دعوت مقام‌های بین‌المللی از تهران و تل‌آویو به خویشتنداری

رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی بامداد پنج‌شنبه ۳۱ فروردین/۱۹ آوریل اعلام کردند سامانه‌های پدافند هوایی سه پهپاد (کوادکوپتر) را در نزدیکی شهر اصفهان سرنگون کرده‌اند.

آن‌چه تاکنون می‌دانیم این است که از سوی ایران هیچ خسارتی به تأسیسات هسته‌ای اصفهان و پایگاه نظامی نزدیکی آن گزارش نشده است.

رسانه‌های آمریکایی به نقل از مقام‌های ناشناس ایالات متحده آمریکا گزارش کرده‌اند که اسرائیل این حمله را انجام داده و علیه ایران دست به حمله هوایی زده است. ارتش اسرائیل اما هیچ اظهارنظری نکرده است.

این تحولات در حالی اتفاق افتاده که مقام‌های اسرائیلی پس از حمله موشکی و پهپادی ایران به اسرائيل در ۲۵ فروردین/۱۳ آوریل قول داده بودند که به این حمله پاسخ بدهند. حکومت ایران این حمله را در واکنش به بمباران کنسولگری جمهوری اسلامی در دمشق که منجر به کشته‌شدن هفت نیروی سپاه پاسداری شد، انجام داد.

برمبنای آخرین گزارش‌های منتشرشده واکنش‌ها از سوی مقام‌های مختلف در ایران و کشورهای دیگر ادامه دارد.

واکنش‌ها در ایران

واکنش‌های مقام‌های نظامی جمهوری اسلامی تا اینجا بر این‌که هیچ خسارتی وارد نشده و تأکید بر این‌که حمله ایران به اسرائیل اقدام درست و پیروزمندانه‌ای بوده متمرکز بوده است.

خبرگزاری فارس به نقل از سرلشکر عبدالرحیم موسوی فرمانده‌کل ارتش نوشت:

انفجار صبح امروز در آسمان اصفهان مربوط به تیراندازی سامانه‌های پدافند ضد هوایی به شئ مشکوکی بوده که هیچ حادثه و خسارتی در پی نداشته است.

او افزود: «کارشناسان مربوطه در حال بررسی ابعاد موضوع می‌باشند که پس از دریافت نتیجه، مراتب را اطلاع‌رسانی خواهند کرد.»

خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی (ایرنا) هم به نقل از کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش که پیش از خطبه‌های امروز نماز جمعه تهران سخنرانی کرد نوشت:

اگر اشیا پرنده مشکوک در آسمان کشور  عرض‌اندام کنند مورد آماج پدافند هوایی قدرتمند ما قرار خواهند گرفت و بی‌نصیب هم نخواهند بود، هر چند اشیاء دیشب مشکوک بودند، اما پدافندی کشورمان با هوشمندی برخورد کرد.

ایرنا سخنان سیاوش میهن‌دوست، فرمانده ارشد نظامی ارتش در استان اصفهان را هم مخابره کرد که گفته: «این صدا مربوط به شلیک پدافند هوایی اصفهان به اشیاء مشکوک بوده و هیچ خسارت و حادثه‌ای نداشته‌ایم.»

ابراهیم رئیسی، رئيس جمهوری اسلامی (عضو هیئت مرگ در کشتار ۶۷) هم که به دامغان سفر کرده است بدون اشاره مستقیم به حمله به اخبار مرتبط با اصفهان گفت: «وعده صادق [نامی که مقام‌های جمهوری اسلامی بر حمله به اسرائیل گذاشتند] اقدامی ضروری و نماد اقتدار کشور بود.»

واکنش‌ها در اسرائیل

هیچ مقام اسرائیلی به‌طور رسمی دست داشتن اسرائیل در حمله به ایران را تأیید نکرده است.

با این‌حال روزنامه جروزالم پست در گزارشی نوشت که منابع اسرائیلی تأیید کرده‌اند که پایگاه نیروهای هوایی اصفهان که تقریباً در مجاورت سایت هسته‌ای اصفهان قرار دارد، در جریان انفجارهایی که ایالات متحده به اسرائیل نسبت داده هدف قرار گرفته‌اند. منابع اسرائیلی به این روزنامه گفته‌اند که اسرائیل پیام «غیرقابل انکاری» برای ایران فرستاده با این مضمون که «ما تصمیم گرفتیم که این دفعه به سایت هسته‌ای شما ضربه نزنیم ولی می‌توانستیم همین‌جا خیلی شدیدتر عمل کنیم.»

روزنامه واشنگتن پست هم به نقل از یک مقام اسرائیلی نوشت: «این ارتش اسرائیل بود که در پاسخ به حمله تلافی‌جویانه ایران در ۱۳ آوریل، حملاتی را در داخل ایران انجام داد.» این مقام اسرائیلی که مایل به فاش‌شدن نامش نبوده به واشنگتن‌پست گفته که «هدف از این اقدام ارسال پیامی به ایران بود مبنی بر این‌که اسرائیل توانایی حمله به داخل کشور را دارد.»

واشنگتن‌پست به نقل از یک فرد آگاه از جلسه توجیهی درباره این حمله که او نیز به شرط ناشناس‌ماندن صحبت کرده نوشت که این حمله «با دقت کالیبره شده (حساب ‌شده) بود.»

در اسرائيل توییت دو مقام سیاسی واکنش‌های زیادی را برانگیخت. تاتلی گوتلیو، از اعضای حزب بنیامین نتانیاهو (حزب لیکود) و عضو کمیته روابط خارجی و امنیتی پارلمان اسرائیل صبح جمعه در ایکس/توییتر نوشت: «صبح بخیر مردم عزیز اسرائیل، صبح غرور است. اسرائیل کشور قدرتمندی است.» این توییت اشاره ضمنی به دست‌داشتن اسرائیل در حمله روز جمعه تعبیر شده است.

توییت دوم به جنجال انجامید؛ ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل و از اعضای راست افراطی ائتلاف حاکم پستی تک کلمه‌ای را در ایکس/توییتر منتشر کرد. این کلمه ظاهراً در زبان عامیانه عبری به معنای «ضعیف» است و از آن این‌طور برداشت شد که که اسرائیل پشت این انفجارها بوده، اما اقدامش ضعیف بوده است.

یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون اسرائیل این توییت را «نابخشودنی» خواند در این شبکه اجتماعی نوشت:

بن‌گویر در یک توئیت نابخشودنی موفق شد [کاری کند] از تهران تا واشنگتن، اسرائیل را تمسخر و شرمنده کنند . تا به‌حال هیچ وزیری چنین آسیب سنگینی به امنیت کشور و وجهه و موقعیت بین‌المللی آن وارد نکرده بود.

بن‌گویر پس از حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل خواستار پاسخ نظامی شدید شده بود.

برنارد اسمیت، خبرنگار شبکه الجزیره از اورشلیم (قدس) شرقی در تحلیل وقایع روز جمعه گفته است نتانیاهو حالا در «موقعیت حساسی» قرار دارد، چرا که در حال حاضر پایگاه اصلی قدرت او حمایت وزیران راست افراطی از جمله بن‌گویر است که حالا هدف انتقادات تند مخالفان قرار گرفته‌اند. اسمیت در ادامه می‌نویسد:

پس نتانیاهو واقعاً نیاز دارد که راست افراطی را در ائتلاف با خود خوشحال نگه دارد، زیرا بدون آن‌ها – و آن‌ها هم چند وقت یک بار تهدید به خروج از دولت می‌کنند – باید تن به انتخابات جدید بدهد، که بر اساس همه‌ی نظرسنجی‌ها بازنده‌ی آن خواهد بود.

ایتالیا می‌گوید آمریکا لحظه آخر اطلاعات حمله را دریافت کرده

خبرگزاری آسوشیتدپرس در راستای گزارش رسانه‌های آمریکایی به نقل از آنتونیو تاجانی، وزیر امور خارجه ایتالیا نوشت که ایالات متحده در جلسه صبح روز جمعه به وزرای خارجه گروه۷ گفته که اطلاعات درباره حمله پهپادی در ایران را «لحظه آخر» از اسرائیل دریافت کرده است.

تاجانی گفت که ایالات متحده به وزرای گروه۷ اطلاع داده است که در آخرین لحظه از سوی اسرائیل درباره پهپادها مطلع شده است. اما هیچ جزئياتی مطرح نشده ایالات متحده نیز تنها اطلاع داشته و نقشی نداشته است.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده اما از اظهار نظر در مورد اینکه آیا ایالات متحده هشداری درباره برنامه‌های اسرائیل برای حمله به ایران داشته یا نه، خودداری کرد و تنها به گفتن این بسنده کرد که «ایالات متحده در هیچ عملیات تهاجمی شرکت نداشته است.» بلینکن بر تعهد جی۷ به کاهش تنش‌ها در منطقه تاکید کرد و گفت: «کار ما کاهش تنش از هرگونه درگیری احتمالی است. شما اسرائیل را در معرض حمله‌ای بی‌سابقه‌ دیدید، اما تمرکز ما بر این بوده است که مطمئن شویم اسرائیل به طور مؤثر از خود دفاع می‌کند، اما همچنین تنش‌ها را کاهش داده و از درگیری اجتناب می‌کند. این تمرکز ما باقی می ماند.»

سکوت مقام‌های اسرائيلی و خودداری از تأیید یا رد نقش اسرائيل در هدف قرار دادن خاک ایران امر تازه‌ای نیست. اسرائیل معمولاً از اظهارنظر درباره نقش خود در حملاتی که به ارتش اسرائيل نسبت داده می‌شود خودداری می‌کند.

با این‌حال کابینه جنگ اسرائیل تاکنون دست‌کم سه‌بار در طول هفته برای بحث درمورد سطح واکنشی که می‌خواهد به حمله بی‌سابقه ایران انجام دهد، تشکیل جلسه داده است.

شبکه الجزیره به نقل از حمیدرضا عزیزی، «تحلیل‌گر امور ایران»‌ نوشته که صرف‌نظر از میزان خسارت حمله مشکوکی که به اسرائيل نسبت داده شده پیامی درباره آسیب‌پذیری امنیت ایران ارسال می‌کند و «می‌تواند نشان‌دهنده دسترسی اطلاعاتی و عملیاتی اسرائیل باشد، صرف نظر از اینکه منشأ حمله داخلی یا خارجی بوده است».

جهانیان خواستار خویشتن‌داری شدند

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد روز جمعه گفت: «زمان آن رسیده است که چرخه خطرناک انتقام‌جویی در خاورمیانه متوقف شود.»

استفان دوجاریک، سخنگوی آنتونیو گوترش به رویترز گفت:

دبیرکل هرگونه اقدام تلافی‌جویانه را محکوم می‌کند و از جامعه بین‌الملل می‌خواهد تا برای جلوگیری از هرگونه گسترش بیشتر تنش‌ها که می‌تواند منجر به عواقب ویرانگر برای کل منطقه و فراتر از آن شود، همکاری کنند.

بن سائول، گزارشگر ویژه‌ی سازمان ملل در امور حقوق بشر و مقابله با تروریسم هم حمله‌ی اسرائیل به ایران را اقدامی دیگر در جهت زیر پا گذاشتن «ممنوعیت استفاده از زور نظامی در چارچوب حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد» خواند که «حق بشر به زندگی را تهدید می‌کند.»

ایمن صفدی، وزیر امور خارجه اردن روز جمعه با هشدار نسبت به خطر تشدید تنش در منطقه گفت که انتقام‌جویی‌های اسرائیل و ایران باید پایان یابد.

طبق گزارش خبرگزاری رویترز وزارت خارجه امارات متحده عربی هم روز جمعه نسبت به تنش‌های منطقه ای ابراز نگرانی کرد. این وزارتخانه در بیانیه‌ای خواستار «حداکثر خویشتن‌داری» برای جلوگیری از عواقب جدی شد.

سامی ابوزهری، از مقام‌های ارشد حماس هم به رویترز گفت: «تجاوز» اسرائیل به ایران تشدید تنش علیه منطقه است. او افزود: «ما خواستار گسترش تعهدها علیه اشغالگری [اسرائیل] و پاسخ به نسل‌کشی در غزه و تشدید تنش در منطقه هستیم.»

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه‌ی روسیه گفت با هر دو طرف ایرانی و اسرائیلی گفتگو کرده است. لاوروف در مصاحبه با شبکه‌های رادیویی روسیه گفت: «ما در این گفتگوها خیلی روشن صحبت کردیم. ما به اسرائیل گفتیم که ایران به دنبال تشدید تنش‌ها نیست.»

ژان نوئل بارو، معاون وزیر خارجه‌ی فرانسه هم بر موضع دولتش مبنی بر «فراخواندن همه‌ی بازیگران به تنش‌زدایی و خویشتن‌داری» تأکید کرد.

برمبنای گزارش رویترز اولاف شولز، صدراعظم آلمان هم پس از حمله به شهر اصفهان خواستار کاهش تنش شد و گفت که برلین با شرکای خود در این راستا همکاری خواهد کرد.

یوشیماسا هایاشی، دبیر ارشد هیئت وزیران ژاپن هم گفت دولتش نسبت به وضعیت خاورمیانه «عمیقاً نگران» است و «قویاً هر اقدامی را که منجر به وخامت اوضاع شود محکوم می‌کند.» او افزود ژاپن همه‌ی اقدام‌های دیپلماتیک ضروری را برای جلوگیری از بدتر شدن وضعیت انجام می‌دهد.

ریشی سوناک، نخست وزیر بریتانیا هم تأکید کرد: :تشدید شدید تنش‌ها در خاورمیانه به نفع هیچ‌کس نیست». او همچنین افزود: «آنچه ما می‌خواهیم ببینیم این است که سرهای خونسرد در سراسر منطقه حاکم باشد.»

مصر هم اعلام کرد «عمیقا نگران» است. به گزارش رسانه های دولتی مصر، وزارت امور خارجه این کشور با صدور بیانیه‌ای «نگرانی عمیق» مصر را از تشدید تنش بین ایران و اسرائیل ابراز کرده است. در این بیانیه از هر دو طرف خواسته شده است تا «حداکثر سطح خویشتنداری» را اعمال کنند و نسبت به پیامدهای گسترش درگیری و بی‌ثباتی در منطقه هشدار داده شود.