همزمانی و تقارن رویداد طبیعی «ال نینیو» و تشدید تغییرات آب و هوایی، بالاخص گرمایش کره زمین، جان میلیون‌ها انسان را در سرتاسر جهان تهدید میکند. این تقارن همان پدیده نادری است که اینک بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی نسبت به عواقب آن هشدار می‌دهند.
گزارش اخیر سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که پدیده ال نینیو در سال جاری، قوی‌ترین ال نینیو در ۵۰ سال اخیر است و در کشورهای آسیب‌پذیر به طوفان‌های شدید، سیل و خشکسالی مرگباری منجر میشود. انتظار میرود ال نینیو تا بهار سال ۲۰۱۶ ادامه یابد و از این رو طولانی‌ترین ال نینیو نیز باشد.
ال نینیو یک پدیده آب و هوایی طبیعی است که هر چند سال (به طور معمول هر هفت سال) یکبار رخ می‌دهد و آب‌های شرقی و بیشتر مناطق استوایی اقیانوس آرام را گرم میکند. این رویداد جریان‌ها و الگوهای آب و هوایی را برهم می‌زند و مختل میکند و در نتیجه خطر ایجاد طوفان، کمبود غذا، سیل، بیماری و آتش‌سوزی جنگل‌ها را در پی دارد.
ال نینیو و پیامدهای فاجعه‌بار آن
بر اساس گزارش سازمان جهانی هواشناسی، پدیده ال نینیو در سال جاری از هشت ماه قبل آغاز شده و تاثیرات آن تاکنون در اتیوپی، سومالی، کنیا، مالی، اندونزی و همچنین سراسر آمریکای مرکزی به روشنی دیده میشود. این پدیده همچنین عامل اصلی آتش‌سوزی جنگل‌های اندونزی و آمازون گزارش شده است.
سازمان جهانی هواشناسی هشدار داده است که در ماه آینده و در انتهای سال ۲۰۱۵ پدیده ال نینیو و گسترش آن به اوج خود رسیده و دامن بسیاری از کشور‌ها را می‌گیرد.
میشل ژارود، دبیر کل سازمان جهانی هواشناسی در این‌باره می‌گوید: «عواقب قوی‌ترین ال نینیو در ۱۵ سال اخیر در خوش بینانه‌ترین شکل، خشکسالی و سیل‌های ویرانگر در مناطق استوایی است.»
آن‌طور که میشل ژارود می‌گوید: «تأثیرات پدیده طبیعی ال نینیو از طریق همزمانی با گرمایش کره زمین تشدید میشود. گرمایشی که منجر شده دمای کره زمین به بیشترین مقدار از زمان ثبت درجه حرارت از سال ۱۸۸۰ برسد. وقوع این پدیده عمیقاً ناشناخته است. سیاره ما به علت تغییرات آب و هوایی به طرز نگران کننده و چشمگیری تغییر یافته است. در‌‌نهایت، این پدیده طبیعی یعنی ال نینیو و همچنین تغییرات آب و هوایی که محصول فعالیت بشر است، می‌توانند به شکلی برهم تاثیر متقابل بگذارند که ما تاکنون آن را تجربه نکرده‌ایم. به علاوه ال نینیو زمین را گرم و گرمتر خواهد کرد.»
در سال ۱۹۹۷ ال نینیو منجر به ایجاد سیل‌های ویرانگر و طوفان‌های مخربی شد که جان هزاران نفر در آسیا، آمریکای لاتین و آفریقا را گرفت و میلیارد‌ها دلار خسارت برجا گذاشت.
طبق گزارش سازمان جهانی هواشناسی کشور‌ها باید نسبت به سال ۱۹۹۷ آمادگی بیشتری در برابر این پدیده از خود نشان دهند. این سازمان به دولت‌ها و همچنین سازمان‌های خیریه نسبت به وقوع سیل و کمبود جدی مواد غذایی اکیداً هشدار داده است.
سخنگوی سازمان توسعه بین‌المللی هم دراین‌باره گفت: «به نظر می‌رسد ال نینیوی امسال قوی‌ترین ال نینیو در تاریخ باشد. این تهدیدی جدی برای زندگی، سلامت و معیشت مردم در سراسر جهان به شمار می‌آید. مردم دچار کاهش محصولات کشاورزی می‌شوند و با کمبود آب و انواع بیماری باید دست و پنجه نرم کنند.»
بنا بر اعلام این سازمان: «کشورهای آسیب‌پذیری مانند یمن و سودان جنوبی که در حال حاضر با جنگ و خطر قحطی روبرو هستند، بدون کمک‌های بشر دوستانه، ال نینیو این شریط سخت را به مراتب دشوار‌تر می‌سازد. اکنون در کشورهایی مثل اتیوپی و ساحل عاج تاثیر تغییرات در الگو‌ها و جریانات آب و هوایی قابل مشاهده است. احتمال میرود در این قبیل کشور‌ها بیماری‌هایی مانند تب دانگ، وبا و مالاریا شیوع پیدا کنند. بنابرین این نکته ضروری است که پیشاپیش سیستم‌های بهداشتی آماده پاسخگویی باشند.»
به گزارش سازمان برنامه جهانی غذا (WFP) به علت خشکسالی در سال‌های اخیر، برداشت برنج و دانه‌های خوراکی به شدت کاهش یافته و انتظار میرود دست کم ۳. ۲ میلیون نفر در آمریکای مرکزی و آفریقا نیاز به کمک‌های ویژه غذایی داشته باشند. همچنین در پی پدیده ال نینیو کشورهای اندونزی، ویتنام، فیلیپین و به طور کلی غالب کشورهای جنوب شرقی آسیا دچار کمبود غذا خواهند شد.
سازمان جهانی بهداشت نیز اعلام کرد با وجود اینکه جهان برای ال نینیوی امسال نسبت به ادوار گذشته بیشتر آماده است، ضررهای اقتصادی بر آمده از این پدیده را بسیار عمیق خواند.
یونیسف نیز در گزارشی در این‌باره اظهار داشت ۵. ۸ میلیون نفر تنها در کشور اتیوپی و چندین میلیون نفر در سومالی، کنیا و زیمبابوه در حال حاضر به کمک‌های غذایی نیاز ویژه و فوری دارند. این در حالی است که بر اساس گزارش قبلی یونیسف تعداد کسانی که در میانه ماه‌های ژانویه تا مارس سال جاری در این مناطق به کمک‌های ویژه غذایی نیاز داشتند ۵. ۱ میلیون نفر برآورد شده بود.
در این میان بد‌ترین کشوری که آسیب به خود دیده، کشور مالی در قاره آفریقا است. این کشور دشوار‌ترین خشکسالی خود در ۱۰ سال اخیر را از سر می‌گذراند و تجربه میکند. بر اساس گزارش‌ها تا سال آینده میلیون‌ها نفر از اهالی این کشور دچار سوء تغذیه‌ای مهلک خواهند شد.
علاوه بر این در آمریکای مرکزی، در حال حاضر یکی از شدید‌ترین خشکسالی‌ها و بیابان‌زایی‌ها در شرف رخ دادن است و بر اساس آمارهای یونیسف دستکم ۵. ۳ میلیون نفر در گواتمالا، هندوراس و ال سالوادور به کمک‌های غذایی نیاز مبرم دارند. در کشورهای پرو و اکوادور نیز بیش از دو میلیون نفر آسیب دیده‌اند.
همچنین محققان پیشبینی می‌کنند خطر آتش‌سوزی در مناطق آمازون افزایش یابد. در شش ماه اخیر و در پی تشدید پدیده ال نینیو، بیش از ۱۱ هزار منطقه جنگلی در آمازون آتش گرفتند. تنها آتش‌سوزی جنگل‌های آمازون در برزیل ۴۷ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
در ایران نیز بسیاری از سازمان‌ها از جمله وزارت نیرو، منشأ افزایش وقوع سیل و تغییرات آب وهوایی در ایران را پدیده ال نینیو اعلام کرده است. وزارت نفت ایران نیز اخیراً ضمن اعلام هشدار در مصرف انرژی واحتمال بروز اختلال در تأمین انرژی مورد نیاز مردم، سال جاری را «سال ال نینیو» نامید.
ال نینو در تغییرات اب و هوائی ایران تاثیری ندارد زیرا این پدیده ناشی ایجاد فشار در سطح اقیانوس ارام بین سواحل فلیپین در شرق اسیا و پرو و سایر کشورهای امریکای لاتین در غرب این قاره است -که انسو نام دارد-
معمولا جریان جنوبی در این قسمت اقیانوس ایجاد فشار اب و هوائی میکند که انسو نامیده میشود * اگر فشار تولید شده بیشتر از صفر 5 درجه باشد النینو نامیده میشود و اگر این فشار منهای صفر پنج درجه باشد لانینو نام خواهد داشت-
النینو گرمایش و توفان بارندگی و در نتیجه سیل ایجاد میکند-
لانینو سرما و یخبندان وبرف وتوفان بدنبال دارد –
در ایران ستاد بحران اعلام النینو کرد و زمستان سرد وسیلاب و باران عنوان نمود و متعاقب ان وزارت نیرو بزیر مجموعه های خود اماده باش داد و حجم ذخائر نفتی برای نیرو گاهها را دنبال نمود زیرا در صورت بروز سرما حجم مصرف گاز خانگی بالا میرود و سهمی برای ادامه کار نیروگاهها باقی نمیگذارد و تولید گاز هم در حد نقطه مصرف است-
اداره هواشناسی پیش بینی ستاد بحران را غیر علمی خواند و گفت زمستان سرد نخواهد بود بلکه گرمتر از پارسال هم خواهد شد –
فاصله تغییرات فشار در اقیانوس ارام با کشور ما10000 کیلومتر است ورسیدن ال نینو بایران غیر محتمل است واگر ببارندکی های ایران توجه کنیم فشار هوا و ابراز طریق غرب کشور وارد میشود و بتدریج شمال و شرق را میپوشاند و از شرق خارج میشود و بخشی از بارندگیهای افغانستان نیز از حوزه باقی مانده این ابرها تامین میشود درهمین حالت اگر به پراکنش باران توجه کنیم در یزد فقط 7میلیمتر و در بخش فلات مرکزی 2 میلیمتر باران داشته ایم وفقط بارانهای سیستان و بلوچستان و هرمزگان از ابرهای خلیج فارس و اقیانوس هند بهره برده اند که چندان هم زیاد نبوده است –
انسو وفشار جریان جنوبی همچنان ناشناخته است گو انکه اب شدن یخهای قطب شمال که میتواند بجریان اب گرم از استوا تا قطب و حرکت اب سرد از قطب بسوی استوا را مورد تاثیر قرار دهد مورد مطالعه قرار گرفته ولی کل پدیده که روندی 7 ساله البته نه همیشه را در بر دارد همچنان ناشناخته باقی گذاشته است چنانکه پارگی لایه اوزون که عامل اصلی افزایش حرارت کره زمین است بطور عمده ای ترمیم شده ولی حرارت زمین همچنان بالا میرود و تولید گازهای گلخانه ای منظما اضافه میشود و در کنفرانسی که بصورت جدی در اینده نزدیک در پاریس تشکیل میشود بدان توجه خواهد شد ولی سرانجامی برای ان تمیتوان تعیین کرد –
بد نیست بدانیم که هم اکنون حرارت کره زمین 8دهم درجه اضافه شده که در ایران این افزایش یک و یک دهم درجه است و باید اضافه شود که افزایش یک درجه ای حرارت برای ایران 270 ملیاردمتر مکعب افزایش تبخیر را تولید میکند و درهمان حال 25 درصد از نفوذ اب به زیر سطح جلو گیری مینماید که خشکی دراچه ها و تالابها را بدنبال دارد و نظاره گرفرو کاستی های زمین در همه مناطق کشورهستیم –
منوچهر / 20 November 2015