک با خط خود نوشته و با تصاویر آشنایی آن‌ها را برای همگان ارجاع‌پذیر کرده است. سنت‌گرایان هنر تذهیب را یک «هنر قدسی» می‌دانند که به ابزار وحی، یعنی قلم تکیه داده است. به همبن جهت هم برای نقش‌ها و طرح‌ها و رنگ‌ها تأویل‌هایی در نظر گرفته‌اند. اهل سنت تذهیب قرآن را حرام می‌دانند، شیعیان به کراهت تذهیب اما قناعت کرده‌اند.
فرهنگ آمریکایی اما یک فرهنگ تصویری، شاد و پرکشش است. قرآن برای آمریکایی‌ها یا قرآن آمریکایی هم قاعدتاً می‌بایست مصور باشد.
سندو بیرک:
«طبعاً از مشکلات به تصویر درآوردن مقدسات در اسلام آگاه هستم. اما آمریکایی‌ها عادت دارند متن‌های مقدس را به شکل تصویری درک کنند. می‌خواستم کتابی به وجود بیاورم که به سنت آمریکایی متکی باشد و رابطه شرق و غرب را به شکل تازه‌ای بیان کند.»
هر سال در ایران به طور میانگین ۱۰ جلد قرآن منتشر می‌شود. نمایشگاه‌های قرآنی هم تابلوفرش و تابلوخط و سجاده و مهر می‌فروشند و وجود آنکه قرآن پرشمارترین کتاب ایران است، اما جوان‌پسند نیست. قرآن آمریکایی سندرو بیرک اما جوان‌پسند است. یک هنرمند گاهی می‌تواند با یک اثر دکان رانت‌خواران را تخته کند و تلاش‌های سی ساله دولت‌هایی را بی‌اثر جلوه دهد.
تصاویری از «قرآن آمریکایی» سندو بیرک