کاربران در زمان ثبت‌نام در شبکه‌های اجتماعی پایبندی به قوانینی را تعهد می‌کنند که اجرای دقیق آنها گاهی حاشیه‌ساز و پر سر و صداست. یکی از این موارد مسدود شدن ارسال هشتگ‌های نامه رهبر جمهوری اسلامی در توییتر است که به دلیل بازخوردهای شتاب‌زده طرفداران، کنجکاوی بسیاری را برانگیخت. این سر و صدا با مشخص شدن علت اصلی مسدود شدن و روشن شدن خطای طرفداران رهبر جمهوری اسلامی به همان سرعت خاموش شد.
بررسی مسائل پیرامون این ماجرا نشان می‌دهد که اقدام خودکار سامانه امنیتی توئیتر ارتباطی با محتوای هشتگ نداشته و متهم اصلی طرفداران عجول و نابلد بوده‌اند تا آنجا که نویسنده سایت طرفدار رهبر انقلاب نیز می‌نویسد: «ممکن است کسی دکترای رسانه داشته باشد و یا حتی چند خبرگزاری و سایت خبری را بگرداند و یا مدیر یک شبکه‌ی تلویزیونی باشد، ولی از قواعد انتشار در فضای وب آگاهی و برداشت درستی نداشته باشد. اشتباه در انتشار نامه، عملاً بابِ انتشار درست را نیز بسته است و تا مدتی نمی‌توان در توییتر لینکی از نامه‌ی رهبری داد.» [۱]
ماجرا چه بود؟
مسدود شدن مسیر بازنشر هشتگ نامه رهبر جمهوری اسلامی در توییتر در چند روز گذشته با واکنش‌های متفاوت کاربران اینترنتی و رسانه‌های طرفدار ایشان مواجه شد. در اینجا تلاش می‌کنیم این موضوع را با توجه به سیاست‌های توییتر و وضعیت عمومی صفحه منتسب به رهبر جمهوری اسلامی بررسی کنیم.
«اتفاق عجیبی تو توییتر افتاد… خبرنگارها فکر می‌کردن به خاطر توییت درباره شهادت سردار سلیمانی… معلق شدن. در حالی‌که مشکل اصلی این بود که توییتر به لینک متن کامل نامه رهبری به جوانان اروپایی حساس شده بود! … برای امتحان، لینک متن کامل نامه رو توییت کردم و هنوز یک ثانیه هم نشده بود که دیدم ساسپند شدم! … نکته دیگه این بود که توییتر هشتگ Letter4U# رو از نمایش زنده توییت‌ها هم خارج کرده بود.» [۲]
این رخداد که نتیجه عملکرد بخش‌های پایش عملکردی توییتر است، از نظر فنی ارتباط مشخصی با محتوای این هشتگ و شخصی که صاحب صفحه نشر دهنده آن است ندارد و روزانه برای تعداد زیادی از صفحات رخ می‌دهد. «توییتر مشکل اسپم دارد. شبکه‌های اجتماعی دارای قابلیت «دنبال کردن هر کس» اجازه می‌دهد که ارسال‌کنندگان اسپم در بازه‌های زمانی کوتاه به صفحات تعداد زیادی از افراد نفوذ کنند.» [۳] در مواجهه با این پدیده است که توییتر نیز از ابزارهای خاص خود برای تشخیص و مسدود کردن فعالیت‌های مشکوک استفاده می‌کند. موارد موسوم به اسپم در واقع توسط ابزارهای نرم‌افزاری موسوم به اسپم بات [۴] تولید می‌شوند که گاهی از آنها با عنوان «توئیتربات» [۵] یا به‌طور کلی «بات» نام برده می‌شود. «توئیتربات برنامه‌ای است که برای تولید خودکار پست‌های قابل انتشار در توییتر یا ایجاد دنبال کننده کاربر از آن استفاده می‌شود.» [۶] توییتر برای شناسایی این موارد آمار انتشار پست‌ها و یا افزایش دنبال کنندگان را بررسی کرده و در صورت مواجهه با تغییرات غیرمعمول، صفحه اصلی کاربر یا هشتگ مربوط به آن را مسدود می‌سازد.
هرزنامه‌ها در توییتر
ایجاد حساب کاربری در توییتر پس از اعلام موافقت کاربر با قوانین این شبکه انجام می‌شود. در قوانین توییتر آمده: «ما اقدام به‌پایش فعال و سانسور محتوای کاربر نمی‌نماییم، مگر در شرایط محدود»، در ادامه به مواردی که منجر به سانسور محتوایی می‌شود اشاره شده که عبارتند از: جعل هویت دیگران، استفاده از علائم تجاری برای گمراه کردن کاربران، انتشار اطلاعات خصوصی، انتشار موارد خشونت‌بار و تهدیدآمیز، عدم رعایت حق نشر.
قوانین توییتر همچنین می‌گوید: «هر حساب که در انجام فعالیت‌های مشخص شده در ذیل دخیل باشد، می‌تواند به‌طور دائم تعلیق شود.» از جمله این فعالیت‌ها سوء استفاده هدفمند، استفاده از فیدهای محتوای شخص ثالث برای به‌روز رسانی و حفظ حساب‌های کاربری تحت نام این اشخاص ثالث است. علاوه بر این تعریف در قوانین توییتر برخی از عواملی که لحاظ می‌شوند تا تعیین شود چه رفتاری ارسال هرزنامه محسوب می‌گردد عبارتند از: پست کردن محتوای تکراری از طریق چندین حساب یا چندین به روز رسانی تکراری در یک حساب، ارسال تعداد زیادی از اشارات یا پاسخ‌های @ تکراری و ایجاد حساب‌های گمراه کننده یا تعاملات گمراه کننده بین حساب‌ها.
چگونگی مسدودشدن هشتگ Letter4U
بررسی صفحه انگلیسی منتسب به رهبر جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که این صفحه دارای تعداد ۱۶۸ هزار دنبال‌کننده است. تعداد دنبال‌کنندگان صفحه فارسی نیز حدود ۲۷ هزار نفر است که جمعاً تعداد دنبال‌کنندگان را به حدود ۱۹۵ هزار نفر می‌رساند. اما بر اساس یک گزارش [۷] منتشر شده در روز پس از اعلام مسدود شدن این هشتگ، در فاصله زمانی چند ساعته تعداد بسیار زیادی توییت برمبنای آن ارسال می‌گردد که افزایش ناگهانی آن یقیناً از چشم نرم‌افزارهای کنترل کننده توییتر دور نمی‌ماند. این افزایش در مقایسه باتعداد کلی دنبال کنندگان این صفحات اولین نشانه از ابهام‌برانگیز بودن ارسال توییت‌ها است. (نمودار ۱)
همچنین در بازه زمانی یاد شده تعدادی هشتگ مشترک نیز در کنار این هشتگ به‌صورت آشکاری فعال و ارسال شده است. (نمودار ۲) این تغییر ناگهانی در فعالیت هشتگ‌ها آن‌هم در یک بازه زمانی بسیار کوتاه در مقایسه با تعداد دنبال کنندگان صفحات رهبر جمهوری اسلامی را بدون تردید باید محصول فعال شدن توییتربات‌هایی دانست که برای بالا بردن مراجعات به این هشتگ فعال شده بوده‌اند.
همین گزارش مواردی را نشان می‌دهد که تعدادی کاربر «به زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسوی توییت‌هایی با متن‌هایی یک شکل منتشر می‌کردند. نکته قابل توجه این اکانت‌ها نیز این بود که اغلب بدون هویت و عکس کاربری مشغول به توییت کردن بودند.» (همان منبع) نمونه این حساب‌های کاربری در تصویر زیر دیده می‌شود.
از طرفی همین بررسی نشان می‌دهد که برخی حساب‌های کاربری که به شکلی آشکار از تصاویر و عناوین جعلی استفاده می‌کنند، به صورتی فعال مشغول به توییت کردن هشتگ مورد اشاره بوده‌اند. هشتگ‌های letter4u# و CommonWorry# و #الألم_المشترک به خاطر تعداد بسیار زیاد توییت‌های اکانت بات و مجموعه فعالیت‌های مشکوک، از طرف سیستم هوشمند توییتر به عنوان اسپم (Spam) شناخته شدند. علت اسپم شناخته شدن این توییت‌ها به دلیل استفاده این اکانت‌ها از متن، هشتگ، عکس و لینک یکسان و کاملاً مشابه و توییت کردن همزمان به تعداد بسیار بالا بوده است. (همان منبع)
«تنها ساعتی پس از انتشار این نامه در شبکه‌های اجتماعی، سیل عظیمی از اکانت‌ها شروع به توییت کردن محتوای مربوط به این نامه کردند که این روند به‌طور طبیعی مشکوک و خارج از انتظار به نظر می‌رسید. اکانت‌هایی که به زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسوی توییت‌هایی با متن‌هایی یک شکل منتشر می‌کردند. نکته قابل توجه این اکانت‌ها نیز این بود که اغلب بدون هویت و عکس کاربری مشغول به توییت کردن بودند.» [۸]
سایت خبری پارسینه در همین زمینه می‌نویسد: «گرچه توییتر علت مشخصی را برای این تعلیق اعلام نکرد، اما بررسی‌های اولیه، با در نظر گرفتن فعالیت‌هایِ مشابهِ کاربرانی که حساب‌شان تعلیق شده بود، نشان می‌داد که انتشار محتوایی مرتبط با نامه‌ی رهبری به جوانان غربی علت تعلیق است. این تعلیق حتی شامل حساب کاربری خامنه‌ای دات آی‌آر نیز شد و توییتر، آخرین توییتی را که فیلمی مرتبط با همین نامه نیز بود، حذف کرد…. به ظاهر، حساب‌های متعددی با عنوان‌هایی جفنگ ایجاد شده و بنا بوده به «پمپاژ» ِ نامه‌ی رهبری در توییتر بپردازند. احتمالاً برای این پمپاژ نیز ربات یا ربات‌هایی تهیه شده تا سرعت و حجم فعالیت زیادتر شود. احتمالاً «حجم زیاد انتشار»، «عامل مؤثری» فرض شده است. متصدی و متصدیانی وظیفه‌ای برای خود در نظر گرفته‌اند در انتشار نامه، و نابلدی و بی‌تجربه بودن، آنها را به سمت استفاده از شیوه‌هایی زرد و غیر نافذ تشویق کرده است.» [۹]
با ملاحظه نوشته‌های مدافعین نامه رهبر جمهوری اسلامی، و رفتار عمومی توییتر روشن است که آنچه رخ داده نه بر اساس تصمیم ویژه توییتر به مسدود کردن این مورد خاص، بلکه بر مبنای اجرای یک شیوه توافق شده قبلی است. این توافق در ابتدای ثبت نام کاربر و آغاز بهره‌برداری از امکانات توییتر انجام شده و مطابق شیوه معمول این نوع شرکت‌ها، نه به صورت دستی بلکه با استفاده از ابزارهای خودکار اعمال شده است. روشن است که این اقدام در پاسخ به رفتار طرفدارانی صورت گرفته که با روش‌های ناشیانه و ساختگی تلاش کرده‌اند این نامه را مطرح سازند. به‌کارگیری بات‌نت‌ها روشی قدیمی است که به سرعت شناسایی شده و همچون این مورد موجب سرافکندگی مجریان خواهد شد. روشن است که مسئولیت این نابلدی را نمی‌توان در میان سخنان نادقیق مخفی ساخت. واقعیت این است که طرفداران ناپخته و هیجان‌زده موجب مسدود شدن دسترسی موقت به این نامه شدند.
۱) چه کسی مسؤول اسپم‌سازی نامه‌های رهبری است؟ پارسینه، میثم رمضانعلی
۲) مسدود شدن حساب توئیتر به دلیل درج نامه رهبری
۳) How to Spot a Twitter Spambot, Taylor Casti
۴) Spambot
۵) Twitterbot
۶) Twitterbot,Wikipedia
۷) علت اسپم شدن هشتگ #letter4u در توییتر
۸) علت اسپم شدن هشتگ #letter4u در توییتر
۹) چه کسی مسؤول اسپم‌سازی نامه‌های رهبری است؟
برای دسترسی به آرشیو بخش امن گذر اینجا را کلیک کنید.
مغام عزمای ولایت :
آورین آورین ، احسنت و
همین که کسی به ما محل گذاشت خودش جای شکر دارد .
البته میدانیم که همه این کارها زیر سر دژمن است ، دژمن .
دشمن …… دشمن …….. دشمن ………. دشم …… دش ……….
بهنام / 07 December 2015