بعد از ۲۷ سال آکادمی نوبل فتوای قتل نویسنده آیات شیطانی را که از سوی بنیانگذار جمهوری اسلامی صادر شده بود محکوم کرد.
در بیانیه‌ای که آکادمی نوبل، پنجشنبه ۲۴ مارس منتشر کرده، در محکومیت فتوای آیت‌الله خمینی مبنی بر قتل سلمان رشدی، نویسنده بریتانیایی آمده است: ««صدور حکم مرگ برای انتشار یک اثر ادبی نقض جدی آزادی بیان است. استقلال ادبیات از کنترل سیاسی برای تمدن بشری اهمیت فراوانی دارد و باید از آن در برابر حملات کینه‌توزان و طرفداران سانسور دفاع کرد.»
پس از انتشار رمان «آیات شیطانی» آیت‌الله خمینی در ۱۴ فوریه ۱۹۸۹ فتوای قتل سلمان رشدی را صادر کرد. اعضای آکادمی نوبل اما در آن سال بر سر محکوم کردن فتوای قتل نویسنده رمان آیات شیطانی نتوانستند با یکدیگر به تفاهم برسند. ۱۸ تن از اعضای آکادمی نوبل در اعتراض به این تشتت آرا نسبت به محکوم کردن فتوای قتل یک نویسنده و نقض بنیادی‌ترین حقوق انسانی او از شرکت در جلسات آکادمی خودداری کردند.
آکادمی نوبل در بیانیه پنجشنبه ۲۴ مارس خود از رسانههای داخل ایران هم انتقاد کرده است.
خبرگزاری فارس ۲۸ بهمن ۱۳۹۴ گزارش داده بود که شرکت‌کنندگان در سومین نمایشگاه رسانههای دیجیتال انقلاب اسلامی «به مناسبت سالروز صدور حکم ارتداد سلمان رشدی، توسط [امام] خمینی جایزه ۶۰۰ هزار دلاری برای اعدام وی تعیین کرده‌اند.»
منصور امینی، دبیر نمایشگاه رسانههای دیچیتال انقلاب اسلامی، از ۴۰ مؤسسه و نهاد نام برده بود که جایزه قتل سلمان رشدی را تأمین کرده‌اند.
آکادمی نوبل در بیانیه ۲۴ مارس خود این حرکت سازمان‌دهی‌شده رسانه‌ای را هم محکوم کرده است.
پیش از این بنیاد ۱۵ خرداد که زیر نظر آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی اداره می‌شود جایزه‌ای معادل ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار برای اجرای حکم اعدام رشدی تعیین کرده بود. این مبلغ در سال ۲۰۱۲ به ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار افزایش پیدا کرد. اکنون اما این جایزه به چهار میلیون دلار رسیده و از آن میان، خبرگزاری فارس ۱۰۰ میلیون تومان را تقبل کرده است.
سلمان رشدی با چند نقل قول:
[metaslider id=239788]
آکادمی نوبل در بیانیه‌اش نوشته است: «حکم قتل سلمان رشدی و تعیین جایزه برای قتل او ناقض حقوق بشر است. این واقعیت که فتوای قتل رشدی به دلیل انتشار یک اثر ادبی صادر شده، نیز نمایانگر نقض شدید حق آزادی بیان است.»
رمان «آیه‌های شیطانی» در سال ۲۰۰۱ به ترجمه روشنک ایرانی به زبان فارسی در خارج از ایران منتشر شده است.
اتوره کاپریلو، مترجم ایتالیایی «آیه‌های شیطانی» در جولای ۱۹۹۱ در منزلش با ضربات چاقوی یک مسلمان متعصب به شدت مجروح شد. یک مسلمان متعصب دیگر هم در جولای همان سال به هیتوچی ایگاراشی، مترجم ژاپنی این کتاب در دفتر کارش حمله کرد.
ویلیام نیگارد، مترجم نروژی کتاب هم با شلیک چند گلوله یک اسلام‌گرا به شدت مجروح شد.
در بیانیه آکادمی نوبل به سوءقصد به جان مترجمان رمان «آیات شیطانی» اشاره‌ای نشده است.
آیه‌های شیطانی: یک رمان و یک فتوا
[tabby title=”رمان”]
آیه‌های شیطانی رمانی‌ست از سلمان رشدی.
این رمان اولین بار ۲۵ سپتامبر ۱۹۸۸ به زبان انگلیسی با عنوان The Satanic Verses توسط انتشارات «ویکینگ‌پرس» منتشر شد.
سلمان رشدی در این رمان از آیه ۱۹-۲۲ از سوره ۵۳ قرآن به عنوان آیاتی که شیطان در گوش پیامبر اسلام نجوا کرده یاد می‌کند. اشاراتی هم به زندگی «محمد» دارد.
یکی از شخصیت‌های این رمان «امام» نام دارد: یک مرد ریشو و عمامه به‌سر تبعیدی. رشدی در وصف او می‌نویسد: امام یک «سنگ زنده» است و آرامش خشونت‌باری دارد. او از واهمه نجاست و برای پالایش درون و «تزکیه نفس» مدام آب می‌نوشد. هر پنج دقیقه یک بار. آب را از دستگاه تصفیه آب ساخت یک کارخانه آمریکایی فیلتر می‌کنند که امام به میکروب‌ها آلوده نشود.
گروهی از منتقدان اعتقاد دارند که رشدی این شخصیت را با الهام از آیت‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی در تبعید پاریس آفریده است.
رشدی در سال ۱۹۸۸ جایزه ادبی ویتبرد را به خاطر رمان «آیه‌های شیطانی» دریافت کرد.
[tabby title=”فتوا”]
۱۴ ژانویه ۱۹۸۹ گروهی از مسلمانان مقیم بریتانیا در شهر بردفورد بر ضد رمان «آیه‌های شیطانی» تظاهرات کردند و نسخه‌هایی از این کتاب را سوزاندند.
۲۷ژانویه همان سال گروهی از مسلمانان در هایدپارک لندن امضاهایی در مخالفت با این رمان گرد آوردند و «طومار» را به انتشارات پنگوئن فرستادند که مالک انتشارات «ویکینگ‌پرس» است.
دقیقاً یک ماه بعد، در ۱۴ فوریه ۱۹۸۹ آیت‌الله خمینی فتوای قتل سلمان رشدی را صادر کرد.
۲ مارس همان سال هزار نویسنده سر‌شناس جهان خواهان پاسداشت آزادی بیان و حفظ جان سلمان رشدی شدند.
۷ مارس ۱۹۸۹ بریتانیا رابطه دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرد.
جامعه الازهر و عربستان سعودی فتوای آیت‌الله خمینی را بی‌اعتبار و غیر شرعی خواندند.
سران کشورهای اسلامی در نشست سال ۱۹۸۹ نیز فتوای قتل سلمان رشدی را محکوم کردند. ایران در آن سال از شرکت در این نشست محروم شده بود.
سلمان رشدی رسماً از مسلمانان جهان پوزش خواست. اما فتوا بر جای خود باقی ماند.
ایران بعد از درگذشت آیت‌الله خمینی، مبلغی را که برای کشتن سلمان رشدی تعیین شده بود دو برابر کرد.
سلمان رشدی برای حفظ جانش پنهان شد. یک دوره انزوا در زندگی او آغاز شد.
[tabby title=”سوءقصدها”]
اتوره کاپریلو، مترجم ایتالیایی «آیه‌های شیطانی» در ژوئیه ۱۹۹۱ در منزلش با ضربات چاقوی یک مسلمان متعصب به شدت مجروح شد.
یک مسلمان متعصب دیگر هم در ژوئیه همان سال به هیتوچی ایگاراشی، مترجم ژاپنی این کتاب در دفتر کارش حمله کرد.
ویلیام نیگارد، مترجم نروژی کتاب هم با شلیک چند گلوله یک مسلمان متعصب به شدت مجروح شد.
آیه‌های شیطانی در سال ۲۰۰۱ به ترجمه روشنک ایرانی به زبان فارسی در خارج از ایران منتشر شده است.
[tabbyending]
در همین زمینه:
دفاع پرشور سلمان رشدی از آزادی بیان
نمایشگاه کتاب فرانکفورت با سخنرانی سلمان رشدی افتتاح می‌شود
اعتراض ایران به حضور سلمان رشدی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت
حضور متفاوت ایران و اندونزی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت
رویارویی غزالی و ابن رشد در تازه ترین رمان سلمان رشدی