نخست‌وزیر ترکیه خواستار رفرم در قانون اساسی شد

پس از موفقیت حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی ترکیه، داود اوغلو خواستار تغییر قانون اساسی شد. این تغییر اختیارات بیشتری به اردوغان می‌دهد و قدرت او را تضمین می‌کند. هدف آک‌پ از دستیابی به اکثریت مطلق آرا نیز همین تغییر بود.

نخست‌وزیر ترکیه پس از پیروزی حزب اسلامگرای عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی خواهان رفرم در قانون اساسی شد. او در یک سخنرانی در بالکن ساختمان مرکزی آ‌ک‌پ گفت: «از همه احزاب که به پارلمان راه یافته‌اند می‌خواهم با یک قانون اساسی جدید تفاهم داشته باشند.»

عدالت و توسعه برای رفرم در قانون اساسی به سایر احزاب وابسته است زیرا این اقدام نیاز به دو سوم کل آرا در پارلمان دارد. رجب طیب اردوغان، نخست ‌وزیر پیشین و رئیس جمهور کنونی ترکیه اصرار دارد قدرت و اختیارات ریاست جمهوری در این کشور بالاتر برود اما پس از ناکامی آ‌ک‌پ در دستیابی به اکثریت مطلق آرا در انتخابات ژوئن، این شعار در کمپین‌های انتخابات پیش‌هنگام مطرح نشد.

اردوغان پس از اعلام نتیجه انتخابات و در نخستین واکنش‌ها، اکثریت مطلق ارا برای حزب عدالت و توسعه را «آرزوی رای دهندگان برای ثبات» توصیف کرد. اردوغان گفت: «ملت ما با رای خود نشان داد که توسعه و عمل را به کشمکش ترجیح می‌دهد.»

عدالت و توسعه در انتخابات پیش‌هنگام پارلمانی به صورت غافلگیرکنندهای اکثریت مطلق آرا را به دست آورد. آ‌ک‌پ در شمارش ۹۹ درصد آرای ماخوذه، نیمی از آرا را به دست آورد: ۹ درصد بیشتر از آنچه در ماه ژوئن کسب کرده بود. اینک عدالت و توسعه ۳۱۷ کرسی در مجلسی ۵۵۰ نفری خواهد داشت. قرار است نتیجه رسمی و پروتکل شده انتخابات ظرف ۱۱ تا ۱۲ روز آینده اعلام شود.

آرای حزب چپ میانه جمهوری‌خواه بدون تغییر در مرز ۲۵/۴درصد باقی‌ مانده اما بازنده بزرگ این انتخابات حزب حرکت ملی‌ (MHP) بود که ۴ درصد آرای پیشین را از دست داد. حزب دمکراتیک خلق‌ها نیز گرچه از حد نصاب ده درصد عبور کرد اما ۲۱ کرسی را نسبت به انتخابات ژوئن از دست داد و ۵۹ نماینده به مجلس می‌فرستد.

نشست خبری رهبران ه‌د‌پ

فیگن بوکسکداغ و صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبران این حزب که به کردها نزدیک است، در نشستی مطبوعاتی از ناعادلانه بودن شرایط انتخابات انتقاد کردند. صلاح‌الدین دمیرتاش گفت ه‌د‌پ با زنجیره‌ای از حملات در حین رقابت‌های انتخاباتی روبرو بود و از ترس خشونت و خونریزی بیشتر میتینگ‌های انتخاباتی خود را برگزار نکرد. او اضافه کرد هیچ‌یک از ما نباید از کم شدن آرا ناراحت باشیم چون روزی آزادی می‌افرینیم.

ساعت ده صبح روز یکشنبه خیابان‌های آنکارا خالی از جمعیت هستند و مردم به مراکز رأی‌گیری رفته‌اند.

میزان شرکت در انتخابات یک نوامبر در مقایسه با انتخابات قبلی افزایش یافته بود. زنی هفتاد ساله با پاهای شکسته آمده بود تا رأی خود را به صندوق بیاندازد.

ویتلد رپیتوویچ، خبرنگار و عکاس لهستانی، به ما گفت: در خاورمیانه ۴۰ میلیون کرد وجود دارد که بی‌دولت‌اند. حل مسئله کرد، حل مسئله خاورمیانه است. در روژاوا (کردستان سوریه) اگر YPG (یگان‌های مدافع خلق کرد در کرستان سوریه) حضور نداشت اوضاع منطقه بسیار بدتر از چیزی بود که امروز هست. من کردستان را می‌شناسم و در مورد آن در روزنامه‌های لهستان مقاله نوشته‌ام. اما بیشتر مردم لهستان پس از کوبانی بود که کردستان را شناختند. اگر در ترکیه مسئله کرد حل شود مطمئن هم از لحاظ اقتصادی و هم سیاسی و آزادی‌های مدنی ترکیه کشور بهتری خواهد شد.

مادران کرد نیز در دفتر مرکزی حزب دمکراتیک خلق‌ها حضور داشتند تا حمایت خود را از این حزب اعلام کنند.

صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبری مشترک حزب دمکراتیک خلق‌ها، گفت: به ما اجازه نمی‌دهند که آزادانه فعالیت بکنیم؛ تمام غم ما محافظت از جان اعضا و هوادارانمان است. ما برای این دوره تبلیغات انتخاباتی انجام ندادیم زیرا از قتل عام دوباره می‌ترسیدیم. وی همچنین گفت ما علیه فاشیسم هستیم و به‌شدت از آنچه تا به امروز گفته‌ایم احساس سربلندی می‌کنیم. نباید هیچ‌یک از ما از کم شدن آرا ناراحت باشیم چون روزی ما آزادی می‌آفرینیم.

فیگن یوکسکداغ، رهبری مشترک حزب دمکراتیک خلق‌ها، پس از اعلام نتایج در نشست خبری گفت: انتخابات در شرایطی نرمال برگزار نشد. پس از انتخابات هفت ژوئن، دولت ترکیه سیاستی را در پیش گرفت که انگار هیچ انتخاباتی صورت نگرفته است. در پنج ماه گذشته این حکومت سیاست جنگ‌طلبی و تقسیم جامعه به دشمن‌های خونی را در رأس کار خود قرار داد. ما در شرایطی به مبارزه خود ادامه دادیم که در محاصره سیاسی و در معرض حمله‌های پی‌درپی قرار داشتیم.

صلاح‌الدین دمیرتاش همچنین افزود: ما به آنان که در پنج ماه گذشته جانشان را از دست داده‌اند بدهکاریم. از همین‌جا به‌تمامی بازماندگان و رفقایشان و ملتمان تسلیت می‌گویم. هرچند آرا ما کاهش یافت ولی ما همچنان برحق هستیم. برای ما نه تنها پارلمان بلکه همه‌جا، زمین و کارگاه و آتلیه و هرجایی که در آن زندگی وجود داشته باشد محل فعالیت است. ما همچنان برای صلح تلاش خواهیم کرد.

سری ثریا اوندر، نماینده آنکارا در مجلس و عضو هیئت امرالی، پس از نشست خبری اعلام کرد: ما بار اول که به مجلس وارد شدیم ۲۲ نفر بودیم و به جنگ فاشیسم رفتیم. امروز ۶۰ نفر هستیم و با قدرت بیشتری به این جنگ ادامه خواهیم داد. در ترکیه هیچ‌گاه به ما اجازه ندادند آن‌گونه که باید در رسانه‌های جمعی حضور داشته باشیم. من تنها یک بار از طرف سی. ان. ان (ترک) دعوت شدم که آن هم دعواهای بسیاری به دنبال داشت. رسانه‌های دیگر هم به این دلیل می‌ترسند. آن‌ها همیشه می‌خواستند کاری کنند که ما را از صحنه محو کنند ولی باز دیدیم که نتوانستند.

سراب آشران از آلمان آمده بود تا روز انتخابات در دفتر مرکزی حزب دمکراتیک خلق‌ها حضور داشته باشد. وی از خانواده‌ای ترک زبان است. وی به ما گفت که از خانواده‌ای نژادپرست می‌آید و زمانی که این را درک کرده است و نژادپرستی موجود در ترکیه را دیده است به این نکته پی برده است که جمهوری ترکیه بر گورستان ملت‌های دیگر شکل گرفته است. وی هم‌چنین افزود: وقتی حزب دمکراتیک خلق‌ها اعلام موجودیت کرد من برنامه آن را خواندم و خود را با آن هم‌راستا دیدم.

دفتر مرکزی حزب دمکراتیک خلق‌ها در آنکارا که در تاریخ ۸ سپتامبر توسط نیروهای ملی‌گرای افراطی به آتش کشیده شده بود.

دولت ترکیه و پ‌ک‌ک از ماه ژوئیه و پس از نخستین سوءقصد به تجمع کردها، آتش‌بس را کنار گذاشتند. از آن پس رویارویی نظامیان ترکیه با کردها بالا گرفت و دامنه آن با واکنش‌های متقابل پ‌ک‌ک و حمله به سربازان ترکیه، به کردهای سوریه و عراق هم کشیده شد.

نخستین واکنش‌ها

نتیجه انتخابات ترکیه برای اتحادیه اروپا و برای المان نیز حائز اهمیت است. ترکیه مهم‌ترین گذرگاه پناهجویان برای ورود به اروپاست. اتحادیه اروپا به دولت آنکارا فشار می‌آورد که پیمان مربوط به اسکان پناهجویان را به جریان بیندازد. انگلا مرکل صدراعظم آلمان در سفر به ترکیه پیشنهاد کمک مالی، تسهیل در روند صدور ویزای اروپا برای شهروندان ترک و حمایت از عضویت هر چه زودتر ترکیه در اتحادیه را به عنوان مشوق به نخست‌وزیر و رئیس جمهور ارائه کرد.

در نخستین واکنش‌ها، نمایندگان اتحادیه اروپا از انتخابات ترکیه ابراز رضایت کرده‌اند. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت مشارکت بالای مردم ترکیه در انتخابات بیانگر عزم آنها برای حمایت از دمکراسی بود.

این دومین انتخابات پارلمانی ترکیه ظرف پنج ماه بود. در نخستین انتخابات، عدالت و توسعه پس از ۱۳ سال حاکمیت، مجبور شد به دنبال شرکای ائتلافی بگردد. پس از شکست مذاکرات ائتلاف، انتخابات پارلمانی پیش‌هنگام اعلام شد.