روز نارنجی: به خشونت علیه زنان بگو «نه»!

وقتی از خشونت نسبت به زنان حرف می‌زنیم، از یک واقعیت فراگیر حرف می‌زنیم که شکل‌های مختلف و گاه پیچیده‌ای دارد. برای شما که شاید فکر می‌کنید خشونت علیه زنان یعنی فقط کتک زدن و خشونت فیزیکی خانگی، باید بگوییم که بله! خشونت خانگی یکی از شکل‌های مهم و فراگیر خشونت علیه زنان است که آمار وحشتناکی هم دارد. از هر سه زن در جهان یک نفر با خشونت‌های فیزیکی یا جنسی مواجه می‌شود. اما این تنها شکل خشونت نیست. ۲۵ نوامبر روز جهانی منع خشونت علیه زنان است، روزی برای به آگاهی‌رسانی درباره شکل‌های عجیب و پیچیده خشونت جنسیتی.

سازمان ملل متحد روز جهانی منع خشونت علیه زنان را فرصتی برای دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و موسسه‌های غیر دولتی می‌داند تا از آن برای افزایش آگاهی عمومی و آموزش استفاده کنند. از سال ۲۰۰۰ تاکنون هر سال در ۲۵ نوامبر به مساله زنان و خشونت به طور ویژه پرداخته می‌شود. خشونت به زنان هرجایی می‌تواند اتفاق بیفتد؛ در خانه، در کوچه و خیابان و در بالاترین سطوح تصمیم‌گیری در یک جامعه و در جهان.

خشونت در خانه

۱- بله، خشونت فیزیکی یعنی همان کتک زدن، شکل آشکار خشونت نسبت به زنان است، چه از سوی پدر، چه برادر و چه همسر یا شریک جنسی.

۲- خشونت رفتاری کم از خشونت فیزیکی ندارد. این‌که زن یا دختری مورد کم‌مهری و بی‌توجهی باشد، خوراک و پوشاک کافی به او نرسد، اجازه خروج از خانه و کار کردن نداشته باشد، نتواند با خانواده و فامیل خود ارتباط تلفنی و حضوری داشته باشد، یعنی به او خشونت روا داشته می‌شود.

۳- اگر حق و سهم زن از منابع و درآمدهای مشترک، یا درآمد شخصی خودش کم باشد یا اصلا سهمی نداشته باشد، اگر در تصمیم‌های مربوط به رابطه نقش مساوی نداشته باشد، این هم نوعی خشونت است. با این تعبیر این‌که زنان حق طلاق ندارند یا نیم مردان ارث می‌برند، به آنها خشونت می‌شود. بسیاری از زن‌ها حتی از درآمد شغل خود هم استفاده‌ای نمی‌کنند.

۴- در رختخواب هم خشونت خانگی اتفاق می‌افتد، حتی بین زن و شوهرها و زوج‌ها هم رابطه جنسی می‌تواند تبدیل به خشونت جنسیتی شود. اگر زنی تمایل به رابطه جنسی نداشته باشد و به آن محبور شود، اگر در رابطه جنسی به کارهایی مجبور شود که نمی‌خواهد، به او خشونت شده است. در بسیاری از فرهنگ‌ها زنان مجبورند در رابطه جنسی کاملا مطیع باشند و به هر شرایطی تن بدهند. اما فرهنگ‌های مدرن‌تر، زور و اجبار در رابطه جنسی را تجاوز تعریف می‌کنند. با این حساب، «تمکین» نوعی خشونت است.

۵- بسیاری از کودکان دختر در محیط خانه مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند که خشونت آشکاری به آنهاست.

۶- مجبور کردن کودکان دختر به ازدواج یکی دیگر از شیوه‌های رایج خشونت به زنان است که از خانواده‌ها شروع می‌شود.

خشونت در خیابان

۱- فضای خیابان در نقاط بسیاری از دنیا برای زنان امن نیست. زن‌ها به محض خروج از خانه با انواع آزارهای جنسی و جنسیتی روبه‌رو می‌شوند. متلک، تماس بدنی ناخواسته و پیشنهاد برقراری رابطه جنسی همه جا آنها را تهدید می‌کند.

۲- اگر زنان نتوانند توی اتوبوس و تاکسی و مترو راحت بنشینند، این یعنی به آنها خشونت می‌شود.

۳- اینکه زنان نتوانند با اختیار خود پوشش‌شان را انتخاب کنند، یک شیوه اعمال خشونت است. یعنی همان حجاب اجباری که هم جنبه قانونی دارد هم جنبه عرفی.

۴- گشت ارشاد، حراست و نیروهای انتظامی که با رفتارهای پرخاشگر با زنان برخورد می‌کنند، نمونه‌هایی از خشونت‌های رسمی خیابانی نسبت به زنان هستند.

۵- اسیدپاشی نظیر آن‌چه در اصفهان و تهران اتفاق افتاد و اغلب با دلایل عرفی و مذهبی تفسیر می‌شود، نمونه‌های دیگری از خشونت در خیابان است.

۶- تجاوز یکی از شدیرترین شکل‌های خشونت در جامعه نسبت به زنان است.

خشونت در سطح حاکمیت

۱- تصویب قوانینی که زنان را به دلیل جنسیت‌شان از دسترسی به منابع ملی، تحصیل و آموزش، اشتغال و حقوق قضایی برابر محروم می‌کند، نمونه‌ای از خشونت سازمان‌یافته و دولتی علیه زنان است. بر این اساس تبعیض جنسیتی در تحصیل و انتخاب رشته، ممنوع کردن حضور زنان در برخی مشاغل خشونت در سطح قانون است. قوانینی که سقط جنین را محدود می‌کند، حقوق طلاق و حضانت را از زنان می‌گیرد یا آنها را وادار به باروری بیشتر می‌کند هم در همین زمره جای می‌گیرند.

۲- گاهی اوقات خشونت دولتی سازمان‌یافته، مفهومی سیاسی دارد. در این نوع خشونت زنان تبدیل به سوژه‌های سیاسی می‌شوند و در زندان‌ها به دلیل جنسیت‌شان مورد خشونت جنسی مضاعف قرار می‌گیرند. تحت فشار قرار دادن زنان در جایگاه همسر و مادر فعالان سیاسی و اجتماعی نمونه دیگری از این خشونت‌هاست. در ایران مادران کشته‌شدگان دهه شصت، ۱۸ تیر و جنبش سبز از نمونه‌‌های این نوع خشونت‌اند.

۳- جنگ و بحران‌های بین‌المللی خشونت ویژه‌ای را به زنان تحمیل می‌کند. زنان و کودکان از خشونت فراگیر جنگ و آوارگی، آسیب فراوان می‌بینند. در چنین شرایطی احتمال تجاوز و آزار جنسی بیشتر هم می‌شود.

حقایقی درباره خشونت علیه زنان

• در مجموع ۳۵ درصد زنان خشونت را به شکلی تجربه کرده‌اند. در برخی مناطق جهان این رقم به ۷۰ درصد می‌رسد.
• زنان فارغ از رنگ پوست و تحصیلات، مورد خشونت قرار می‌گیرند، هرچند ممکن است نوع خشونتی که هر زنی تجربه می‌کند با دیگری تفاوت داشته باشد، اما حتی تعلق داشتن به طبقه بالای اجتماعی زنان را از خشونت دور نگه نمی‌دارد. گرایش جنسی زنان، معلولیت یا تعلق آنها به اقلیت‌های قومی و مدهبی آنها را در معرض خشونت بیشتر قرار می‌دهد.
• ۲۳ درصد زنان دگرباش گزارش کرده‌اند که از سوی شریک مرد یا زن خود مورد خشونت قرار گرفته‌اند.
• ۳۴ درصد زنانی که دچار مشکلاتی در سلامت خود بوده‌اند از تجربه خشونت نسبت به خود خبر داده‌اند.
• در بیشتر موارد، خشونت نسبت به زنان از سوی نزدیک‌ترین افراد خانواده اتفاق می‌افتد.
• کمتر از ۴۰ درصد زنانی که مورد خشونت قرار می‌گیرند، آن را گزارش می‌کنند. اغلب زنان این موضوع را تنها با دوستان و خانواده خود در میان می‌گذارند و تنها ۱۰ درصد این گزارش‌ها به پلیس می‌رسد.
• زنانی که خشونت را تجریه کرده‌اند دو برابر زنان دیگر با احتمال سقط جنین و افسردگی مواجه هستند.
• ۴۳ درصد زنان در ۲۸ کشور اروپایی خشونت را تجربه کرده‌اند.
• بر اساس برخی پژوهش‌ها، آمار تجربه خشونت و آزار جنسی در فضاهای عمومی ۹۲ درصد است.
• بیش از ۷۰۰ میلیون زن زنده در جهان وجود دارند که در کودکی ازدواج کرده‌اند.
• ۱۲۰ میلیون دختر، معادل یک نفر از هر ۱۰ نفر، مجبور به سکس شده‌اند یا به شیوه‌های دیگری از اعمال جنسی، تن داده‌اند.
• حدود ۱۳۳ میلیون دختر در جهان ختنه شده‌اند. ختنه عامل انتقال بسیاری از بیماری‌ها مانند ایدز و دلیل بسیاری عفونت‌ها و به معنای مثله شدن اندام جنسی است.
• زنان نیمی از قربانیان قاچاق انسان در جهانند. اگر آمار قاچاق دختربچه‌ها را هم به آن بیفزاییم این رقم به ۷۰ درصد می‌رسد. از هر سه کودک قربانی قاچاق، دو کودک دختر هستند.
• در اتحادیه اروپا یک زن از  میان هر ۱۰ زن، از ۱۵ سالگی تجربه خشونت سایبری را داشته است. این آزارها شامل دریافت ایمیل‌های ناخواسته با مضامین سکسی، پیام‌های مزاحم و … است.
• دست‌کم ۱۱۹ کشور جهان قانونی ضد خشونت خانگی به تصویب رسانده‌اند. ۱۲۵ کشور درباره آزار جنسی قانون دارند و ۵۲ کشور درباره تجاوز زناشویی قانون تصویب کرده‌اند. با وجود این حتی اگر قانون وجود داشته باشد، به معنای حفاظت زنان در برابر خشونت بر مبنای استاندارهای جهانی نیست.
• سازمان بهزیستی ایران یک‌شنبه اول آذرماه اعلام کرده که از ابتدای امسال تاکنون (۹ ماهه سال ۱۳۹۴) «۸۰۰ زن در معرض آسیب و خشونت خانگی به بهزیستی» مراجعه کرده‌اند. در نظر بگیرید که این تنها آمار کسانی است که خشونت را آن‌قدر جدی فرض کرده‌اند که به خاطرش به بهزیستی مراجعه کنند. در بیشتر موارد زنان ایرانی خشونت‌های خانگی و جنسی را گزارش نمی‌کنند.

جهان را نارنجی کنید

یک کمپین فعال و موفق که در زمینه مبارزه با خشونت علیه زنان فعالیت گسترده‌ای دارد کمپین «به خشونت علیه زنان بگو نه» است. این کمپین در ۲۵ نوامبر برای آگاهی‌رسانی تلاش ویژه و گسترده‌تری دارد. از طریق این کمپین هر کسی می‌تواند نامش را به جنبش مردمی رو به گسترش توقف خشونت علیه زنان اضافه کند.

کمپین «بگو، نه» مردم را تشویق می‌کند تا در روز ۲۵‌ام هر ماه، با نماد نارنجی از کمپین‌های خشونت علیه زنان حمایت کنند. آنها از مردم می‌خواهند تا با پوشیدن لباس نارنجی در هر بخشی از جامعه، در خانه، مکان‌های عمومی، مدرسه، محل کار و در جنگ و صلح، توجه عمومی را به سوی تلاش برای منع خشونت از زنان جلب کنند. رنگ نارنجی برای توجه بیشتر به مساله خشونت است.

همچنین فعالان حقوق زنان در سازمان ملل مردم را دعوت کرده‌اند تا از روز ۲۵ نوامبر تا روز ۱۰ دسامبر روز جهانی حقوق بشر از از رنگ نارنجی در عکس پروفایل و در لباس استفاده کنند و توجه عمومی را به مساله خشونت علیه زنان به عنوان نقض حقوق بشر هدایت کنند.

برای فعالیت در این کمپین کافی است که به شبکه‌های اجتماعی آن در فیس بوک یا توییتر و یا  ایمیل بپیوندید. شما می‌توانید با تغییر پروفایل فیس بوک در روز بیست و پنجم نوامبر، در این مبارزه سهمی داشته باشید.

اینجا صفحه فیس بوک «نه بگو» است.

در همین زمینه: